Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Blaðsíða 23

Í g r e i p u m m a n n æ t u n n a r
TMM 2013 · 3 23
þar sem mannátið táknar sifjaspell. Lystarstolið virkar sem tilraun stúlkna
til að halda sér úr sjónmáli karlmanna, þar sem þær hljóta að lenda sem full-
gildar kynverur (Ragna Garðarsdóttir 1998:115). Berta reynir að „aflíkama“
sig í mótþróa gagnvart hinum yfirvofandi glæp og sifjaspellaógninni sem
yfir henni vakir.
Bertu og klíkunni hennar er stillt upp sem andstæðu við Bjössa börger
og systkinin. Bæði offitan og lystarstolið, þessar öfgar í matarnautn, geta
tengst kynferðisglæpum sem börn hafa þurft að þola einsog fram kom hér
að framan. Í þessum tveimur hópum koma fram birtingarmyndir ólíkra við-
bragða við sama vandamálinu eða sömu ógn og þar sem Berta og Bjössi eru
ofurseld öfgunum í viðbrögðum sínum.
Aðrir glæpir
Enda þótt mannátið í Leyndarmálinu hafi skýrar skírskotanir til sifjaspella
og kynferðisglæpa er ekki hægt að segja að táknræn merking þess sé ein-
skorðuð við þá glæpi. Mannátið er nefnilega táknrænt fyrir ýmsa aðra fjöl-
skylduglæpi og er nógu opið til að börn sem glíma við ýmis vandamál geta
fært mannátið yfir á sitt vandamál, og þá sérstaklega „foreldravandamál“.
Ýmis önnur vandamál og leyndarmál skjóta upp kollinum í bókinni.
Alkóhólismi og glæpir í fjölskyldu eru vandamál sem koma fyrir á fyrstu
blaðsíðu textans. Síðar í textanum koma fram fulltrúar ofbeldis og fíkniefna.
Kennari krakkanna er ekki bara skapstór og reiður í skólastofunni heldur
tekur hann reiðina út í formi heimilisofbeldis, á konu sinni. Eiturlyfja-
neytandinn Siggi sýra stendur svo fyrir aðra fíkn. Í bókinni birtist einnig
ofbeldi sem krakkarnir beita hvert annað auk þess sem Berta misþyrmir
líkama sínum með átröskuninni. Lestir eins og ofát, reykingar, útlitsdýrkun
og ofuráhersla á hreyfingu koma einnig fyrir í bókinni. Þannig er boðið upp
á fjölbreytt úrval af vandamálum sem börn geta samsamað sig við í gegnum
lesturinn.
Sum þessi vandamál hafa beina tengingu við mannátið með því valdamis-
ræmi sem í þeim felst. Mannátið er táknrænt fyrir ýmsa aðra glæpi og
þar að ofan innbyrðir mannætan í textanum suma holdgervinga þessara
glæpa og freistar þess að innbyrða aðra. Mannætan í textanum inniheldur
þannig í bókstaflegri merkingu bæði heimilisofbeldissegginn og eiturlyfja-
neytandann og gerir þar að auki tilraun til að innbyrða keðjureykingar-
manninn.
Mannætunni úthýst
Í Leyndarmálinu hans pabba eru viðkvæm og erfið viðfangsefni meðhöndlað
af leikni með hjálp húmors. Ennfremur er lesandinn leiddur í gegnum
hörmungar og hrylling en fær í lokin farsælan endi. Lok bókarinnar benda