Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Síða 78

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Síða 78
A r t h ú r B j ö r g v i n B o l l a s o n 78 TMM 2013 · 3 Þriðja skáldið sem orti um Dettifoss var trúarskáldið Matthías Jochumsson. Í ljóði Matthíasar kveður enn við annan tón, frábrugðinn þeim sem hljómar í kvæðum Einars og Fjallaskáldsins. Í myndinni sem Fjallaskáldið málar af fossinum ríkir blær rómantískrar angurværðar og trega. Í málverki Einars er fjölbreyttara litaval. Annars vegar dregur skáldið upp bjarta og skýra mynd af hagsældinni sem vatnsafl fossins getur þýtt fyrir þjóðina. Hins vegar lætur hann pensil ljóðsins útmála í fögrum litum það dulmagn og þann óræða kraft sem býr í þessu máttuga náttúruundri. Matthías nálgast grátandi tröllið í auðninni aftur á móti sem tákn um almætti guðs. Hann teflir hvorki treganum né tækninni fram gegn fossinum, heldur tárum hvítvoðungsins. Geisa, fossinn forni, finndu loks þitt haf, þó ei tárin þorni, þarftu´ ei betra traf! Þó af þínum skalla þessi dynji sjár, finnst mér meir, ef falla fáein ungbarns tár. Tilfinningin verður skáldinu tákn um þann guðlega neista sem býr í manns- sálinni. Hún er aflið sem býr að baki tárum barnsins og hún er af allt öðrum toga en hið blinda náttúruafl sem fossinn býr yfir; lögmál hennar er af öðrum heimi en lögmál efnisins. Hún getur orðið manninum ofviða, hún getur kólnað, en hún finnur aldrei ofurefli sitt á líkan hátt og vitið, þegar það skilur ekki, og viljinn, þegar hann getur ekki. Hún er takmark í sjálfu sér, að henni virðist allt stefna. Án hennar er hinn mesti spekingur ekki annað en lifandi lík. (SN bls 75). Hér að framan höfum við séð hvernig Dettifoss blés þremur ljóðskáldum mögnuð kvæði í brjóst. Og þó að Einar Benediktsson hafi látið sig dreyma um að aflið í fossinum yrði nýtt til að gera löndum hans lífið bærilegra, er ljóst að skáldin hrifust fyrst og fremst af því óbeislaða afli sem í fossinum býr. Á okkar tímum, þegar veraldleg gildi í anda þeirrar trúar sem Sigurður Nordal kallaði „fjósatrú“, eru býsna fyrirferðarmikil í hugum Íslendinga, er full ástæða til að benda sérstaklega á þau verðmæti sem eru fólgin í ósnort- inni náttúru. Þá er ekki einungis verið að vísa til þeirrar staðreyndar, að óbyggðir Íslands eru með þeim síðustu sem eftir eru í Evrópu og því viðbúið að erlendir ferðamenn komi til Íslands gagngert í þeim tilgangi að njóta þess
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.