Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Blaðsíða 122

Á r n i Þ ó r S i g u r ð s s o n
122 TMM 2013 · 3
En þótt trauðla hafi orðið efnisleg breyting á stefnu Rússlands í alþjóða-
málum með tilkomu Médvédévs á forsetastóli, er ekki þar með sagt að hann
hafi ekki skipt máli. Óumdeilt er að hann stóð fyrir því að milda ásýnd
og yfirbragð rússneskra stjórnvalda í samfélagi þjóðanna og áherslan á
nútímavæðingu Rússlands fékk enn meiri byr í forsetatíð hans en áður.25
Pútín – aftur og nýbúinn
Þegar Pútín lét af embætti forseta eftir tvö kjörtímabil 2008, og Médvédév tók
við voru flestir þeirrar skoðunar að það væri millibilsástand og Pútín myndi
koma aftur sem forseti. Einhverjir báru þó þá von í brjósti að Médvédév
myndi taka frumkvæði og reyna að treysta sig svo í sessi að honum yrði ekki
ýtt til hliðar. En það kom á daginn að Pútín reyndist sterkari allan tímann
og varð svo frambjóðandi flokks þeirra í síðustu kosningum og hlaut kjör
sem forseti, enda þótt stuðningur við hann hefði reynst minni en gengið var
út frá í upphafi. Þau úrslit sýna að það hefur heldur fjarað undan Pútín, og
það hlýtur að vera honum áhyggjuefni. Þess vegna er það honum kappsmál
að styrkja sig í sessi heima fyrir og vafalaust mun það lita stefnu hans og
aðgerðir í utanríkismálum, m.a. í samskiptum við Bandaríkin.
Hvaða áhrif, ef einhver, hefur endurkoma Pútíns í forsetaembætti á utan-
ríkisstefnu landsins og stöðu þess í alþjóðasamfélaginu? Ég hef þegar fjallað
um að það hafi ekki orðið neinar raunverulegar eða djúpstæðar breytingar
meðan Médvédév vermdi forsetastólinn og því mætti ætla að það yrðu engar
sérstakar breytingar þegar Pútín hefur tekið við honum á nýjan leik. Sumir
myndu jafnvel spyrja hvort Pútín hafi nokkru sinni farið úr embætti! Nú er
að því að hyggja að þegar Médvédév tók við forsetaembættinu, þá voru fyrir
áhrifamiklir menn sem Pútín hafði skipað í embætti og sem réðu miklu um
utanríkisstefnuna. Það eru menn eins og Sergej Lavrov utanríkisráðherra,
Sergej Príkhodko ráðgjafi forsetans og nú starfsmannastjóri í Kreml og
Mikhaíl Fradkov yfirmaður leyniþjónustunnar, sem var áður forsætis-
ráðherra og ýmsir fleiri. Þessir menn eru enn á sínum stað. Að einhverju
leyti er líklegt að sumir „harðlínumenn“ hafi vænst þess að það yrði tekin
einarðari afstaða gegn Bandaríkjunum og Vesturlöndum, t.d. varðandi mál-
efni Írans og Mið-Austurlanda, en þeir verða væntanlega fyrir vonbrigðum.26
Annað kjörtímabil Pútíns í embætti, 2004–2008, einkenndist að mörgu
leyti af kulda í samskiptunum við Vesturlönd. Þannig var það vissulega
ekki í forsetatíð Médvédévs. Ýmsir hafa óttast að þegar Pútín tæki á ný við
embætti forseta, yrði það afturhvarf til kuldalegra samskipta. Hættan á
því er þó stórlega ýkt. Engin ástæða er til að ætla að mannaskipti í Kreml
orsaki sérstakar breytingar. Sýn rússneskra stjórnvalda á heiminn hefur
ekki breyst svo neinu nemi og gerði það ekki undir stjórn Médvédévs, og
utanríkisstefnan og viðhorf Rússa til umheimsins er flóknara fyrirbæri
en svo að það ráðist af einum manni í stóli forseta í Kreml. Áfram mun