Tímarit Máls og menningar - 01.09.2013, Síða 135

Á d r e p u r
TMM 2013 · 3 135
þolmörk rétt eins og fjallagarpur eða
langhlaupari. Raunar minnir yfirskrift-
in einnig á gamalkunnar markaðsher-
ferðir á borð við „The Pepsi Challenge“,
en það er önnur saga.
Gengið var enn lengra því að í dag-
skrárritinu stendur ennfremur:
„Strengjakvartettar Shostakovich hafa
aldei fyrr verið fluttir í heild sinni á
einum degi og er því um heimsfrum-
flutning að ræða.“ Erfitt er að átta sig á
við hvað er átt. Allir kvartettarnir 15
hafa hljómað í tónleikasölum um heim
allan svo áratugum skiptir, jafnvel sem
heild á nokkrum dögum eins og áður er
getið. Er hægt að heimsfrumflytja verk
upp á nýtt með því einu að setja það í
samhengi úthaldslistar? Eða er hver ný
uppröðun vel kunnra tónsmíða á efnis-
skrá í sjálfu sér „ópus“ sem hægt er að
frumflytja? Þá bíða víst æði mörg tón-
verk heimsfrumflutnings.
Markaðssetning Listahátíðar er einn
vottur af mýmörgum síðustu ár um vax-
andi viðburðablæti í íslensku listalífi.
Til þess að listviðburður teljist áhuga-
verður – eða að minnsta kosti fréttnæm-
ur – þarf hann að vera einstakur, helst á
heimsvísu. Að minnsta kosti þurfa ein-
hver lýsingarorð í efsta stigi að fylgja
honum úr hlaði. Segja má að orðasam-
bandið „í fyrsta sinn á Íslandi“ sé nú
orðið eins konar ávísun á fréttagildi,
jafnvel þótt stundum sé alllangt seilst.
Um jólaleytið 2004 hljómaði til dæmis
Jólaóratóría Bachs „í fyrsta sinn í bar-
okkflutningi hér á landi“ og þótti frétt-
næmt. Nokkrum mánuðum síðar heyrð-
ist tónsmíðin Fratres eftir Arvo Pärt „í
fyrsta sinn á Íslandi“ í útsetningu fyrir
tiltekinn hljóðfærahóp en hafði þó verið
flutt alloft áður í öðrum búningi. Þann-
ig mætti áfram telja.
Líklega má hér að einhverju leyti um
kenna vaxandi áhuga- og skilningsleysi
fjölmiðlastjóra á listviðburðum og gildi
þeirra. Með minnkandi rými í dagblöð-
um og ljósvakamiðlum eykst freistingin
að grípa til stórra orða til að ná athygli.
Hættan er þó sú að efstastigsáráttan
verði að vítahring. Eftir hverja „hátíðar-
tónleika“ eða „stórviðburð í íslensku
tónlistarlífi“ er erfitt að trappa sig aftur
niður í hversdaginn. Sífellt þarf að grípa
til meira orðskrúðs til að ná sömu
athygli og áður og því er hætt við því að
ýmist verði væntingar meiri en efni
standa til, eða að lesendur hætti hrein-
lega að taka mark á listkynningu af slík-
um toga. Kannski væri ráð fyrir íslenska
listamenn og tónleikahaldara að sam-
mælast um að í heilt ár verði eingöngu
haldnir á Íslandi „ósköp venjulegir tón-
leikar“? Þannig myndum við að minnsta
kosti lenda aftur á núllpunkti – og
gætum svo tekið til við að feta okkur
hægt og sígandi upp á við, hvort sem er í
hástemmdum lýsingarorðum kynning-
artexta eða ofurhetjuafrekum úthalds-
listarinnar.
Tilvísanir
1 http://www.mbl.is/frettir/inn-
lent/2013/06/02/dansad_i_lafsfjardar-
kirkju/, sótt 4. júní 2013.
2 Víðsjá, Rás 1, 3. júní 2013.
3 Ríkarður Örn Pálsson, „Tímanna tálkn,“
Morgunblaðið, 4. júní 2013.
4 http://www.allthingsstrings.com/Blog/
Pacifica-Quartet-s-Shostakovich-Cycle-
Kicks-Off-Montreal-Chamber-Music-
Festival, sótt 4. júní 2013.
5 http://galleristny.com/2011/11/ragnar-kjart-
anssons-12-hour-performance-blissfully-
leaves-mozart-on-repeat/, sótt 4. júní 2013.
6 „Aldalangt tónverk,“ Morgunblaðið, 5. sept-
ember 2001.
7 Mozart nefnir dæmi um slíkt í bréfi sínu
frá París, 3. júlí 1778, sjá Bréf Mozarts.
Úrval, Árni Kristjánsson þýddi (Njarðvík:
Stapaprent, 1991), 66.
8 Kathleen Kuzmick Hansell, „Theatrical
Ballet and Italian Opera,“ Opera on Stage,
ritstj. Laurenzo Bianconi og Giorgio Pes-
telli (Chicago: The University of Chicago
Press, 2002), 255.