Morgunblaðið - 28.02.2019, Blaðsíða 42

42 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2019
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Við fylltumst lotningu þegar örninn
birtist með volduga vængina og sett-
ist á trjágrein fyrir framan okkur
skömmu eftir dögun. Gullörninn er
sérlega var um sig og vitur fugl.
Hann sat á greininni drjúga stund og
fylgdist með hópi skjóa sem nörtuðu í
hræ á snjónum í jaðri skógarins.
Gullörninn og skjórinn eru stund-
um bandamenn í lífsbaráttunni og
vinna saman þegar hungrið sverfur
að á veturna. Þegar gullörninn sér
hóp skjóa eða hrafna hoppa og
skoppa á snjónum veit hann að dá-
góðar líkur eru á því að þeir hafi fund-
ið hnossgætt hræ. Hröfnungarnir eru
hins vegar ekki með nógu öfluga
gogga til að geta flegið hræ spendýra
sjálfir. Þá kemur sér vel að eiga hauk
í horni. Þegar gullörninn kemur með
sínar sterku klær og hvassan gogginn
veit skjórinn að veislan getur hafist.
Því að þótt örninn sé mikill um sig
eru takmörk fyrir því hversu miklu
hann getur torgað í einu. Svo fer að
lokum að skjórinn situr einn að leif-
unum.
Örninn sem birtist okkur var kven-
fugl. Á þessum slóðum í grennd við
þorpið Kalvträsk í Norður-Svíþjóð
hafa tvö gullarnarpör orpið síðustu
árin og auk þeirra hafa tveir ungir að-
komufuglar hafst þar við í vetur. Eins
og stundum vill henda í heimi mann-
anna tekur gullörninn ekki vel á móti
aðkomufuglum á óðali sínu.
Þegar ernan var byrjuð að gæða
sér á fæðunni birtist annar gullörn,
svangur ungfugl sem færði sig að öss-
unni í von um að komast að ætinu.
Hún var þó alls ekki á þeim buxunum
að deila fæðunni með aðkomufugl-
inum. Eftir snarpan slag tókst henni
að fæla hann á brott.
Blaðamaður Morgunblaðsins var
staddur þarna í skóginum með
nokkrum breskum ljósmyndurum,
þ. á m. náttúrulífsljósmyndaranum
Ron McCombe (wildlife-photo-
graphy.uk.com), sem hefur farið í
fimmtán ferðir á þessar slóðir til að
taka myndir af gullörnum. Sænski
fuglaljósmyndarinn Conny Lund-
ström var okkur til ráðuneytis og við
komum ekki að tómum kofunum hjá
honum því að hann hefur fylgst með
gullörnum skógarins í áratugi.
Gullörninn er mjög tignarlegur,
enda oft nefndur konungsörn á öðr-
um málum. Hann er meðal stærstu
arna í heiminum, en minni en haförn-
inn. Líkamslengd evrópska gullarn-
arins er á bilinu 80-93 cm (hafarnar-
ins 77-95 cm) og vænghafið 190-227
cm (hafarnarins 200-245 cm). Kven-
fuglinn vegur um 4-6 kg en karlinn er
talsvert minni, eða 3-4,5 kíló.
Sænski gullörninn lifir aðallega á
nagdýrum og fuglum á borð við rjúpu
og orra. Hann á það einnig til að éta
stærri spendýr, svo sem rauðref,
lömb og nýborna hreindýrskálfa, og
sækir oft í hræ á veturna.
Örninn svífur stundum yfir veiði-
lendunum í mikilli hæð og steypir sér
niður eftir bráðinni. Hann getur þá
náð miklum hraða, um 240-320 km/
klst., og aðeins förufálkinn er hrað-
fleygari.
Víða í Evrópu er algengast að gull-
ernir eigi sér hreiður í klettum en í
norðanverðri Svíþjóð gera flestir
þeirra sér hreiður í gömlum og háum
furutrjám. Meðalaldur trjánna sem
þeir velja er 355 ár og meðalhæð
þeirra 17,2 metrar. Trjágreinarnar
þurfa að vera burðugar því að gull-
arnarhreiður geta vegið nokkur
hundruð kílógrömm.
Flestir gullernir lifa í fjalllendi og
fjarri mannabyggðum, enda hafa þeir
lært að forðast manninn eins og heit-
an eldinn.
Morgunblaðið/Bogi Þór Arason
Gullörninn
birtist í öllu
sínu veldi
 Hátignarlegur fugl sóttur heim
Slagur Erna (t.h.) verst svöngum aðkomufugli á óðali sínu skömmu eftir dögun.
Samkvæmt síðustu talningu í Svíþjóð eru þar nú um það bil 500 fullorðin
gullarnarpör, flest þeirra í norðanverðu landinu.
Breitt bros Gullörninn er mjög
útbreiddur í Evrópu og Asíu.
Hann finnst einnig í
Norður-Ameríku og
norðanverðri Afríku.
A U G N V Í T A M Í N
Fæst í öllum helstu apótekum
www.provision.is
Augnheilbrigði
Nýtt
útlit
Viteyes Classic augnvítamínið
er ætlað við aldursbundinni
augnbotnahrörnun og tryggir rétta
blöndu af andoxunar-vítamínum með
sinki, lúteini og zeaxantíni, samkvæmt
AREDS 2 rannsókninni. Dregur úr
líkum á votri augnbotnahrörnun og
hægir á sjúkdómnum.
• Virk innihaldsefni s.s. C- vítamín,
E-vítamín, sink, kopar, lútein og
zeaxantín.
• Framleiðsla í hæsta gæðaflokki í
samræmi hæstu staðla í vörugæðum.