Morgunblaðið - 05.05.2019, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. MAÍ 2019
Smiðjuvegi 9 · 200 Kópavogi
Sími 535 4300 · axis.is
Vandaðar íslenskar innréttingar
Fyrir áratug, hinn
sautjánda apríl 2009
„þvingaði“ tuttugu og
einn þingmaður
breytingu á hegning-
arlögunum í gegnum
Alþingi. Kaup kynlífs-
þjónustu voru gerð
refsiverð. Flutnings-
menn voru fjórtán
kvenþingmenn með
Kolbrúnu Halldórs-
dóttur í fylkingar-
brjósti.
Kvenfrelsarar hrósuðu áfanga-
sigri: „Þetta mál hefur verið eins
konar tákn fyrir femíníska
stefnu … Femínistafélagið og fem-
ínísk félög hafa ævinlega pressað
mjög á þingmenn að samþykkja
þetta mál … femínísk sjónarmið
hafa náð yfirhöndinni á Alþingi Ís-
lendinga í tilteknum málum.“ (Kol-
brún Halldórsdóttir)
Lögunum er – eins og samsvar-
andi lögum í Svíþjóð og Noregi –
beint gegn körlum. Stuðnings-
menn ofangreinds frumvarps virt-
ust því ekki hafa teljandi áhyggjur
af kynlífssölu karla eða kynlífs-
kaupum kvenna. Kolbrún Hall-
dórsdóttir, Jónína Bjartmarz og
Ágúst Ólafur Ágústsson segja:
„Við lítum svo á að vændi sé hluti
af kynbundnu ofbeldi karla gegn
konum … [og leggja áherslu á, að]
allt sé gert sem hægt er til að
sporna við ofbeldi gegn kon-
um … ef engin eftirspurn væri eft-
ir kynlífi gegn greiðslu, þá væri
harla lítið upp úr því að hafa að
selja konur og börn milli landa í
kynlífsþrælkun.“ Margrét Frí-
mannsdóttir segist hafa hitt
nokkrar þessara kvenna. „Á lík-
ama þessara stúlkna voru merki
um gróft ofbeldi. Geirvörtur höfðu
verið brenndar, kynfæri sködduð
og hnífstunguför og ör eftir bar-
smíðar. Allar báru merki eftir eit-
urlyfjasprautur og allar voru
brotnar, höfðu enga sjálfsmynd og
vissu ekkert hvert stefndi,“ sagði
Margrét. Hörmungarsögur sem
þessi hafa farið eins og eldur í
sinu um fjölmiðla. Venjulega eru
illir karlar, sem stunda mansal
(ánauð, þrælkun), taldir standa að
slíkri andstyggð.
Í greinargerð með umræddu
frumvarpi eru tilfærðar fjarstæðu-
kenndar tölur um mansal. Mansal
er harla óskýrt hugtak, enda þótt
alþingismenn vorir tali einatt um
mansal og kynlífsþrælkun kvenna
í sömu andránni. Skoðum nokkrar
vísindarannsóknir: „Á alþjóðavísu
sér þess stað í opinberum talna-
gögnum, lagaákvæðum, frétta-
skýringum og fræðimennsku, að
mansal sé lagt að
jöfnu við ólöglega
fólksflutninga, kyn-
lífsþjónustu, nauðung-
arvinnu og/eða þræl-
dóm. Til viðbótar
skilgreiningarvand-
anum hefur umfang
mansals verið dregið í
efa um langa hríð.
Áætlanir eru gríðar-
lega sundurgerðar-
legar og venju fremur
settar fram án tilvís-
unar til frumheim-
ilda.“ (Rachealle Sanford og fé-
lagar.)
„Tilfinningaþrungin umræða og
hugarfóstur í sambandi við mansal
er algengur kostur. Hann má að
hluta til rekja til samkórs frétta-
miðla, bæði á vegum ýmissa sam-
taka og stjórnvalda.“ (Ann De
Shalit og Robert Heynen i Can-
adian Journal of Communication
2014) „Dægurumræðan um mansal
hefur einkennst af sögusögnum og
upphrópunum. Flest fræðileg verk
eru ýmist almenn yfirlit vandans
eða fræðileg gagnrýni.“ … „Yfirlit
eitt hundrað fræðigreina leiðir í
ljós, að fáir höfunda reiða sig á
eigin gögn … Ég hef komist að því
að staðhæfingar eru hvorki byggð-
ar á rannsóknum né eru þær
sannreynanlegar.“ (Ronald Weit-
zer) „Þekking á viðfangsefninu
[2009], þar með talið tölfræðilegt
mat á umfangi þess og fyrir-
komulagi á að miklu leyti rætur að
rekja til nokkurra opinberra og
óopinberra skýrslna.“ (Sheldon X.
Zhang)
Ennfremur; þegar fjallað er um
kynlífsánauð er, „„[k]jörfórnar-
lambið“ eða „hið gilda fórnarlamb“
… veikburða, viðkvæmt, og hneppt
í ánauð af skuggalegum, hættu-
legum glæpakarli. Við smíði slíkr-
ar sviðsmyndar er sjálfræði hlut-
aðeigandi, sem tekur þá ákvörðun
að flytja sökum atvinnu, og neitar
því alfarið að vera fórnarlamb, virt
að vettugi … Þegar umrædd hug-
arfóstur fela í sér, að karlar séu
að mestu leyti afbrotamennirnir,
leiðir það í meginatriðum til þess
að litið er framhjá kvenkyns of-
beldismönnum og karlkyns fórnar-
lömbum mansals.“ (Rachealle San-
ford og félagar.) (Skrifstofa SÞ
helguð afbrotum og fíkniefnum og
Alþjóðavinnumálastofnunin telja
karla vera 60 til 66 af hundraði
fórnarlamba mansals.)
Reynt hefur verið að koma
höndum yfir þann ógnarfjölda
kvenna og barna í kynlífsánauð,
sem frumvarpsflytjendur sáu fyrir
sér. Hið virta, óháða dagblað,
Guardian í Stóra Bretlandi, skýrði
svo frá sama ár og tuttugumenn-
ingarnar á Alþingi lögleiddu
„vændislöggjöfina:“
„Í umfangsmestu rannsókn á
mansali í kynlífsþjónustu fannst
ekkert mansalsfórnarlamb, þrátt
fyrir áhlaup í hundraðatali á kyn-
lífsþjóna yfir sex mánaða tímabil á
vegum ýmissa stjórnvalda, sér-
hæfðra stofnana og lögreglu. Í
daglegu tali var aðför þessi kölluð
„magnaðasta lögregluherferð sög-
unnar gegn mansali“. Víðar en í
Bretlandi hefur verið gripið í
tómt.
Það er sorglegt til þess að vita
að á hinu virðulega Alþingi skuli
samþykkt lög, sem meira eða
minna eru grundvölluð á hug-
myndafræði og órum tveggja tuga
þingmanna. Er þetta misnotkun á
lýðræðislegu valdi?
Vændi og mansal
Eftir Arnar
Sverrisson
Arnar
Sverrisson
» Fyrir tíu árum sam-
þykkti Alþingi lög
þess efnis að kaup kyn-
lífsþjónustu skyldu
bönnuð, m.a. til að
spyrna gegn vændis-
ánauð kvenna.
Höfundur er ellilífeyrisþegi.
Fólkið í landinu
horfir til þeirra ein-
staklinga sem bjóða
sig fram til stjórn-
málastarfa að standa
vörð um fullveldi þjóð-
arinnar og auðlindir
hennar með von um
betri framtíð. Skylda
stjórnmálamanna í
hvaða flokki sem er er
að rísa undir þeim
væntingum, stuðla að
betri framtíð, betri lífskjörum og
hugsa í lausnum. Ekki glutra niður
áratuga farsælli vinnu fráfarandi
kynslóða.
Skilgreiningu vantar
Efnahagslífið er einn vefur og
starfsskilyrði atvinnulífs og lífskjör
fólksins í landinu eru samofin. Op-
inber afskipti af atvinnulífi lands-
manna geta skert lífskjör þjóð-
arinnar. Skilgreina þarf betur
hlutverk hins opinbera, þannig að
það þjóni hlutverki sínu gagnvart
íbúum þessa lands og
standi vörð um full-
veldið og nátt-
úruauðlindirnar.
Tómarúm og
undirlægjuháttur
Frá hruni hefur
tómarúm skapast
gagnvart litlum og
meðalstórum fyrir-
tækjum en stefna
stjórnvalda virðist nú
að standa vörð um er-
lenda auðkýfinga og
uppkaup þeirra á
hlunnindajörðum, alþjóðabanka og
stórfyrirtæki og fyrirtækja-
samstæður sem stunda fákeppni
eða einokun í skjóli fjármálastofn-
ana í ríkis- eða einkaeigu og vissra
stjórnmálaflokka. Þessu verður að
breyta. Uppbygging framtíðarsam-
félagsins, þjónusta og grunngerð á
að miðast við íbúafjölda og stærð
og getu landsins og það sem hefur
verið vel gert í stað þess að horfa
til landa sem eru mörgum sinnum
stærri.
Íslandshreppur
Okkur ber fyrst og fremst skylda
til að skila landinu til komandi kyn-
slóða, vel byggilegu með nægum at-
vinnutækifærum, auðlindum í eigu
þjóðarinnar til sjávar og sveita en
ekki sem einhverskonar hreppi á
útkjálka Evrópusambandsins.
Hvernig dettur ráðamönnum þjóð-
arinnar í hug að þeir geti farið
svona á bak við almenning með
blekkingum og lýðskrumi og fram-
selt raforku landsmanna um
ókomna tíð til Brussel? Hvert erum
við eiginlega komin ef skæðustu
óvinir fullveldis þjóðarinnar reynast
vera kjörnir fulltrúar okkar á Al-
þingi?
Óvinir almennings?
Eftir Guðmund F.
Jónsson
» Stefna stjórnvalda
virðist nú að standa
vörð um erlenda auðkýf-
inga og uppkaup þeirra
á hlunnindajörðum.
Guðmundur F.
Jónsson
Höfundur er hagfræðingur/
viðskiptafræðingur.
gundi.jonsson@gmail.com
Það þykir ekki frétt-
næmt þó ráðist sé á
kirkjuna, hún úthrópuð,
og henni formælt,
þannig brugðust máls-
metandi hjartahreinir
við, þegar Dómkirkjan í
París var að brenna, að
segja það tímanna tákn,
að kirkjan, með alla
sína spillingu innan-
borðs brynni, og skildu
þá jafnframt eftir hina
stóru spurningu samfélagsins:
Við hvaða gildi miðast ásakanirnar
sem fram eru bornar daglega á hend-
ur kirkjunni og kristinni trú?
Í þúsundir ára hafa milljónir
manna lifað við og þróað þau gildi
sem við lifum við í dag. Og rétt eins
og maurarnir, sem bera sínar byrðar
heim í bú, eru ekki allir samtaka og
toga oftar en ekki hver í sína áttina,
þá hefur samt gegnum aldirnar þró-
unin færst í þá átt að nálgast þau há-
leitu markmið sem við þráum svo
heitt að búa við.
Kristin kennisetning
er það leiðarljós sem við
flest viljum hafa, jafnvel
þó við köllum þau mark-
mið okkar öðrum nöfn-
um og viljum í orði ekki
kannast við að þau séu
kristin, þá er grunn-
urinn sá hinn sami, en
þó að andinn sé að
sönnu reiðubúinn, þá er
holdið veikt. Við erum
nefnilega bara mann-
legar verur með mann-
lega bresti og lifum í
þeirri trú að við höfum bragðað á ald-
inum skilningstrésins og séum því
þess umkomin að skilja milli góðs og
ills. Nýleg könnun leiddi það í ljós að
níu af hverjum tíu aðspurðra höfðu
þá sjálfsímynd að þeir myndu eftir
dauðann fara til betri heims en aðeins
þrír af hverjum tíu álitu að nágrannar
þeirra myndu feta þann hinn sama
stíg.
Vegna vanþekkingar á sögu okkar
og viðbrögðum forfeðranna við
vandamálum síns tíma þá er mann-
kynið alltaf að búa til, endurtaka og
leysa sömu vandamálin, en þó er það
svo að þegar við höfum gert þetta
nógu oft, þá lærum við og skiljum
smátt og smátt. Þannig erum við
loksins farin að skilja að starfsmenn
kirkjunnar eru líka menn, með mann-
lega breyskleika og lesti. Það þýðir
samt ekki að þeir geti ekki kennt okk-
ur og hjálpað okkur til skilnings á
kristilegu samfélagi og við getum líka
í samskiptum við þá laðað fram í þeim
það góða sem býr í hverri sál, því
engin samskipti eru fegurri en þau
sem við svo gjarnan viljum trúa að
séu í anda sannleikans.
Kirkjan, með alla sína mannlegu
bresti, galla, glæpi og mistök, er þrátt
fyrir allt, og hefur verið í tvö þúsund
ár, sá klettur sem hefur í veikleika
sínum viðhaldið þeirri kenningu og
von um þann mannkærleika sem gef-
ur lífinu tilgang. Hvers vegna? Vegna
þess að endanlega trúum við öll á
guð, þegar allt annað hefur verið
reynt, og við þurfum á honum að
halda.
Kirkjan og eldurinn
Eftir Kristján Hall » Við lifum í þeirri trú,
að við höfum bragð-
að á aldinum skilnings-
trésins og séum því þess
umkomin að skilja milli
góðs og ills.
Kristján Hall
Höfundur er á eftirlaunum.
Fasteignir