Morgunblaðið - 05.05.2019, Blaðsíða 20

20 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. MAÍ 2019
sér sínar eigin skoðanir og stefnu
snemma á lífsleiðinni. Það hefur
aukið víðsýni hans að alast upp í
slíku umhverfi, vera maður
tveggja heima og skilja sjónar-
mið launþega jafnframt. Hann
hafði tekið stefnuna ungur og
kepptist við að afla sér þekkingar
og lærdóms sem lauk með MBA-
námi í Wharton-háskóla í Penn-
sylvaníu.
Hann flutti nýjan stjórnunar-
stíl með sér frá Wharton sem ein-
kenndist af staðfestu, sjálfsaga,
heiðarleika og sterkri ábyrgðar-
tilfinningu. Ég heyrði aldrei
hörku nefnda í sambandi við
stjórnstíl hans.
Eimskip varð stórveldi í hönd-
um hans, sem fjárfesti í mörgum
fyrirtækjum hérlendis m.a. í
flugrekstri, og útgerð svo og er-
lendis. Sumum fannst nóg um og
líktu stækkun Eimskips við sam-
vinnuhreyfinguna gömlu. Það
var ósanngjarnt því samvinnu-
hreyfingin naut sérstöðu m.a. í
sköttum en Eimskip fór eftir
sömu reglum og allir aðrir. Sam-
vinnuhreyfingin var og miklu
stærri á landsvísu.
Hörður hætti forstöðu Eim-
skips aldamótaárið 2000 og slapp
því við hrunið 2008 með öllu sínu
siðrofi, sem var þvert á lífsskoð-
un hans.
Örlögin höguðu því svo að
samskipti okkar urðu mest á fé-
lagslega sviðinu. Í Sjálfstæðis-
flokknum, Verzlunarráði Íslands,
í stjórn Flugleiða og víðar. Við
hittumst oft erlendis í þessu sam-
bandi m.a. í London. Róm,
Barcelona, Amsterdam Seattle,
Washington, Orlando og víðar.
Hann hafði mjög gaman af því að
ferðast og hlusta á góða tónlist.
Sá sem lýsir kostum Harðar
Sigurgestssonar endar í hástigi.
Við Guðrún vottum Áslaugu
og fjölskyldunni, okkar innileg-
ustu samúð og þökkum ógleym-
anlegar samverustundir.
Jóhann J. Ólafsson.
Hörður Sigurgestsson var
góður samferðarmaður og á með-
al þeirra bestu. Um það mega
margir vitna.
Við áttum margvísleg skipti
um langa hríð. Sum voru afleið-
ing af þeim starfa sem báðir
gegndu það sinn. Hörður varð
ungur forstjóri Eimskips árið
1979, nýlega fertugur. Ég var þá
borgarfulltrúi í Reykjavík. Höfn-
in var hjarta borgarinnar í ýms-
um skilningi og sameiginlegur
nafli hennar og alheimsins.
Þremur árum síðar tók ég við
stjórnartaumum borgarinnar.
Eimskip var um þær mundir að
umbreyta mörgu hjá félaginu og
laga það að breyttum veruleika
eins hratt og mátti og miklu
skipti að hafnar- og borgaryfir-
völd sköpuðu boðlega umgjörð.
Borgarstjórinn og aðrir leiðtogar
borgarinnar hlutu að gegna þar
hlutverki. Hörður sýndi þá eins
og svo oft síðar hvað í honum bjó:
afburða festu, vinnuþrek, skipu-
lagsgáfu og stjórnunarhæfileika.
Leikni hans við að setja sig hratt
inn í mál og laga sig að óvæntum
aðstæðum í umhverfinu var við-
brugðið. Ég fylgdist með því úr
návígi, því að Halldór H. Jóns-
son, stjórnarformaður Eimskips,
bað mig um að stýra aðalfundum
félagsins og gerði ég það um ára-
bil eftir að hafa borið þær óskir
undir samherja og andstæðinga í
borgarráði, sem þótti það ekki
óeðlilegt.
Það er stundum haft gegn öfl-
ugum stjórnendum að þeir leiti of
mikið í smáatriðin og sjái ekki
raunverulegu úrlausnarefnin fyr-
ir þeim. Hörður setti sig vissu-
lega vel inn í smáatriðin með
öðru svo að enginn kom að tóm-
um kofunum hjá honum þar.
Hann flokkaði flest þeirra sem
aukaatriði, en þótti ástæðulaust
að láta setja sig á gat þeirra
vegna.
Hörður var upptekinn af stöðu
og ímynd þeirra fyrirtækja sem
hann tók að sér og vildi ekki að
minnsti blettur félli á þau. Hann
skynjaði að þeirra vegna naut
hann álits og virðingar sem fór
vaxandi eftir því sem þau efldust
og við nánari viðkynningu ann-
arra við hann.
Menn vildu miklu fremur hafa
Hörð með sér í liði en vera án
þess. Hann sóttist ekki eftir því
að hafa óþarflega mikil áhrif utan
þeirra miklu verkefna sem hon-
um var sérstaklega trúað fyrir.
En þar sem hann naut almennrar
virðingar og vaxandi trausts
þótti sífellt fleirum að mál hefðu
ekki verið endanlega undirbúin
nema að sjónarmið Harðar lægju
fyrir.
Þar sem við urðum með ár-
unum góðir vinir og með svipuð
meginsjónarmið, átti ég iðulega
góð samtöl við hann um það sem
bar upp á mitt borð, þótt ekki
félli það allt beint að helstu við-
fangsefnunum hans. Hörður
færðist sjaldan undan því að
segja í okkar trúnaði álit sitt á
því sem ég nefndi. Kom mér
þægilega á óvart hversu vel
heima hann var.
Ekki voru áherslur okkar
Harðar endilega þær sömu í öll-
um greinum og fór hann aldrei í
launkofa með sín sjónarmið. En
það breytti því ekki, að gæti hann
stutt mig og það jafnvel þar sem
nokkur meiningarmunur var, án
þess að bregðast trúnaði við sín
verkefni, þá gerði hann það og
munaði um það.
En það sem þegar er sagt
snerist um samstarf og vináttu
við lausn mála sem tengdust víð-
tækum hagsmunum borgar,
lands- og þjóðar. En það sem
skiptir meiru í endurminning-
unni nú var persónuleg vinátta
okkar Ástríðar við Hörð og Ás-
laugu. Ótal sinnum nutum við
samveru hér heima og utanlands
og þess á milli vissum við hvert af
öðru enda ekki nema nokkrir
tugir metra á milli heimilanna.
Ég nefni af handahófi ógleyman-
legar stundir í Portúgal og með
nánum vinum í Madrid og í Berl-
ín og eins samskiptin við Vestur-
Íslendinga. En ekki síður þegar
þau hjón dvöldu hjá okkur að
Móeiðarhvoli eða við hjá þeim og
öðrum kærum vinum austur í
Fljótshlíð. Þar stóðum við pilt-
arnir tveir marga sumardaga, í
kvöldblíðunni lognværu og horfð-
um hugfangnir yfir þann lands-
part sem Gunnar frækni fórnaði
lífinu fyrir. Þá kom fyrir að við
máttum ekki við ráða og hurfum í
viðeigandi söng. Þótt ég kynni
texta bærilega og hefði ekki
breytt þeim að ráði þá þurfti hinn
tónvissi og músíkalski stórfor-
stjóri að hafa nokkuð fyrir því að
halda söngbróður sínum við rétta
lagið. En það gerði hann mildi-
lega og ávirðingarlaust. Frá
mörgu mætti segja, en rúm gefst
ekki nú. En vonandi má síðar
rifja þau gleðiríku efni upp.
Við Ástríður kveðjum Hörð er
hann heldur úr húsi héðan að
loknu svo góðu dagsverki. Það
væri líkast honum að hafa und-
irbúið framhaldið eins vel og
verða má. Í góðri vissu um það
kveðjum við Hörð Sigurgestsson
og þökkum þeim Áslaugu fyrir
vináttu sem aldrei bar skugga á.
Davíð Oddsson.
Farinn er góður vinur minn,
Hörður Sigurgestsson. Við
Hörður kynntumst þegar hann
starfaði á fjárlaga- og hagsýslu-
skrifstofu fjármálaráðuneytis-
ins. Ég var aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Ríkisspítala á
þeim tíma. Þá eins og nú þurftu
sjúkrahúsin mikla aðstoð og
ráðgjöf frá hagsýslunni. Hörður
var harður í horn að taka en allt-
af ráðagóður og jákvæður. Þeg-
ar ég var orðinn forstjóri Rík-
isspítalanna leituðum við
heilmikið til hans. Hörður var
þá að endurskipuleggja Eim-
skipafélagið. Hann og félagar
hans tóku upp nýja aðferð við
stefnumótun auk þess sem þeir
skiptu Eimskipafélaginu upp í
svið. Hvort tveggja tókum við
upp fyrir spítalana. Mér sýnist
sviðaskiptingin enn lifa góðu lífi
á Landspítala háskólasjúkra-
húsi. Þetta staðfestir hve fram-
sýnn og nýjungagjarn stjórn-
andi Hörður var. Hann gat
hugsað út fyrir boxið og fundið
aðferðir sem virkuðu.
Það var gaman að fylgjast með
stjórnunaraðferðum Harðar.
Veikleikar og styrkleikar hverr-
ar ákvörðunar voru metnir og
engin ákvörðun tekin án slíkrar
greiningar. Það var líka athygl-
isvert að fylgjast með því hvernig
hann valdi sína samstarfsmenn.
Það voru frábærir einstaklingar í
hverju starfi.
Ég sat í stjórn Stjórnunar-
félags Íslands undir formennsku
Harðar. Því starfi sinnti hann af
hugsjón og vildi að félagið biði
framtíðarstjórnendum í íslensku
atvinnulífi fræðslu af bestu gæð-
um og á heimsvísu. Þar fann
maður vel hversu markviss
Hörður var í sínum ákvörðunum.
Hann var áreiðanlega einhver
heilsteyptasti og grandvarasti
stjórnandi sem þjóðin hefur átt.
Ég sat einnig með Herði í
stjórn Rotary-klúbbs Reykja-
víkur. Þar skein í gegn hversu
flinkur Hörður var í félags-
málastarfi. Það hefur vafalítið
komið honum að góðu gagni
m.a. í kjarasamningum og ef-
laust Sjálfstæðisflokknum líka
en þar var hann í forystusveit.
Hann sinnti líka vel málefnum
Háskóla Íslands. Ég reyndi
margoft að fá hann til að gefa
kost á sér til setu í stjórn spít-
alanna án árangurs.
Hörður var með mikla bíla-
dellu og naut þess að keyra góða
bíla, hér heima og erlendis, bæði
hratt og langt. Hann hafði líka
gaman af ævintýraferðum. Við
fórum í nokkrar slíkar ferðir sem
voru frábærar og geymast í
minningunni. Mér er í fersku
minni ferð að baki Tindfjalla þeg-
ar Áslaug gekk áfram nokkur
skref, leiðina sem við áttum
ófarna. Hún leit ofan í ána sem
var tær og vel sást í stórt grjótið
sem við þurftum að aka yfir og
síðan upp á klettinn sem slútti yf-
ir þannig að erfitt var að sjá að
þakið á jeppanum kæmist í gegn.
Áslaug kom svo til baka, horfði á
okkur og spurði hvort við ætl-
uðum þessa leið. Þegar við játt-
um því, hristi hún höfuðið, brosti
og hló sínum smitandi hlátri. Allt
var þetta partur af ævintýrinu.
Nú er þessi hindrun horfin en
kletturinn hrundi í jarðskjálftan-
um um aldamótin.
Það hefur verið frábært að
eiga Hörð og Áslaugu að vinum,
njóta með þeim ánægjulegra
samverustunda og fá að hitta
börn þeirra og tengdabörn.
Harðar er og verður áfram sárt
saknað. Við Elín sendum ykkur
öllum hugheilar samúðarkveðjur.
Minningin lifir um frábæran leið-
toga og vin.
Davíð Á. Gunnarsson.
Ég kynntist Herði Sigurgests-
syni 1982 þegar ég hóf störf hjá
Eimskip, fyrst sem sumarstarfs-
maður og síðar í ýmsum störfum
í um tvo áratugi.
Þegar Hörður kom að Eim-
skip breyttist mikið, bæði flutn-
ingatæknilega og stjórnunarlega.
Það voru því forréttindi að fá að
taka þátt í þessum breytingum
með góðum hópi fólks sem vann
af heilum hug við að gera þetta
óskabarn þjóðarinnar að forystu-
fyrirtæki á íslenskum og alþjóð-
legum markaði.
Hörður innleiddi margar nýj-
ungar í stjórnun, var óhræddur
við að ná í utanaðkomandi þekk-
ingu til að hjálpa okkur að breyta
hlutum, bæði rekstrarlega,
markaðslega og fjárhagslega.
Fyrir okkur sem tókum þátt í
þessari vinnu var þetta ómetan-
legur skóli á sama tíma og félagið
var sterkt fjárhagslega og mark-
aðslega.
Það voru margir starfsmenn
sem náðu að taka þátt í þessu
starfi og urðu eftirsóttir af öðr-
um fyrirtækjum sem nýttu sér
þá þekkingu sem þeir höfðu
byggt upp hjá Eimskip undir for-
ystu Harðar.
Hörður var því forystumaður í
rekstri og stjórnun og margir í
atvinnulífinu nutu þess.
Við Hörður ferðuðumst mikið
saman, bæði reglulegar ferðir til
að fylgjast með rekstri erlendis,
sem og ýmsar ferðir til að kanna
nýja markaði. Ofarlega í huga
mínum eru ferðir upp úr 1990
þegar við unnum að nýjum land-
vinningum fyrir Eimskip. Við
ferðuðumst m.a. um allan Noreg
og um Kólaskaga, en þá hafði
Kólaskagi nýlega opnast fyrir
umferð frá vestrinu.
Mér er minnisstætt á leiðinni
frá Kirkenes til Murmansk þegar
við ókum fram hjá vegamótum að
Petsamó. Ég heyrði það oft á
Herði að hann sá eftir því að við
hefðum ekki ekið niður að höfn-
inni í Petsamó og séð staðinn
sem Esjan fór frá með Íslend-
inga af Norðurlöndum í upphafi
stríðsins, en Hörður var mjög
áhugasamur um sögu seinna
stríðs. Ferðir okkar um Græn-
land á þessum tíma eru einnig
efni í góðar sögur og minningar.
Hin síðari ár höfum við Þórður
Sverrisson og Hörður hist nokk-
uð reglulega og fengið okkur te,
rætt um nútíð og fortíð, en Hörð-
ur fylgdist vel með öllum rekstri,
og þá sérstaklega með skipa-
rekstri og flugi, en þar fór okkar
áhugi saman. Þetta voru góðar
stundir.
Um leið og við Aðalheiður
vottum Áslaugu og fjölskyldunni
samúð vil ég þakka fyrir sam-
vinnu og vináttu í tæp 40 ár.
Erlendur Hjaltason.
Í dag kveðjum við sterkan
merkisbera, einn af traustustu
og öflugustu forystumönnum at-
hafnalífsins á s.hl. tuttugustu
aldar.
Þegar Hörður Sigurgestsson
er kvaddur hvarflar hugurinn að
mjög farsælli, yfir 20 ára stjórn
Harðar á Eimskipafélagi Íslands.
Árið 1979 var Hörður ráðinn for-
stjóri Eimskipafélagsins og alda-
mótaárið 2000 skilaði hann af sér
mjög öflugu félagi á íslenskan
mælikvarða. Hörður var sterkur
stjórnandi en hann hafði einnig
þá farsælu gáfu að laða að sér
góða samstarfsmenn. Hann
kunni þá list að treysta sínum
samstarfsmönnum fyrir ábyrgð.
Hörður var vissulega boðberi
nýrra stjórnunarhátta hérlendis.
Margir hans nánustu samstarfs-
manna, í dag þjóðþekktir at-
hafnamenn, nutu ungir trausts,
víðsýni og handleiðslu Harðar.
Hörður leiddi félagið til fram-
fara með sterkri stefnumótun,
hjálp nýrrar upplýsingatækni og
skilvirkum vinnubrögðum. Sam-
hent og náin samvinna Harðar
við framsýna stjórnarformenn
félagsins auðveldaði Herði og
hans teymi að takast á við mikla
og stórhuga uppbyggingu fé-
lagsins. Má þar m.a. nefna fram-
hald uppbyggingar í Sundahöfn,
gámavæðingu, endurnýjun
skipastólsins og markvissa upp-
byggingu starfsstöðva Eimskips
erlendis. Undir lok starfsferils
Harðar skilaði erlend starfsemi
félagsins fjórðungi af árlegum
tekjum félagsins. Eimskipa-
félaginu höfðu verið sett mark-
mið, félagið breyttist úr hefð-
bundnu skipafélagi í alhliða
flutningafyrirtæki með sérhæf-
ingu í kæli- og frystiflutningum.
Stórhugur, ráðdeild og sterk
framtíðarsýn Harðar voru við
stjórnvölinn allan hans tíma.
Eimskipafélagið var meðal
fyrstu félaga sem skráð voru á
Verðbréfaþingi Íslands. Hluthöf-
um fjölgaði í þessu stóra almenn-
ingshlutafélagi, hróður stjórn-
andans fór víða og á hann hlóðust
fjölmörg ábyrgðarstörf. Eim-
skipafélag Íslands var um alda-
mótin svo umsvifamikið að mörg-
um þótti nóg um en starfsmenn
og hluthafar nutu góðs af vexti
félagsins.
Frá námsárum hafði hugur
Harðar tengst flugsamgöngum.
Sem fulltrúi Eimskips var Hörð-
ur 20 ár í stjórn Flugleiða, þar af
12 ár sem formaður. Hafði
reyndar áður verið fram-
kvæmdastjóri fjármálasviðs
Flugleiða svo segja má að hann
hafi í stjórninni verið á heima-
velli. Framsýni og eðlislægri
stjórnfestu formannsins fengu
stjórnarmenn Flugleiða á þess-
um árum að kynnast svo og sér-
lega traustri samvinnu Harðar
og forstjóra Flugleiða.
Ótalin er þá aðkoma Harðar
að stjórnum félaga sem tengdust
ýmist starfsvettvangi hans eða
áhugasviði. Víða markaði Hörður
spor.
Reglubundin samskipti okkar
Harðar lágu saman þann tíma
sem undirritaður sat í stjórn
Eimskipafélagsins. Þar kynntist
ég skipulögðum vinnubrögðum
hans og góðum undirbúningi fyr-
ir stjórnarfundi. Upplýsinga-
flæðið var greinargott og hnit-
miðað. Kjarni viðfangsefnisins
var ekki hulinn hismi og rökfesta
Harðar var skýr.
Lífsfylling og ánægja Harðar
fólst í að ná árangri. Hlutverki
forstjóra tengdust vinnuferðir til
erlendra starfsstöðva og mót-
tökur viðskiptavina, hérlendis
Hörður
Sigurgestsson
Morgunblaðið/Kristinn
Hörður Sigurgestsson,
stjórnarformaður
Flugleiða, á aðalfundi
félagsins árið 2003.