Heimsmynd - 01.05.1989, Blaðsíða 18

afleiðingum, að þeir menn sem skara
fram úr eru fyrst þjálfaðir með ærnum
kostnaði af Ríkisútvarpinu, en svo yfir-
boðnir af samkeppnisaðilum. Þessu yrði
að fylgja, að RUV ætti ekki að hafa
neinn aðgang að ríkissjóði til að jafna
hallann af starfsemi sinni. I rauninni er
líka órökrétt, að RÚV haldi rétti sínum
til afnotagjalda eftir að einokun hefur
verið afnumin og því ætlað að keppa við
aðra á jafnréttisgrundvelli. Afnotagjöld-
in standa hins vegar fyrir tveimur þriðju
af tekjum RÚV og vandséð, að það gæti
án þeirra verið, nema til komi stórauk-
inn rausnarskapur, metnaður og djörf-
ung þeirra menningarpostula, sem fara
með fjármálavald hér á landi fyrir hönd
þjóðarinnar.
Hins vegar má rökstyðja það á margan
hátt, að við höfum þörf á öflugu og
menningarlegu ríkisútvarpi, meðal ann-
ars með því að svara þurfi aukinni ásókn
frá öðrum menningarsvæðum um gervi-
hnetti. Að tala um þetta eins og styrjald-
arástand er kannski fulldjúpt í árinni tek-
ið („baráttan um menningarhelgi og loft-
helgi íslands er nú loksins að hefjast fyrir
alvöru. . . í lofthelgi landsins er innrásin
þegar hafin“). Sé RÚV slíkt vopn í bar-
áttunni um framtíð íslenskrar menning-
ar, er spurningin hvort ekki ætti að létta
af því samkeppnisskyldum við léttvæga
fjölmiðla, fría það við alla hættu á því að
gerast háð auglýsendum, lofa því alfarið
að snúa sér að fréttum og menningar-
legri dagskrárgerð með myndarlegum
framlögum úr ríkissjóði, leggja því til fé
til að sinna lagalegum skyldum sínum
um gerð efnis fyrir börn, fræðsluvarp,
þjónustu við sjúka og aldraða. Til þess
þarf miklu fjölmennara starfslið og betri
tækjakost en nú er. Pessa leið hafa Bret-
ar farið með rekstur BBC.
Þeir líta á það sem höfuðstoð menningar
sinnar og lista, láta það halda afnota-
gjöldum, en leyfa engar auglýsingar.
uðvitað er einhver þriðja mála-
miðlunarleið hugsanleg, þannig
að RÚV keppi að hluta á mark-
aði, en fái aukalega tekjustofna
frá ríkinu til að standa undir
þeim skyldum, sem ríkisvaldið
leggur því á herðar umfram aðra
fjölmiðla. Vandinn við þá leið er
sá, að með því eru rýrðir mögu-
leikar samkeppnismiðlanna, sem eiga
allt sitt undir auglýsingatekjum og/eða
frjálsum áskriftum til að geta veitt RÚV
verðuga samkeppni. Ríkisútvarpið getur
líka notað aðgang að ríkissjóði til að
undirbjóða auglýsingar, eins og sam-
keppnisaðilar þess fullyrða að nú eigi sér
stað um 70 til 100 prósent, með þeim af-
leiðingum að skekkja þann markað veru-
lega loftmiðlunum í hag og að sama
skapi prentmiðlunum í óhag. Ef stjórn-
málamenn líta í raun á framtíð íslenskrar
menningar í heimi nútíma alþjóðlegra
fjarskipta jafngrafalvarlegum augum og
þeir láta í veðri vaka opinberlega,
mundu þeir sjá sóma sinn í því að gera
RÚV að menningar- og listafyrirtæki,
sem öllum væri óháð, bæði kaupsýslu-
hagsmunum og ríkisvaldi, gæti snúið
vörn í sókn með því að gefa íslenskum
börnum kost á að alast upp við íslenskt
eða íslenskað efni, og jafnvel hafið út-
flutning á íslenskri menningu og listum,
ef menn telja hana hæfa til annars en
heimabrúks. Við það mundu samkeppn-
ismiðlarnir fá í sinn hlut þann fjórðung
(600 milljónir), sem RÚV hefur haft af
auglýsingamarkaðnum (2.400 milljónir)
og eflst þannig til frekari átaka í inn-
byrðis samkeppni og við erlenda miðla
um efni, efnistök og auglýsingar.
Þetta yrði örugglega stærsti greiðinn,
sem íslenskri fjölmiðlamenningu væri
gerður um þessar mundir og samkeppnin
yrði nóg, þótt RÚV stæði utan og ofan
við hana.
Um stjórnunarþátt RÚV er í rauninni
þarflaust að tala fyrr en teknar hafa ver-
ið grundvallarákvarðanir um stöðu þess.
Allir hljóta þó að hafa vissar efasemdir
um skynsemi þess að fela starfsmönnum
stofnunarinnar nánast allt vald í hendur
um stjórnun þess og stefnumörkun. Og
að breyta afnotagjaldinu í íbúðaskatt og
þar með nánast fasteignaskatt er svo
gagnstætt allri rökvísi, að fráleitt er að
láta sér koma í hug, að meirihluti Al-
þingis geti komið sér saman um þá vit-
leysu. Til þess að innheimtan batni verð-
ur RÚV að batna stórlega. Það mun það
ekki gera meðan ríkisvaldið beitir því
eingöngu út á gadd auglýsinga og afnota-
gjalda. Alþingi verður að horfast í augu
við að menning kostar peninga og breyta
samkvæmt því.
Það er svo þáttur út af fyrir sig, að
menntamálaráðuneytið, af öllum opin-
berum stofnunum, skuli leyfa sér að af-
henda fréttamönnum frumvarpsdrög
þessi morandi í prentvillum, mállýtum
og öðrum subbuskap, og ekki til þess
fallið að glæða með mönnum trú á gildi
faguryrða um ást á tungu og menningu
þessarar þjóðar. En vonandi bera menn
gæfu til þess að fela þessi frumvarpsdrög
hulu gleymskunnar og skoða öll þessi
mál á ný, í erlendu og innlendu sam-
hengi, allsgáðum augum og af sjónarhóli
þess veruleika sem blasir við í dag.
Efstaleitið er greinilega ekki sá tindur,
sem best er til þess fallinn.D
Bragógóóur BITI með SKINICU
BORGARNES - BITINN
er tilbúinn á augabragði,
aöeins 3-4 mín. á grillinu og
enn skemmri tíma í örbylgju-
ofninum.
BITINNer með skinku, osti,
ananas, papriku og kryddi.
Reyndu líka hina með
nautahakki og pepperoni.
Mjólkursamlag Borgfirðinga,
Borgarnesi sími: 93-71200.
18 HEIMSMYND