Heimsmynd - 01.05.1989, Blaðsíða 66

LITLIRISINN
HOFFMAN
ustin Hoffman er 51 árs. Enn er
hann talinn einn af bestu ungu
leikurunum í Hollywood!
Dag einn þegar Dustin Hoff-
man er að vinna að kvikmynd-
inni Marathon Man kemur hann
til vinnu illa útlítandi og ósofinn.
Mótleikari hans, Laurence Oli-
vier, lítur á hann spyrjandi og
Hoffman segir: „Ég hef ekki sofið í þrjá
sólarhringa.“ „Hvers vegna þá?“ spyr
Olivier. Hoffman svarar: „Svo ég geti
upplifað ásigkomulag persónunnar."
Olivier virðir hann fyrir sér með nokkr-
um furðusvip. „Hefur þér ekki dottið í
hug að leika?“ spyr hann.
Vissulega mætast þarna tvær kynslóðir
kvikmyndaleikara og fulltrúar ólíkrar
leikhefðar. En fleira kemur til. Þessi
stutta saga lýsir ekki aðeins viðhorfum
Hoffmans til persónusköpunar heldur og
muninum á honum og flestum öðrum. I
meira en tuttugu ár og í álíka mörgum
hlutverkum hefur hann sýnt heiminum
hversu leikari getur tekið starf sitt alvar-
lega. Myndin sem við höfum af honum
er af manni nákvæmni og einbeitni. „Ég
vil komast að takmörkum mínum,“ segir
hann í nýlegu viðtali. „Ég hef aldrei ver-
ið hræddur við að mistakast. Ég hræðist
annað, eins og það að gera slæma hluti
af ásettu ráði.“
Önnur mynd sem birtist heiminum er
myndin af Dorian Gray - manninum
sem gat ekki elst. Ónefnd kona rekst á
hann á veitingahúsi og biður um eigin-
handaráritun. „Ég held . . . já, ég held
virkilega,“ segir hún æst og leitar að
réttu orðunum, „já, mér finnst þú vera
einn af bestu ungu leikurunum í Holly-
wood!“ Dustin Hoffman, 51 árs, lætur
sér hvergi bregða. „Já,“ segir hann þegar
konan er farin, „ungi er góður punktur.“
Ráðvillti stúdentinn Benjamin úr The
Graduate, myndinni sem gerði hann að
stjörnu árið 1967, er tengdur kynslóð
bítla og blómabarna órjúfanlegum bönd-
um. Myndin er minnismerki sjöunda
áratugarins og þeirrar ungu kynslóðar
sem snerist gegn gildismati foreldra
sinna í ríkari mæli en áður hafði þekkst.
Ef til vill er þetta kynslóðin sem hefur
ekki leyft honum að eldast.
Tíminn líður engu að síður og fáir gera
sér betur grein fyrir kröfum hans en
Dustin Hoffman. „Á þessu eru tvær hlið-
ar,“ segir hann. „Ég reyni vissulega að
eldast eins hægt og mögulegt er. Ef mað-
ur reykir ekki og passar upp á þyngdina
hjálpar það mikið. Faðir minn er 81 árs
og lítur ágætlega út svo ég vona að þetta
sé í ættinni. Á hinn bóginn getur þetta
verið mér fjötur um fót. Þegar ég byrjaði
að vinna við leikritið Sölumaður deyr
fyrir nokkrum árum, sagði einn vinur
minn við mig: „Vandamálið sem þú
stendur frammi fyrir gagnvart Sölu-
manninum er að þú ert ekki faðirinn
heldur sonurinn.“ Það getur eitthvað
verið til í þessu og ég held að það sé erf-
iðara fyrir leikara að vera tekinn alvar-
lega ef hann er „sonur“. Fólk segir
„hann hefur ekki hinn nauðsynlega
þunga til að leika föðurinn." Þetta er
raunar ástæðan fyrir því að mér líkaði
vel að kljást við Sölumanninn. Ég vil
mjaka mér í þessa átt.“
Vilji Hoffmans til að takast á við hlut-
verk sem krefjast mikils hugrekkis hefur
ávallt verið fyrir hendi. Þegar hann tók
að sér að leika hinn aumkunarverða Rat-
so Rizzo í Midnight Cowboy (1969) fórn-
uðu menn höndum og töldu hann vera
að eyðileggja feril sinn. „Fólk flúði unn-
vörpum frá forsýningunum. Umboðs-
maður minn sagði að ef myndin yrði
rökkuð niður væri afar mikilvægt að birt-
ast í næstu mynd sem venjulegur mað-
ur,“ segir Hoffman. „Þetta gerði mig
mjög óstyrkan og fékk mig til að taka
ákvarðanir í fljótræði.“ Næsta hlutverk
hans var á hefðbundnari nótum, þar sem
hann lék gegn Miu Farrow í John and
Mary (1969). En útkoman varð sú að
Midnight Cowboy hlaut óskarinn meðan
vandræðalegur samleikur hans og Miu
Farrow gerði John and Mary að leið-
indavellu. „Ég tók þetta hlutverk að mér
á röngum forsendum - til að bjarga ferl-
inum - og ég sór að láta slíkt aldrei
henda mig aftur.“
Áttundi áratugurinn varð nær samfelld
sigurganga Hoffmans þar sem hann lék
aðalhlutverkin í mörgum bestu myndum
áratugarins. Little Big Man, Straw Dogs,
Papillon, Lenny, All the Presidentá Men,
Marathon Man og Kramer vs. Kramer,
sem ávann honum óskarinn, bera allar
vitni ákafamanni sem þorir að taka
áhættur án tillits til stöðu sinnar sem
„stjarna“.
Handritshöfundurinn Larry Gross
vann um tíma með Hoffman að handriti
Rain Man. Hann lýsir eiginleikum Hoff-
mans á eftirfarandi hátt. „Hann er of
skapandi til að láta sér nægja eina mynd
á ári, en aftur á móti er hann of erfiður í
samstarfi til að gera jafnvel þessa einu
mynd. Hann er stöðugt leitandi að góð-
um efniviði og auk þess snjall höfundur
sjálfur. Hann hefur kannski ekki neinar
stórkostlegar hugmyndir um söguþráð
og efnisuppbyggingu en hann hefur
sjaldgæft tak á persónusköpun. Redford,
Stallone og Newman vilja allir láta pers-
ónur sínar gangast undir vissar fegrunar-
aðgerðir. En Hoffman segir aldrei „nei,
þetta myndi persónan aldrei gera.“ Þvert
á móti er hann alltaf langt á undan öðr-
um í hugmyndum sínum um uppátæki og
einkenni persónunnar. „Sýndu mér
hvers vegna þessi maður ætti að hafa
samfarir við kind og ég geri það,“ segir
hann. Vissulega getur hann kallað yfir
sig andúð en hann er þess alltaf fullviss
að hann geti náð áhorfendum aftur á sitt
band með því að veita þeim ótrúlega
reynslu.“
Ferill Hoffmans á níunda áratugnum
hefur verið með hæðum og lægðum.
Hann hefur aðeins leikið í þremur mynd-
um, Tootsie, Ishtar og Rain Man, auk
þess sem hann lék Willy Loman í Sölu-
maður deyr, bæði á Broadway og fyrir
sjónvarp. Undir lok síðasta áratugar
gerði hann ágreining við framleiðendur
tveggja mynda sinna, Straight Time og
Agatha, varðandi framsetningu efnisins.
í kjölfar þess fékk hann á sig orð fyrir að
vera erfiður í samstarfi. Leikstjórar hafa
kveinað undan honum sem og handrits-