Heimsmynd - 01.05.1989, Blaðsíða 57

sú að ef við gefum okkur að 120 núlif-
andi myndlistarmenn hafi lífsviðurværi
sitt af listsköpun, sem er reyndar mun
hærri tala en ágiskanir bjartsýnustu
manna, liggur nærri að fyrir hvern þann
sem lifir af því að búa til myndlist lifi
annar á því að handfjatla hana, færa
milli staða, eða túlka hana.
Samtímis því að fátt eitt er vitað um
starfsemi myndlistarmanna, nema að í
þeim sumum virðist snarka óræður hug-
sjónaeldur, þá magnast sú stétt manna
upp sem meðhöndlar verkin, án þess að
þurfa að eyða tíma í að skapa þau, og
verður sýnilegri og atkvæðameiri sköp-
unarkraftur í heimi myndlistarinnar með
hverju ári sem líður.
NÝJA LISTSKÖPUNIN
A síðustu tveimur áratugum hefur
þriðji maðurinn í myndlistarheiminum
reist sér hvað veglegasta minnisvarða
víða um heim. Fyrst er þar að nefna
mannvirki sem reist hafa verið sem vígi
listarinnar. Þessi mannvirki eru gjarnan
svo stórbrotnar framsetningar á sköpun-
armætti mannsandans, að listsköpun
„venjulegra" listamanna sýnist í saman-
burði léttvægt og smásmugulegt fikt. í
þessu sambandi mætti minnast á Gugg-
enheimsafnið í New York, Pompidou
listamiðstöðina í París og Ríkislistasafnið
í Ottawa í Kanada sem var opnað fyrir
skömmu. Þá er að nefna mótun og þró-
un á margvíslegum „nýjum“ listastefnum
eða nýjungum í listsköpun. Loks er það
meðferð á listaverkum sem verðmætum,
þar sem meira og meira fjármagn er sett
í umferð til þess að tryggja fjárfestingar-
gildið í verkum „gömlu meistaranna".
Og síðast en ekki síst í samsetningu á sí-
fellt yfirgripsmeiri og flóknari yfirlits- og
hópsýningum listamanna. A þessu sviði
má segja að „nýsköpun og takmarkalaus
frumleiki" þriðja mannsins öðlist mesta
fyllinpu.
Á Islandi hafa umsvif þriðja mannsins
í listalífinu smám saman orðið meiri.
Þessu veldur aukin velmegun og mennt-
un þegnanna. Hann hefur heldur aldrei
verið stórtækari en um þessar mundir.
Formerkin eru öll eftir alþjóðlegum upp-
skriftum: Mikill íburður og snjallar hug-
myndir í byggingu listaverkahúsa. Marg-
föld árslaun skrifstofumanns eru greidd
fyrir einstök ómissandi meistaraverk.
Hver yfirlitssýningin rekur aðra og er
fylgt úr hlaði með sífellt veglegri skrám
og bókum. Þessar skrár eru reyndar einn
heppilegasti leikvöllur þriðja mannsins
þegar sýna þarf tilþrif í ritmáli eða hönn-
un. Og eru um leið upplagður vettvang-
ur til þess að varpa fram stefnumótandi
hugmyndum um nýjar listastefnur, nýjan
hugsunarhátt eða óvæntar aðferðir.
Tímabil þriðja mannsins í vestrænni
myndlist er runnið upp. Kannski er hann
að einhverju leyti manngerð upplýsinga-
byltingarinnar. Og máttur hans fer vax-
andi. Listamaðurinn og áhorfandinn/
neytandinn eru honum nauðsynleg hrá-
efni sem hann handfjatlar síðan að vild
með sínum ósýnilegu, blessandi hönd-
um. En nái hugur og hönd listamanna og
listneytenda að nota þriðja mannin og
hugarheim hans sem hráefni í sín eigin
sköpunarverk og þar með að gera hann
sýnilegan í réttum hlutföllum - líkt og
þegar það varð flestum ljóst að heilagan
anda var hvergi að finna nema sem hug-
arfóstur fámenns hóps - þá væri þess að
vænta að við það sprytti fram frjóvgandi
vitnisburður þeirra sem hlut eiga að
máli. Ef til vill væri það fyrirheit þess að
eitt frjóanna rataði þá inn í þjóðarsálina
og þaðan út í tvísýnan jarðveg íslenskrar
menningar.D