Heimsmynd - 01.11.1990, Page 83

Páll Ólafur Pálsson
(1887-1971) og Hildur Stefánsdóttir kona hans (1893-1970).
vald Gylfasyni í fjórða lið. Hér verða afkomendur séra Ólafs í
Hjarðarholti raktir að nokkru en þó er aðeins uppkomins
fólks getið.
HUGSJÓNARÍKUR MENNTAKLERKUR
Séra Ólafur Ólafsson (1860-1935) var Hafnfirðingur að upp-
runa. Faðir hans var Ólafur Jónsson útvegsbóndi og kaup-
maður þar, kallaður borgari, en móðir Metta Kristín Ólafs-
dóttir hreppstjóra í Hafnarfirði Þorvaldssonar.
Ólafur var tekinn í Reykjavíkurskóla 15 ára gamall en hætti
um hríð námi þannig að hann lauk ekki stúdentsprófi fyrr en
1883, þá 23 ára gamall. Tveimur árum síðar tók hann próf úr
Prestaskólanum með fyrstu einkunn. Hann fékk þá um vorið
veitingu fyrir Lundi í Lundarreykjardal og um haustið kvænt-
ist hann Ingibjörgu Pálsdóttur Mathiesen (1855-1929), prests-
dóttur frá Arnarbæli. Hún var systir hins þjóðkunna klerks,
séra Jens Pálssonar í Görðum á Alftanesi.
Séra Ólafur sat Lund í 16 ár en árið 1901 vígðist hann til
Hjarðarholts í Dölum og sat þann stað sem prófastur til 1920
að hann lét af prestsskap. Var hann jafnan kenndur við Hjarð-
arholt.
Mikið var látið af Hjarðarholtsheimilinu. Þar var torfkirkja
og torfbær, þegar þau séra Ólafur og Ingibjörg komu þangað,
en þau létu byggja ný hús úr steini, timbri og járni, bæði
kirkju og bæjarhús. Kirkjan var gerð eftir teikningu Rögn-
valds Ólafssonar, fyrsta íslenska arkitektsins, og er einhver
hin glæsilegasta í sveit hér á landi.
Þá lét Olafur reisa af eigin rammleik skólahús í Hjarðar-
holti árið 1910 og hélt þar heimavistarskóla fyrir um 20 nem-
endur árlega næstu sjö árin. Klerkur taldi menntun besta
veganesti út í lífið og var sjálfur skólastjóri og aðalkennari.
Svo mikið orð fór af þessum skóla að ungmenni víðs vegar að
sóttu hann og komust jafnan færri að en vildu. Þarna voru
numin þau bóklegu fræði sem þá voru kennd í alþýðuskólum
en jafnframt lögð mikil áhersla á söng.
Séra Ólafur var að ýmsu leyti sérstæður kennimaður sem
fór sínar eigin leiðir. Hann hafði til dæmis þann hátt á að
flétta sögum úr daglega lífinu inn í stólræður sínar og þótti
sumum það ótilhlýðilegt. Hann var hagmæltur og lét eftir sig
safn ljóða. Einnig fékkst hann mikið við málaralist og hafði
yndi af laxveiði og hestamennsku.
Auk þess að vera prestur og skólastjóri var séra Ólafur
póstmeistari í Hjarðarholti og frumkvöðull í félagsmálum
sveitar sinnar.
Arið 1920 lét klerkur af prestsskap og fluttust þau hjón til
Reykjavíkur og bjuggu að Bjargarstíg 5. Fékkst séra Ölafur
við kennslu í Kvennaskólanum og rak útgerð. Til marks um
það orð sem fór af séra Ólafi, þegar hann kom til Reykja-
HEIMSMYND 83