Heimsmynd - 01.11.1990, Blaðsíða 87

Ólöf Vilmund-
ardóttir
og maður henn-
ar Þorsteinn
Olafsson tann-
læknir sem er
látinn.
Þórhallur Vilmundarson
prófessor.
Ólafur Björnsson,
bóndi í Brautarholti, með börnum sínum og konu
sinnar Ástu Ólafsdóttur. Vinstra megin við hann er
Jón, nú bóndi í Brautarholti, en hægra megin er
Ólafur landlæknir. I aftari röð eru Páll, nú bóndi í
Brautarholti, Ingibjörg og Bjarni, sem dó 1948.
Ólafur Björnsson
og Ásthildur
systir hans á unga
aldri.
Hann var orðinn dósent við Háskólann aðeins 23 ára gamall
og prófessor 29 ára. Eins og tengdafaðir hans gerðist hann
liðsmaður og leiðtogi Alþýðuflokksins og var fyrst kjörinn á
þing 1946 og sat þar samfellt í 32 ár.
Gylfi er einn af þekktustu íslendingum, sem nú eru uppi, og
var um áratugaskeið í fremstu röð stjórnmálamanna. Hann
var menntamála- og viðskiptaráðherra 1956 til 1971 og formað-
ur Alþýðuflokksins 1968 til 1974. Gylfi I>. Gíslason var einn
helsti mótandi viðreisnarstjórnarinnar og umbótanna sem hún
kom á í efnahagsmálum. Hann hefur setið í ótal nefndum og
ráðum og eftir hann liggja fjölmörg rit. Þau Guðrún og Gylfi
eignuðust þrjá syni sem allir urðu þjóðkunnir. Þeir eru:
ÞRÍR ÞJÓÐKUNNIR SYNIR
a. Þorsteinn Gylfason (f. 1942) heimspekingur. Hann lauk
BA-prófi frá Harvard í Bandaríkjunum og stundaði síðan
framhaldsnám í Oxford og Múnchen. Hann hefur verið kenn-
ari við Háskóla Islands frá 1971 og er nú prófessor við hann.
Eftir Þorstein liggja ýmis rit og ritgerðir og fjölmargar þýðing-
ar, einkum á sviði heimspeki. Þá hefur hann stundum látið að
sér kveða um hugmyndafræði stjórnmála og síðastliðið sumar
hefur hann skrifað nokkrar greinar í Morgunblaðið um þau
efni sem vakið hafa mikla athygli og sterk viðbrögð.
b. Vilmundur Gylfason (1948-1983) ráðherra. Hann var einn
sérstæðasti stjórnmálamaður landsins á sínum stutta ferli og
tókst þá að hrista svo upp í fólki með frumlegum skoðunum
og siðbótahugmyndum að enginn var ósnortinn eftir. Sem
barn og unglingur fékk Vilmundur orð fyrir að vera ódæll og
baldinn svo að sögur um hann flugu um allan bæ og átti sú
staðreynd að hann var ráðherrasonur að sjálfsögðu sinn þátt í
því.
Að loknu stúdentsprófi hélt Vilmundur til Bretlands og
lauk magistersprófi í sagnfræði 1973. Eftir að hann kom heim
lét hann strax að sér kveða sem harðskeyttur blaða- og dag-
skrárgerðarmaður með nýjar hugmyndir um fjölmiðlun en
kenndi auk þess við Menntaskólann í Reykjavík. Hann hóf af-
skipti af stjórnmálum árið 1974 er hann var í framboði fyrir
Alþýðuflokkinn á Vestfjörðum, í öðru sæti. Hann taldi þó
megineinkenni íslenskra stjórnmála vera ónýtt flokkakerfi og
lokaða fjölmiðlun og var hvergi deigur við að ráðast á spilling-
arfenin og einstaka menn. Lenti hann meðal annars mjög upp
á kant við forystumenn Framsóknarflokksins út af ýmsum
málum og einnig réðst hann hart á dómskerfið. Hann var
krossfari nýrra hugmynda og sumir sögðu að hann væri með
Messíasarkomplex.
Árið 1978 var Vilmundur í framboði fyrir Alþýðuflokkinn í
Reykjavík og fór ótroðnar leiðir sem fyrr. Vann Alþýðuflokk-
urinn þá sinn stærsta sigur eftir stríð og þökkuðu margir Vil-
mundi þann árangur. Eftir kosningar einangraðist Vilmundur
þó í flokki sínum og mynduð var samsteypustjórn sem honum
var ekki að skapi. Þegar hún sprakk eftir skamma setu tók við
völdum minnihlutastjórn Alþýðuflokks um hríð (1979-1980)
og varð Vilmundur þá dóms- og menntamálaráðherra, aðeins
31 árs gamall. Eftir 1980 var hann engu að síður einfari í þing-
flokki Alþýðuflokks. Sumarið 1981 lenti hann í svokallaðri Al-
þýðublaðsdeilu og í kjölfar hennar tók hann ásamt nánustu
samstarfsmönnum sínum að gefa út blaðið Nýtt land. Það var
upphafið að úrsögn hans úr Alþýðuflokknum og stofnun nýs
stjórnmálaflokks, Bandalags jafnaðarmanna, sem leit dagsins
ljós veturinn 1982 til 1983. Fékk það fjóra þingmenn í kosning-
unum þá um vorið. Úrslitin urðu Vilmundi þó mikil vonbrigði.
Hann vildi breyta íslensku þjóðfélagi en til þess taldi harin fjóra
þingmenn ná helsti skammt. Um sumarið var hann allur.
Kona Vilmundar var Valgerður Bjarnadóttir, dóttir Bjarna
Benediktssonar forsætisráðherra (sjá Engeyjarætt, HEIMS-
MYND, 2. tbl. 1989) og sagði Vilmundur stundum í gamni að
hann væri í senn sonur og tengdasonur viðreisnar. Þau eign-
uðust fimm börn en misstu þrjú þeirra.
c. Þorvaldur Gylfason (f. 1951) er yngsti sonur Guðrúnar
Vilmundardóttur og Gylfa Þ. Gíslasonar. Hann er doktor í
hagfræði frá Princetownháskóla í Bandaríkjunum og starfaði
síðan erlendis allt til 1983, hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum í
Washington og við Alþjóðahagfræðistofnunina í Stokkhólmi.
Síðan hann kom heim hefur hann verið prófessor í þjóðhag-
fræði við Háskóla íslands og er jafnan tekið vel eftir skoðun-
um hans þegar hann lætur þær í ljós opinberlega. Hann þykir
frumlegur gáfumaður eins og hann á kyn til. Þorvaldur var
giftur Önnu Bjarnadóttur, systur Valgerðar, konu Vilmundar,
en þau eru skilin. Seinni kona hans er Anna Bjarnadóttir
kennari
YNGRI BÖRN KRISTÍNAR
2. Ólöf Vilmundardóttir (f. 1920) er miðbarn Kristínar Ól-
afsdóttur og Vilmundar landlæknis. Hún er ekkja Þorsteins
Ólafssonar tannlæknis í Reykjavík. Börn þeirra eru:
Framhald á bls. 100
HEIMSMYND 87