Heimsmynd - 01.11.1990, Blaðsíða 48

STEFÁN JÓN HAFSTEIN
HEIMA ER
kvöldverði ogfœra þeim rauðar rósir.
Á svipuðum tíma varð hugtakið
mjúkur maður einnig til. Þetta var
maður sem fór ekki í grafgötur með
tilfinningar sínar, sinnti börnum og
heimili og var jafnframt besti vinur
konunnar. En hvað varð af gömlu
karlímyndinni? Lúrir hún enn djúpt
í vitund karla og brýst fram þegar
minnst varir í viðhorfum þeirra,
hegðun á rómantískum stundum eða
í rúminu ? Hafa karlar lent í
sjálfsvitundarkrísu eða hafa þeir ef
til vill loks fundið sig innan um
s
pottana og pönnurnar? I gegnum
tíðiðna hafa margir og ólíkir
mœlikvarðar verið lagðir á það hvað
fœlist í sannri karlmennsku. Hvernig
verður karlmennska mœld í dag og
hver hefur svarið?
onur eru ekki leikföng eða nytjadýr fyrir karl-
menn,“ eru orð Stefáns Jóns Hafstein, dagskrár-
stjóra rásar tvö. „Ég lít fyrst og fremst á konur
sem fullgilda félaga í mannlegu samfélagi en ekki
sem kynverur.“ En vegurinn getur verið vandrat-
aður. Konur eru oft mjög á varðbergi gagnvart
karlmönnum og því heyrist oft fleygt þeirra á meðal að stutt
sé í karlrembuháttinn sérstaklega hvað varðar samskipti
karla og kvenna á vinnumarkaðinum. Stefán, sem yfirmað-
ur á vinnustað þar sem bæði konur og karlar vinna sömu
störf, hefur að eigin sögn fengið gagnrýni frá starfssystrum
sínum fyrir að koma öðruvísi fram við þær en karlana og
gera til þcirra aðrar kröfur. „Ég held að þetta sé misskiln-
ingur. Eg kem ólíkt fram við ólíka einstaklinga. Við erum
öll ólík sem einstaklingar og kynverur og eigum að fá að
vera til sem slík en ekki bundin á bás samkvæmt löngu úr-
eltum karl- og kvenskilgreiningum. Það fer hins vegar í
taugarnar á mér ef konur vilja hverfa til þess tíma að karlar
opnuðu fyrir þeim dyr og áttu frumkvæði í öllum samskipt-
um. Mér finnst það hreint afturhvarf og í raun niðrandi fyr-
ir ungar konur þegar þær eru farnar að setja sig í þetta
brúðuhlutverk á ný sem þær eru vissulega farnar að gera.“
Til að leiðrétta allan misskilning tekur Stefán þó fram að
hann sé ekki að krefjast þess að konur taki að klæðast
mussum og hætti að hafa sig til. „Það kann að vera rétt að
konur hafi í jafnréttisbaráttunni tapað mörgu af því sem
þeim var hvað dýrmætast, vegna þess hversu mikið þeim lá
á að verða eins og karlmenn. Að staldra við og líta til baka
getur tæpast verið annað en hollt. Ég er hlynntur því sem
kvennahreyfingin virðist nú vera að gera, að hefja til vegs
og virðingar þau kvenlegu gildi sem karlmenn hefðu átt að
ÞÓRARINN ELDJÁRN JAFNRETTIS
órarinn Eldjárn rithöfundur er afsprengi ’68 kyn-
slóðarinnar. Skoðanir hans og viðhorf til jafnrétt-
ismála hafa að miklu leyti mótast af þeirri hugar-
farsbyltingu sem fór eins og eldur um sinu meðal
ungs fólks á Vesturlöndum í lok sjöunda áratugar-
ins. Sú áhersla sem að undanförnu hefur verið
lögð á mun milli kynjanna segir hann því ekki
vekja áhuga sinn. Að hans mati eru það fyrst og
fremst líffræðilegir þættir sem skilja milli karls og konu.
Kjósi fólk hins vegar að gera þennan mun meiri sé það því í
sjálfsvald sett. í augum Þórarins er þetta spurning um val.
„Það er tíska að greina milli karls og konu.“ Hann bendir
hins vegar á að konum verði tíðrætt annars vegar um sér-
stök kvennagildi og hins vegar karlagildi sem öll séu af hinu
illa, eins og hann kemst að orði. „Það er ljótt að vera karl-
maður í dag,“ fullyrðir hann.
Þótt Þórarinn líti fyrst og fremst á sig sem manneskju en
ekki karlmann getur hann þess að einn sé sá hlutur sem
ekki myndi falla að sjálfsmynd hans sem karlmanns. „Ég
held ég myndi aldrei segja um lítið fallegt barn „þetta er al-
gjört rassgat". Allt eins kveðst hann geta sett rúllur í hárið,
málað sig og skellt sér í pils. „Vissulega eru það líka ein-
hverjir hlutir sem körlum er mikilvægt að halda í, eins og
það að geta talið sig betri bflstjóra en konur.“ Þórarinn
bendir hins vegar á að ekkert sé algilt í þessum málum frek-
ar en öðrum því hann þekki líka dæmi um hjónaband þar
sem konan hefur bflpróf en maðurinn ekki og sér vitandi
48 HEIMSMYND