Heimsmynd - 01.11.1990, Blaðsíða 98

Flughætta. . .
framhald af bls. 66
sjónarmenn í Evrópu öfunda þó banda-
ríska starfsbræður þar sem hálfu færri
flugumsjónarstöðvar en eru í Evrópu sjá
um fjórum sinnum meiri umferð með
færri töfum en þar gerist og í kjallara
Flugmálastjórnar má fylgjast með á
tröllauknum skjá ferðum hverrar einustu
áætlunarflugvélar í landinu. Tölvurnar í
22 mismunandi flugumsjónarstöðvum
(ATC) í Evrópu eru ófærar um að hafa
beint samband sín á milli og flugumsjón-
armenn verða að treysta á símann til að
koma boðum áleiðis, nema hvað bein
fundalína tengir London, París, Frank-
furt, Brussel og Madrid. Ákvörðun, sem
var tekin fyrir 25 árum um samræmt
flugstjórnarkerfi fyrir Vestur-Evrópu,
hefur ekki komist til framkvæmda þar
sem mörg lönd, Bretland og Frakkland
fremst í flokki, neituðu að gefa upp
stjórn á eigin lofthelgi, með landvarnir
að yfirvarpi. Kannski kemst nú skriður á
þetta mál við endalok kalda stríðsins.
Laurie Taylor, fyrrverandi flugstjóri á
Boeing 747, er höfundur bókarinnar Air
Travel - How Safe Is It? (Flugferðir -
hversu öruggar eru þær?). Hann er íhug-
ull og kyrrlátur maður, frábitinn allri
æsifréttamennsku, en hefur þó ekki þá
bjartsýnu trú á almennu flugöryggi sem
flugstjórnaraðilar og áætlunarflugfélög
láta stöðugt í veðri vaka. Hann bendir á
að þótt slysatíðni jafnist á við það sem
best hefur gerst í sögu flugsins, muni að
minnsta kosti eitt þúsund farþegar láta
lífið ár hvert eftir að farþegar eru orðnir
tveir milljarðar árlega. Flann er langt frá
því að vera vongóður um að hægt sé að
ná þeirri tölu, sérstaklega ef slakað er á
öryggiskröfum í leit að auknum ágóða -
en það telur hann vera hina almennu til-
hneigingu í dag. Hertar reglur og aukið
eftirlit telur hann aftur komið á dagskrá.
Og minni lágmarkskröfur megi ekki gera
um vinnutíma þess starfsfólks, sem er í
þeim störfum sem skipta sköpum í lofti
og á jörðu niðri, en við gerum til vöru-
bifreiðastjóra, strætisvagnastjóra og
langferðabílstjóra. Margoft hafa menn
þá ofurtrú á nýrri tækni að hún leysi alla
mannlega veikleika af hólmi. Titanic átti
að vera ósökkvandi. Annað kom í ljós.D
Hætta. . .
framhald af bls. 66
stoðarflugmaður tók við stjórninni og
vakti flugstjórann sem þá tók við sjón-
flugi til lendingar.
Það er komið meira en nóg af þessu.
Flugmálastjórn verður að setja reglur um
hversu lengi við megum fljúga á þeim
tíma sem innri klukkur líkama okkar segja
okkur að við ættum að vera sofandi.
Þetta var ekki einangrað atvik. Ég hef
orðið vitni að mörgum tilfellum, þar sem
frammistaða áhafnar hefur jaðrað við
hættumörk í slíku næturflugi. Það verður
að neyða flugfélögin - með lögum - til
að haga slíku næturflugi þannig að engri
einni áhöfn sé ætlað að fljúga nema
nokkra klukkutíma í senn á þeim tíma
sem er eðlilegur svefntími alls venjulegs
fólks.“
Eins og áður segir er ísland þannig
staðsett á hnettinum að tiltölulega lítil
hætta er á að atvik sem þessi hendi á ís-
lenskum flugleiðum. Hins vegar eru eng-
ar opinberar reglur hér um vinnutíma flu-
gáhafna. Hann er samningsatriði milli
flugfélaganna og flugmanna og í hverjum
samningum er stíft sótt af hálfu flugfélag-
anna að gera vinnutímann sveigjanlegri.
Það er skiljanleg afstaða flugfélaganna
að kjósa helst að sama áhöfnin skili vél-
inni heim til heimavallar, fljúgi fram og til
baka. Þannig er unnt að spara dýr
áhafnaskipti og uppihald flugliða með
hótelkostnaði og dagpeningum erlendis.
Þetta hefur til dæmis komið fram við sól-
arlandaflug nýju Boeing 757 flugvéla
Flugleiða, sem stundum hafa þurft að
millilenda ( Glasgow vegna þess að
vinnutímaskylda flugáhafna er búin.
Leggurinn er þá stuttur, sem eftir er, og
freistandi að Ijúka fluginu án millilending-
ar og áhafnarhvíldar. Ungir, frískir og lágt
launaðir flugliðar geta freistast til að selja
öryggisþáttinn fyrir auknar tekjur með
þessum hætti, þar sem hinireldri, reynd-
ari, betur lauquðu (og ef til vill þreyttari)
standa fast á því að öryggiskröfum sé
undir engum kringumstæðum teflt í
hættu. Því er nauðsynlegt frá farþegans
sjónarmiði - og allt snýst þetta um að
koma honum heilu og höldnu milli staða
- að hámarksvinnutímaákvæði séu fast
sett í lögum, en ekkí uppboðsatriði milli
aðila í samningum. ísland er að því er
best er vitað eina Vestur-Evrópulandið,
sem þannig er ástatt um.D
Vincent. . .
framhald af bls. 72
sjúklingi. Á hinn bóginn gerði hann sér
grein fyrir að öll mikil og frumleg list
verður til í einrúmi. Mánuðina áður en
hann veiktist af flogaveikinni fór hann í
gegnum eitt mesta sköpunargos sem
nokkur listamaður hefur komist í. Slíkt
samanþjappað sköpunaræði væri ef til
vill nóg til að æra sérhvern meðalsterkan
mann. Og auðvitað tókst Vincent að
sýna okkur líðan sína myndrænt. Þaö
gerði hann best í sjálfsmyndunum sem
málaðar eru undir áhrifum frá depilmál-
verkum Seurat. Deplamálverkið (pointil-
lism) var síð-impressionistísk stefna sem
var vinsæl meðal nokkurra málara á
Parísarárum Vincents. Stefnan er eins
konar vísindaleg útfærsla á litablöndun
þar sem milljónir lítilla punkta, í öllum
gerðum af hreinum litum, þekja mál-
verkið. Síðan er það auga áhorfandans
sem sér um að blanda litina saman. Lita-
blöndunin fer þá ekki fram á litaspjaldi
áður en tekið er til við að mála. Ein
þekktasta mynd Seurat, hugmynda-
smiðsins bak við þessa kenningu, er
Sunnudagseftirmiðdagur á Grand Jatte.
SJÁLFSMYNDIR
Skömmu áður en Gauguin fluttist til
Vincents í Gula húsið stakk Vincent upp
á því við hann og málarann unga, Emile
Bernard, að þeir skiptust á sjálfsmynd-
um. Bernard og Gauguin gerðu myndir
þar sem þeir höfðu hvorn annan í bak-
grunni sjálfsmynda sinna. En Vincent
var að sjálfsögðu miklu frumlegri. Hann
málaði mynd af sér sem munki er bíður
meistarans. Meistarinn var Gauguin.
Aðra táknræna mynd í svipuðum dúr
málaði Vincent, þegar Gauguin var flutt-
ur inn í Gula húsið, af stóli Gauguins þar
sem logandi kerti í stólnum táknar upp-
lýsingu þá og kennslu sem Vincent varð
aðnjótandi í samfélaginu við Gauguin.
Rökkurbirta ríkir í þessari mynd sem
táknar meðal annars það að Gauguin var
konungur næturinnar. Hann var nautna-
belgur mikill, afar tvöfaldur í roðinu og
sérlega frekur til kvenna. Andstæða
hans var Vincent sem var maður dagsins
og birtunnar (hreinskilninnar). Þess
vegna er málverk Vincents af eigin stóli
umvafið dagsbirtu. Á stólnum eru tákn
róseminnar: pípa og tóbak. Ef ganga á
lengra í táknatúlkun má hugsa sér að
Vincent geti nýtt sér kertalogann á stóli
Gauguins til að kveikja í pípunni sinni.
Ein af þeim hugmyndum sem Gauguin
kveikti hjá Vincent var að mála sam-
kvæmt ímyndunaraflinu en ekki eftir fyr-
irmyndum. Vincent málaði eina slíka
mynd undir þessum áhrifum frá Gauguin
og er sú mynd einstæð, ekki lík neinni
annarri mynd sem Vincent málaði,
hvorki í litum né byggingu. Þetta er
myndin Minningar frá Etten.
EMILE BERNARD
Áður en Gauguin kom til Vincents í Ar-
les, og fór að búa hjá honum í Gula hús-
inu, bjó hann með hinum unga og efni-
lega málara Emile Bernard. Um það
leyti sem deplamálverkið var hvað mest
umtalaða nýjungin í málaralistinni, voru
Bernard og Gauguin að gera tilraunir
með það sem kallast cloisonismi eða
smeltistefna. Stefnan sú var talsvert und-
ir japönskum áhrifum en meginhug-
myndin var fengin frá glerlist eins og hún
tíðkast í kirkjugluggum. Það má líkja
smeltistefnunni að nokkru leyti við
teiknimyndir nútímans: Allar útlínur í
málverkunum voru skírt dregnar, öfugt
við það sem tíðkaðist hjá impressionist-
um, og stórir fletir voru fylltir með sama
litnum.
98 HEIMSMYND