Litli Bergþór - dec 2018, Qupperneq 16

16 Litli-Bergþór
Nú stend ég uppi auðum höndum
einmana á lífsins fjöruströndum,
peningalaus með lánið valt.
Það sem mig vantar, það er býli
með þrifalegu kofaskýli,
sem flúið gæt' í þá finnst mér kalt.
Ég lifi í mesta kvala klangri,
kvíðafullur með hugarangri,
bjargar- rænu- og ráðalaus.
Framtíðin er mér ferleg vofa,
frávilltur leggst ég til að sofa,
sárþreyttur bæði í sál og haus.
En svo að mér betur gengið gæti
gagnar aðeins þitt mikillæti.
Fylltu í mæðu fallin skörð.
Athugaðu nú orð mín, bróðir.
Ísland er okkar beggja móðir.
Gefðu mér part úr góðri jörð.
...
Allt erfiði Bjarna var þó til einskis. Sagt var að
Einar gamli hefði haft á orði, þegar Einar yngri,
sonur hans og hreppstjóri í Garðhúsum, hafði lesið
bréfið fyrir hann: „Fari þessi Bjarni kollóttur“,
og enga jörðina fékk Bjarni. Það vildi honum þó
til happs að dóttir hans Jónína (1879-1947) og
tengdasonur, Jón H. Wíum (1871-1949), fluttu
tveim árum síðar að Iðu og dó Bjarni því faðmi
afkomenda sinna um 20 árum síðar.
Uppgefna föðursystirin
Að síðustu rak forvitnin mig til að leita uppi
afdrif uppgefnu föðursysturinnar sem bjó í skjóli
bróðursonar síns á Iðu 1903. Konan sem um ræðir
mun hafa verið Sigríður Jónsdóttir (1835-1927).
Hún var fædd 25. október 1835 og því var hún um
68 ára er slysið varð. Þrátt fyrir lýsingu þess efnis
að Sigríður hafi verið orðin slæm til heilsunnar
1903 þá átti hún eftir að lifa allt til 30. janúar
1919 er hún lést á Iðu skv. Skaftfellingabók.
Íslendingabók segir aftur á móti Sigríði hafa
andast 21. nóvember 1927. Því miður finnast ekki
upplýsingar um hvar hún er jarðsett og kannski er
það til marks um aldraða einstæðinga á þessum
tíma. Bjarni bróðir hennar lifði hana í tæp tvö og
hálft ár eða til 28. maí 1921 en dánardægurs er
ekki getið í Íslendingabók.
Sigríður dvaldi yfirleitt hjá þeim Runólfi og
Guðrúnu frá því þau fluttu í Biskupstungur frá
V.-Skaftafellssýslu. Árið 1900 til 1901 er hana
að finna sem vinnukonu á Iðu í sálnaregistri
Ólafsvallaprestakalls. Hún er áfram skráð á Iðu
1910. Sigríði er hins vegar ekki að finna á Iðu við
skráningu prestsins næstu árin.
Afdrif stórfjölskyldna
Það sem vakti upphaflega áhuga minn er ég
fór að kynna mér ferjuslysið 1903 var hvaða
áhrif fráfalls ungs bónda hefði haft á nánustu
fjölskyldu hans. Ekkja hans stóð uppi með 3 ung
börn og ólétt af því fjórða. Ljóst er að lífið var
erfitt fyrir hana. Hún var svo heppinn að Páll
vegaverkfræðingur sá aumur á henni og hjálpaði
henni við að halda fjölskyldunni á floti næstu árin
en síðan leitaði hún á náðir foreldra sinna þar
sem hún tók síðar við búinu. Þannig má segja að
afkoma hennar og barnanna hafi verið tryggð því
börnin fundu sér fljótlega maka á æskuslóðum
hennar. Staðan virðist hafa verið öllu erfiðari fyrir
eldri fjölskyldumeðlimina, þau Bjarna og Sigríði.
Þau treystu á umsjón og velvild yngri ættingja
til að lenda ekki á sveitinni. Það varð þeim síðan
til bjargar að njóta skjóls Jónínu, dóttur Bjarna,
þegar hún flutti að Iðu.
Guðrún giftist aldrei eftir andlát Runólfs og
raunar segja afkomendur hennar hana aldrei hafa
talað um andlát hans. Taugar hennar til hans
virðast þó hafa verið sterkar því hún lét jarða sig
við hlið manns síns í Skálholti, rúmum 6 áratugum
eftir andlát hans.
Leiði Runólfs og Guðrúnar í Skálholtskirkjugarði.