Fréttablaðið - 12.03.2016, Síða 18

Stjórnarskrárnefnd Alþingis var skipuð gagngert til að leita leiða til að vanvirða úrslit þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar um frumvarp
Stjórnlagaráðs til nýrrar stjórnar-
skrár 20. október 2012.
Ásetningur ríkisstjórnarinnar
lýsir sér m.a. í því að fyrst var nefnd-
inni skipaður formaður, Sigurður
Líndal prófessor, sem hafði ítrekað
lýst sig andvígan breytingum á
stjórnarskránni bæði fyrir og eftir
þjóðaratkvæðagreiðsluna 2012.
Þegar hann hætti störfum 2014 var
nefndinni skipaður nýr formaður,
Páll Þórhallsson, lögfræðingur í
forsætisráðuneyti. Hann hafði áður
orðið uppvís að því ásamt fáeinum
öðrum lögfræðingum að brjóta
gegn skýrum fyrirmælum stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefndar (SEN)
Alþingis 2012-2013 með því að
leggja til gagngerar efnisbreytingar á
verki Stjórnlagaráðs þótt SEN hefði
mælt skýrt fyrir um að lögfræð-
ingateyminu væri aðeins ætlað að
leggja til orðalagsbreytingar, ekki
efnisbreytingar. Það var skoðun
SEN þá að Alþingi gæti ekki leyft
sér að vanvirða vilja kjósenda eins
og hann birtist í úrslitum þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar 2012. Undir
það sjónarmið hljóta allir lýðræðis-
sinnar að taka.
Rétt er að rifja upp brot núv. for-
manns stjórnarskrárnefndar gegn
fyrirmælum SEN 2012-2013. For-
maðurinn ásamt fáeinum öðrum
lögfræðingum skilaði SEN ger-
breyttri greinargerð með 34. grein
frumvarps Stjórnlagaráðs um nátt-
úruauðlindir. Í hinni gerbreyttu
greinargerð sagði ítrekað með ýmsu
orðalagi: „Með ákvæðinu er ekki
hróflað við þeim eignarréttindum
sem þegar kunna að vera fyrir hendi
að auðlindum og þeim heimildum
eigenda sem slíkum eignarrétti
fylgja.“ Einnig þetta: „Með ákvæð-
inu er ekki hróflað við þeim nýt-
ingarleyfum eða óbeinu eignarrétt-
indum sem þegar eru fyrir hendi.“
Og þetta: „ ... í samræmi við það sem
stjórnlagaráð ætlaðist til, að ekki
verði hróflað við þeim eignarrétt-
indum sem þegar eru fyrir hendi og
njóta stjórnarskrárverndar.“ Ekkert
af þessu kemur þó fram í skýringum
Stjórnlagaráðs við auðlindaákvæð-
ið. Lögfræðingarnir virtust þar að
auki gefa í skyn að t.d. útvegsmenn
kunni að hafa unnið sér inn eignar-
rétt til kvótans þótt það standi
skýrum stöfum í fiskveiðistjórnar-
lögunum og í frumvarpinu að það
hafa þeir einmitt ekki gert. Þess var
gætt í skýringum Stjórnlagaráðs að
gefa ekkert slíkt í skyn.
Mylja undir ríkjandi
sérhagsmuni
Þessi upprifjun bregður birtu á
bakgrunn þess starfs sem stjórnar-
skrárnefnd Alþingis hefur unnið
á 48 fundum. Öll frumvarpsdrög
nefndarinnar ásamt greinargerð-
um miða að því að veikja samsvar-
andi ákvæði í frumvarpi Stjórn-
lagaráðs og mylja undir ríkjandi
sérhagsmuni gegn almannahag
og lýðræði. Nefndin virðist hafa
leitað eftir lægsta samnefnara til
að koma til móts við þá sem urðu
undir í þjóðaratkvæðagreiðslunni
2012. Niðurstaðan er frumvarps-
drög sem eru í litlu samræmi við
úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar.
Frumvarpsdrögin um náttúru-
auðlindir markast af undanslætti.
Tónninn er sleginn strax í byrjun:
„Auðlindir náttúru Íslands tilheyra
íslensku þjóðinni.“ Greinargerðin
með frumvarpsdrögunum viður-
kennir undansláttinn: „Með þessu
orðalagi er ekki vísað til hefðbund-
ins eignarréttar“. Þarna er gefið í
skyn að þjóðareign eigi heima skör
lægra en aðrar eignir.
Í greinargerðinni er einnig að
finna afhjúpandi málsgrein: „Vart
finnast nokkur dæmi um hagkerfi
sem er eins háð auðlindanýtingu
og hið íslenska.“ Þessi staðhæfing
er ekki aðeins röng (sjávarútvegur
stendur nú að bak við 25% af
útflutningstekjum) heldur er þetta
gömul áróðurslumma LÍÚ. Að þessi
gamla lumma skuli rata inn í grein-
argerð stjórnarskrárnefndar er
vandræðalegt í ljósi þess að vitað
er að fyrstu kvótalögin voru samin
á skrifstofum LÍÚ.
Tillögur stjórnarskrárnefndar
um umhverfis- og náttúruvernd
og þjóðaratkvæðagreiðslu að
kröfu kjósenda miða með líku lagi
að því að færa frumvarpstextann
fjær umhverfisverndar- og lýð-
ræðismarkmiðum Stjórnlagaráðs.
Frumvarpsdrög nefndarinnar
vitna á heildina litið um einbeittan
brotavilja núverandi meiri hluta
Alþingis gegn fólkinu í landinu.
Drögunum er bersýnilega ætlað
að þýðast ríkjandi hagsmuni, þau
öfl sem áttu mestan þátt í að koma
Íslandi á kaldan klaka í hruninu
2008 og skaða ásjónu landsins í
augum umheimsins.
Frumvarp Stjórnlagaráðs að
nýrri stjórnarskrá svaraði að lokn-
um þjóðfundi og í samræmi við
verkferli sem Alþingi ákvað ákalli
þjóðarinnar um nýja stjórnarskrá,
nýja siði. Frumvarpsdrög stjórnar-
skrárnefndar Alþingis miða að
því að bregðast þessu ákalli, ekki
aðeins með því að úrbeina þrjú
ákvæði í frumvarpi Stjórnlaga-
ráðs heldur einnig með því leiða
hjá sér allt hitt, þ.m.t. ákvæðið um
jafnt vægi atkvæða, eitt brýnasta
ákvæði frumvarpsins, og einnig t.d.
ákvæðið um framsal ríkisvalds. Án
nýs kosningaákvæðis verða næstu
alþingiskosningar haldnar skv.
kosningalögum sem 67% kjósenda
höfnuðu í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni 2012. Án nýs framsalsákvæðis
munu alþingismenn halda áfram
að sæta ásökunum um að brjóta
vísvitandi gegn gildandi stjórnar-
skrá þar eð í hana vantar skýrt
ákvæði um framsal ríkisvalds.
Frumvörp
stjórnarskrárnefndar
Fimmtudaginn 10. mars fullyrti Frosti Logason í bakþönkum Fréttablaðsins á þessa leið:
„Það er nefnilega þannig að því
meira sem við vitum um eitthvað
því betur kunnum við að meta
það. Þetta á við um allt nema trúar-
brögð.“
Hér fylgja fáeinar staðreyndir um
áhrif þeirra trúarbragða sem nær-
tækast er að nefna, nánar til tekið
kristna trú.
Veraldleg samtök á borð við
Amnesty International og Green-
peace eiga rætur að rekja til kristins
safnaðarstarfs. Mörg önnur félög
má tengja við kristna manngildis-
hugsjón og má þar nefna skátana,
Save the Children (Barnaheill) og
Rauða krossinn. Nokkur af fyrstu
sjúkrahúsum hér á landi voru reist
og starfrækt af rómversk-kaþólsku
kirkjunni. Háskólar vestanhafs á
borð við Harvard, Yale og Princeton
voru upphaflega biblíuskólar reknir
af kristnum trúarsöfnuðum. Elstu
háskólar Evrópu urðu til á miðöld-
um og voru kristin klaustur. Flestir
vita að klaustrin á Íslandi stóðu
fyrir ritun og útgáfu á fjölbreyttum
ritum. Það framlag til heimsmenn-
ingarinnar verður seint ofmetið. Þá
blómstruðu listir og vísindi í hinni
kristnu Evrópu frá og með endur-
reisnartímanum.
Þetta eru fáein dæmi um baráttu
trúarhópa fyrir betra samfélagi.
Ótalin eru hin fjölmörgu hjálpar-
samtök sem starfa undir merkjum
ýmissa kirkna.
Færum okkur framar í tímann.
Frosti heldur þessu fram: „[Fyrir
tuttugu árum] var íslenskt samfé-
lag viðbjóðslegt.“ Þessu er ég ósam-
mála. Það hafði, rétt eins og sam-
tími okkar, bæði kosti og galla. Í
sumum efnum hefur aukin þekking
dregið úr fordómum en óþol gagn-
vart trúuðu fólki færist í vöxt svo
jaðrar við ofsóknir.
Vanda okkar má þó í flestum til-
vikum rekja til annarra þátta. Nægir
að nefna þá staðreynd að vistkerfi
jarðar stendur höllum fæti og sífellt
gengur á óspillta náttúru. Ekkert lát
er þar á og virðist litlu skeytt um
hugsjónir, þessa heims eða annars.
Ef eitthvað verðskuldar að kallast
„viðbjóðslegt“ þá er það meðferðin
á þessum heimkynnum okkar. Þar
er ekki við trúarbrögðin að sakast
nema ef væri fyrir þá blindu fram-
faratrú sem á okkar dögum virðist
hafin yfir alla gagnrýni.
Var íslenskt samfélag
viðbjóðslegt?
Veraldleg samtök á borð við
Amnesty International og
Greenpeace eiga rætur að
rekja til kristins safnaðar-
starfs. Mörg önnur félög má
tengja við kristna mann-
gildishugsjón.
Skúli Ólafsson
prestur í
Neskirkju
Íslendingar hafa ekki slegið hendi á móti titlinum söguþjóð eða bókaþjóð. Söguáhugi Íslend-
inga er eitt af því sem okkur finnst
flestum gaman að segja erlendum
vinum og gestum frá. Söguáhuginn
hefur verið umfjöllunarefni í síðari
tíma bókmenntum. Við fylltum sali
Þjóðleikhússins á afmælisári þess
þegar Íslandsklukkan var sett upp
og enn og aftur vaknaði til lífsins
sagan góða um snærisþjófinn Jón
Hreggviðsson, Snæfríði Íslands-
sól og Arnas Arnæus sem safnaði
handritableðlum um land allt og
bjargaði þeim úr dýnum og fletum
í torfbæjum landsins.
Þessi handrit eru fæst hver til
sýnis þótt okkur finnist gaman að
segja af þeim söguna. Þau eru læst
inni í geymslum. Þar sem byggja
átti hús yfir handritin er enn aðeins
hola.
Hús íslenskra fræða á ekki einung-
is að vera staður til að sýna handrit.
Þar á einnig að vera húsnæði fyrir
kennslu og rannsóknir í íslensku.
Bygging þessa húss var hafin á síð-
asta kjörtímabili og var ætlunin að
nýta til dæmis arð af bönkum til
að greiða fyrir bygginguna sem var
hluti af fjárfestingaáætlun síðustu
ríkisstjórnar. Núverandi stjórnvöld
slógu þá áætlun af og síðan hefur
ekkert annað verið á byggingarstað
en hin fræga „hola“ íslenskra fræða.
Engir fjármunir
Síðastliðið vor leit út fyrir að stjórn-
völd væru reiðubúin að taka Hús
íslenskra fræða út fyrir sviga. For-
sætisráðherra kynnti tillögu þar
sem lögð voru til tiltekin verkefni
sem átti að ráðast í til að fagna
hundrað ára afmæli fullveldis. Ekki
hefur sést til tillögunnar síðan. Fjár-
munir birtust í fjárlögum í önnur
verkefni tillögunnar, þ.e. viðbygg-
ingu við þinghúsið. Engir fjármunir
hafa komið í ljós í Hús íslenskra
fræða. Happdrætti Háskóla Íslands,
sem greiða mun þriðjung af húsinu,
hefur ekki fengið heimild ríkisins til
að setja sína fjármuni í verkefnið.
Ráðamenn hafa aðspurðir sagst
jákvæðir gagnvart verkefninu og
bjartsýnir á framgang þess sem
hljómar ankannanlegt í ljósi þess að
framtíð þess liggur í þeirra höndum.
Við lýsum gjarnan yfir áhyggjum
okkar af stöðu íslenskrar tungu,
kennslu og rannsóknum á þessu
sviði, miðlun þekkingar og fræðslu.
Það er ýmislegt hægt að gera til að
bregðast við. Eitt af því gæti verið
að gera íslenska tungu gjaldgenga
í stafrænum heimi. Um það hefur
Alþingi raunar samþykkt ályktun
en enn bólar ekki á verulegum fjár-
munum til þess verkefnis. Annað
raunverulegt verkefni gæti verið
að byggja Hús íslenskra fræða, gera
handritin aðgengileg almenningi og
sinna þar með skyldum okkar gagn-
vart Íslendingum en líka heims-
byggðinni sem hefur sett handritin á
sérstakan UNESCO-lista yfir menn-
ingarverðmæti. Þar væri líka sinnt
kennslu og rannsóknum, miðlun
og nýsköpun á sviði íslenskra fræða,
málvísinda og bókmennta. Þessu
þarf hvoru tveggja að hrinda í fram-
kvæmd ef við viljum standa undir
nafni sem söguþjóðin í norðri.
Söguþjóð í raun?
Katrín
Jakobsdóttir
formaður VG
Engir fjármunir hafa komið
í ljós í Hús íslenskra fræða.
Happdrætti Háskóla Íslands,
sem greiða mun þriðjung af
húsinu, hefur ekki fengið
heimild ríkisins til að setja
sína fjármuni í verkefnið.
Ábendingahnappinn má finna á
www.barnaheill.is
Þorvaldur
Gylfason
prófessor í hag-
fræði við HÍ Án nýs kosningaákvæðis
verða næstu alþingiskosn-
ingar haldnar skv. kosninga-
lögum sem 67% kjósenda
höfnuðu í þjóðaratkvæða-
greiðslunni 2012.
visir.is Sjá lengri gerð þessarar
greinar á visir.is
Fyrir þig
í Lyfju
lyfja.is
John Frieda Full Repair línan á 20% afmælisafslætti.
Tilboð gildir til 17.mars
1 2 . m a r s 2 0 1 6 L a U G a r D a G U r18 s k o ð U n ∙ F r É T T a B L a ð i ð