Fréttablaðið - 12.03.2016, Qupperneq 112

TónlisT
sinfóníutónleikar
HHHHH
Verk eftir Sibelius, Rakmaninoff og
Beethoven
Einleikari: Alexander Romanovsky
Stjórnandi: Dima Slobodeniouk
Fimmtudaginn 10. mars
Eldborg, Hörpu
Það fór illa fyrir finnska tónskáldinu
Sibeliusi. Hann samdi mögnuð tón­
verk lengi framan af, en svo tók alkó­
hólisminn völdin. Síðustu 35 árum
ævi sinnar eyddi hann meira og
minna fullur. Þá samdi hann lítið sem
ekkert. Miðað við hve mikið hann
drakk, þá er eiginlega alveg furðulegt
að hann hafi orðið 91 árs. Hann hefur
greinilega haft sterka lifur.
Ein af síðustu tónsmíðunum hans
áður en hann gaf sig Bakkusi endan­
lega á vald var leikhústónlist, saman­
safn stuttra þátta fyrir Óveðrið eftir
Shakespeare. Tónlistin var opnun­
aratriðið á tónleikum Sinfóníuhljóm­
sveitar Íslands á fimmtudagskvöldið.
Þetta er hrífandi músík, full af mynd­
rænni stemningu. Maður nánast sá
leikritið ljóslifandi fyrir sér. Hljóm­
sveitin spilaði af nostursemi undir
vandaðri stjórn Dima Slobodeniouk.
Strengjahljómurinn var hnausþykkur
og munúðarfullur. Smæstu smáatriði
voru fagurlega útfærð. Hver einasta
hending sagði sögu.
Næst á dagskránni var æskuverk
eftir Rakmaninoff. Þetta var fyrsti
píanókonsertinn hans. Það leið all­
nokkur tími þar til einleikarinn gekk
á sviðið. Kona meðal áheyrenda fékk
aðsvif og kalla þurfti eftir sjúkrabíl.
Kannski hafði það eitthvað að segja
að óvanalega heitt var í salnum. Ég
þurfti að nota tónleikaskrána sem
blævæng. Vonandi líður konunni
betur núna.
Þegar sjúkrabíllinn var farinn gekk
einleikarinn Alexander Romanovsky
ásamt stjórnandanum fram fyrir tón­
leikagesti og konsertinn byrjaði. Eins
og áður kom fram er þetta æskutón­
smíð og ekki sú besta eftir Rakmanin­
off. Vissulega eru frábærir sprettir,
líkt og forkunnarfögur byrjunin á
öðrum kaflanum. Það versta er hins
vegar óvæntur milliparturinn í síð­
asta kaflanum, ákaflega væmið og
kjánalegt stef.
Romanovsky spilaði af miklum
látum og hristi erfiðustu tónahlaup
fram úr erminni. Þó vantaði nokkuð
upp á uppbygginguna í túlkuninni.
Best heppnaði þáttur konsertsins,
annar kaflinn, fékk ekki að fæðast
eðlilega, einleikarinn lagði öll spilin á
borðið strax í upphafi. Fyrir bragðið
var ekki nægilegt flæði í músíkinni.
Það sem á eftir kom virkaði ekki eins
og eðlilegt framhald. Tónlistin hefði
átt að rísa smám saman, en í staðinn
spratt hún á fætur fyrirvaralaust í
byrjun. Tæknilega séð var píanó­
leikurinn ægilega flottur, en maður
vill meira, skáldskapurinn þarf að
vera til staðar líka.
Lokastykkið á dagskránni var
skemmtilegra, fyrsta sinfónía Beet­
hovens sem er í C­dúr en var sögð
í D­dúr í tónleikaskránni. Hún er
tiltölulega formföst, mun stífari en
seinni verk tónskáldsins. Engu að
síður má finna byltingarkenndar
hugmyndir, eins og óvæntar tónteg­
undabreytingarnar í byrjun. Þær eru
langt á undan sinni samtíð.
Slobodeniouk stjórnaði sinfóní­
unni af gríðarlegum krafti. Eftir því
einkenndist sinfónían af miklu fjöri,
akkúrat eins og hún átti að hljóma.
Stundum mátti finna að ögn ósam­
taka leik, en í það heila var flutning­
urinn líflegur og hnitmiðaður. Enda
fögnuðu áheyrendur ákaft.
Jónas Sen
niðursTaða: Píanókonsert eftir
Rakmaninoff var fremur yfirborðs­
kenndur, en Sibelius og Beethoven
voru flottir.
Ég heiti Sibelius og ég er alkóhólisti
leikhús
hleyptu þeim rétta inn
HHHHH
Þjóðleikhúsið
Leikgerð eftir Jack Thorne
Byggð á sænskri skáldsögu og kvik-
myndahandriti eftir John Ajvide
Lindqvist
Leikstjórn: Selma Björnsdóttir
Leikarar: Sigurður Þór Óskarsson,
Lára Jóhanna Jónsdóttir, Oddur
Júlíusson, Hallgrímur Ólafsson,
Þröstur Leó Gunnarsson, Snorri Engil­
bertsson, Stefán Hallur Stefánsson,
Katla Margrét Þorgeirsdóttir, Pálmi
Gestsson, Baldur Trausti Hreinsson,
Svava Björg Örlygsdóttir
Leikmynd: Halla Gunnarsdóttir
Búningar: María Th. Ólafsdóttir
Tónlist: Högni Egilsson
Hljóðmynd: Högni Egilsson og Elvar
Geir Sævarsson
Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson
Myndbandshönnun: Rimas Sakal­
auskas
Dramatúrg: Símon Birgisson
Þýðing: Magnea J. Matthíasdóttir
Þjóðleikhúsið frumsýndi síðustu
sýningu hússins á leikárinu síðast­
liðinn föstudag eftir dramatískt
æfingarferli. Tveimur dögum fyrir
áætlaða frumsýningu á Hleyptu
þeim rétta inn slasaðist aðalleik­
konan alvarlega og tveimur vikum
seinna hefur staðgengill tekið
hennar stað.
Í Hleyptu þeim rétta inn er áhorf­
endum boðið inn í kuldalegt sam­
félag þar sem íbúarnir eru litlu skárri
en veðrið. Miðpunktur verksins er
Óskar, óhamingjusamur drengur í
leit að stöðugleika. Foreldrar hans
eru fjarverandi, ýmist í anda eða
bókstaflega, hann er lagður í einelti
af samnemendum og þroskaþrepin
eru erfið. Sigurður Þór Óskarsson
fer fallega með þessa litlu sál en
stundum er kómíska nálgunin tekin
of langt. Ógjörningur er að fjalla um
frammistöðu Láru Jóhönnu Jóns­
dóttur án þess að nefna þann ótrú­
lega stutta æfingatíma sem hún
hafði til að koma hinni dularfullu Elí
á svið. Hún á heiður skilið fyrir þetta
afrek. Samleikur hennar og Sigurðar
Þórs er hugljúfur en spennuna
skortir. Elí er fjarlæg og framandi
en má ekki vera flöt í framsetningu.
Orka Láru virðist alltaf vera á sama
spennustiginu.
Þröstur Leó Gunnarsson leikur
Hákon, fylgisvein Elí, en þeirra sam­
band er flóknara en virðist í fyrstu.
Þröstur Leó hefur þann einstaka
hæfileika að vekja upp samúð áhorf­
enda, jafnvel með fyrirlitlegum per­
sónum. Í hans höndum er Hákon
ekki ófreskja heldur maður í leit að
ást. Oddur Júlíusson leikur hrottann
Jonna sem gerir Óskari lífið leitt.
Stutt er í klisjuna en ný hlið birtist
í leik Odds þegar eldri bróðir Jonna
bætist í spilið. Stefán Hallur Stefáns­
son sýnir bæði spaugilegar hliðar og
ógnvænlegar. Hallgrímur Ólafsson
leikur hinn umkomulausa Mikka af
næmni.
Pálmi Gestsson gerir ágætlega í
hlutverki sínu sem lögreglumaður­
inn Hólmberg en hann hefur ekki
úr miklu að moða. Svipaða sögu má
segja um Baldur Trausta Hreinsson,
Kötlu Margréti Þorgeirsdóttur og
reyndar Snorra Engilbertsson líka.
Þó finnur Baldur kærleika í vand­
ræðalega leikfimikennaranum og
Katla Margrét húmorinn í drykkju­
sömu mömmunni.
Erfitt er að benda á hvaðan gall­
arnir í handritinu eiga sér upptök
en margar útgáfur eru til af sögunni
um Óskar og Elí. Jack Thorne virðist
hafa unnið leikgerðina að mestu
upp úr höfundarverki John Ajvide
Lindqvist, skáldsögunni og kvik­
myndahandritinu. Of oft eru gjörðir
persóna útskýrðar með orðum
frekar en atferli, sumar persónur
hreinlega uppfylliefni og heildar­
tónn verksins er óskýr.
Vandinn liggur líka í leikstjórn­
inni en áherslurnar eru á skjön frá
byrjun. Í stað þess að gefa áhorfend­
um tíma til að tengja við kaldrana­
legt umhverfi og einangrun Óskars
er framvindan keyrð af stað. Selma
Björnsdóttir sér um leikstjórnina og
hún er einkar lunkin við að skapa
eftirminnileg sjónræn augnablik á
sviðinu. En vigtina skortir í hljóð­
látari atriðin og of mikill tími fer í
að tengja atriði saman frekar en að
leyfa þeim lifa. Hvorki slagsmálaat­
riðin né hið alblóðuga uppgjör sýn­
ingarinnar er nægilega sannfærandi.
Kannski smá skrifa eitthvað á snarp­
an æfingartíma en úrvinnslunni er
líka ábótavant.
Umgjörðin er að mestu til fyrir­
myndar. Leikmyndina hannar Halla
Gunnarsdóttir og tekst einstaklega
vel til. Ólafur Ágúst Stefánsson
skyggir þessi köldu skúmaskot
með stórfínni lýsingu sem gefur
leikmyndinni ógnandi blæ. Mynd­
bandshönnun Rimas Sakalauskas
er sömuleiðis tilkomumikil og
hefði jafnvel mátt nýta betur. Þess
væri þó óskandi að búningar Maríu
Th. Ólafsdóttur skildu meira eftir
sig. Högni Egilsson semur tónlist
sýningarinnar en hún var alls ekki
nægilega afgerandi né áhrifamikil.
Hann getur miklu betur eins og
heyrist á hljóðmynd hans og Elvars
Geirs Sævarssonar sem er þrumandi
fín. Bergmál, beinbrot og nætur­
brölt fylla þessa köldu veröld.
Hleyptu þeim rétta inn er þroska­
saga ungs drengs þar sem skuggi
vampírunnar lúrir ávallt nærri,
hryllingurinn felst ekki í blóð­
baðinu heldur kulda samfélagsins.
Selma nær því miður ekki að halda
sýningunni á gullna meðalveginum
þó að sviðsetningin sé áferðarfögur.
Óskar finnur ekki bara björg í utan­
garðsmanneskjunni Elí heldur
finnur hann sjálfan sig.
Sigríður Jónsdóttir
niðursTaða: Myndrík en átakalítil
sýning.
Leitin að þeim rétta
Atriðið úr leiksýningunni Hleyptu þeim rétta inn sem Þjóðleikhúsið frumsýndi á
fimmtudagskvöldið.
Umsögn dómnefndar: „Þorsteinn frá Hamri
hefur í áratugi auðgað og dýpkað íslenska
ljóðagerð. Stílgáfa hans er einstök og
hugsunin ætíð hnitmiðuð og öguð. Í verkum
hans, ljóðum jafnt sem prósaverkum, endur-
speglast ást og virðing fyrir náttúru lands-
ins, sögunni og hinum þjóðlega menningar-
arfi. Tilgerð, prjál og raup hafa aldrei verið
fylginautar þessa hógværa skálds sem
þekkir mátt orðanna og hefur alltaf nýtt þau
til gagns. Íslenskir ljóðaunnendur standa
í þakkarskuld við Þorstein frá Hamri sem
hefur af örlæti, og án háreysti, miðlað
snilligáfu sinni og séð þannig til þess að
ljóðið rati til sinna.“
TIL HAMINGJU MEÐ
HEIÐURSVERÐLAUN
DV 2015
w w w.forlagid. i s | Bókabúð Forlags in s | F i sk i s lóð 39
1 2 . m a r s 2 0 1 6 l a u G a r D a G u r60 m e n n i n G ∙ F r É T T a B l a ð i ð