Fréttablaðið - 26.09.2015, Blaðsíða 112

Á yfirlitssýningunni á
verkum Gunnars Rúnars
Ólafssonar í Ljósmynda-
safni Reykjavíkur verða
sýndar nýjar handstækk-
aðar ljósmyndir gerðar
eftir filmum  sem voru
teknar á árabilinu 1947-
1964. Auk þess sýnir
Kvikmyndasafn Íslands
valin myndbrot úr kvik-
myndum Gunnars Rún-
ars. Gísli Helgason hjá
Ljósmyndasafni Reykja-
víkur hefur að undan-
förnu unnið að undirbúningi sýn-
ingarinnar og þekkir flestum betur
áhugaverðan feril Gunnars Rúnars.
„Það vita nú ekki allir en ferill
Gunnars Rúnars hófst sem áhuga-
manns í Hafnarfirði, þar sem hann
var fæddur árið 1917 og lést 1965,
tæplega 48 ára gamall. En í upp-
hafi ferilsins fór hann um bæinn
og tók portrettmyndir af eldri
borgurum bæjarins, mest voru
þetta karlar en þó var eitthvað um
myndir af konum þarna í bland.
Það voru gefnar út bækur með
þessum myndum á sínum tíma
og þá fylgdu vísur og kveðskapur
myndunum. Ég er ekki frá því að
þetta hafi gengið alveg ágætlega.“
Gísli segir að Gunnar Rúnar hafi
svo seinna lært ljósmyndun í New
York Institute of Photography
sumarið 1945. „Þaðan fór hann
til Los Angeles og kynnti sér kvik-
myndagerð hjá einu stærsta kvik-
myndaveri Bandaríkjanna, Metro
Goldwyn Mayer í Hollywood. Þar
var hann viðstaddur upptökur
fjölmargra kvikmynda
og starfaði m.a. við hlið
margra af þekktustu
leikurum samtímans og
eflaust hefur þessi tími í
Hollywood haft einhver
áhrif á hann.
Eftir heimkomuna
1946 og fram til 1957
starfaði Gunnar einkum
sem kvikmyndagerðar-
maður en tók að auki
ljósmyndir fyrir Morg-
unblaðið 1953–1957.
Frá 1958 starfaði Gunnar
sem iðnaðar- og auglýsingaljós-
myndari og tók myndir fyrir ein-
staklinga, fyrirtæki og stofnanir.
Hann myndaði m.a. fyrir Rafha hf.,
Hafnarfjarðarbæ og Akureyri, auk
þess nýttu Sjálfstæðisflokkurinn
og búnaðarfélög víða um land sér
þjónustu hans.
Gunnar Rúnar myndaði líka
reglulega fyrir Reykjavíkurborg.
Á þeim tíma hafði Sjálfstæðis-
flokkurinn hreinan meirihluta í
borgarstjórn og áhrifafólk innan
borgarinnar þekkti vel til natni
Gunnars Rúnar og listfengis. Það
hefur eflaust ekki heldur komið
að sök að Gunnar Rúnar var sjálf-
stæðismaður, var virkur í félags-
starfi í Hafnarfirði og svona. Þegar
hann fer að vinna fyrir Reykjavík
þá var hann afskaplega flinkur við
að láta borgina líta vel út. Séð í
gegnum myndavél Gunnars Rúnars
er Reykjavík einkar viðkunnanleg
borg, nútímaleg, vel skipulögð,
björt og krakkarnir hressir. Snyrti-
legir almenningsgarðar mynda
fagur lega umgjörð utan um heil-
brigt mannlíf og kraftmikil upp-
bygging á sér stað. Þarna má líka
finna stórskemmtilegar myndir af
börnum og unglingum bæði í leik
og starfi.
Málið er að þegar maður fer að
skoða feril Gunnars Rúnars þá sér
maður hvað hann var markaðs-
þenkjandi. Hann var líka með
markaðsnef og opnaði til að
mynda minjagripaverslun, gerði
líka póstkort fyrir Árbæjarsafnið
og fleira.
En svo var hann líka mikið að
pæla í fortíðinni. Nútíminn er í
myndunum en hann er líka mikið
að mynda handrit og kirkjubækur,
byggðasöfn og fleira sem snýr að
ákveðnum menningargrunni eins
og Hafnfirðingarnir sem hann
myndaði fyrst á ferlinum. Eins tók
hann að sér að mynda fyrir bún-
aðarsambönd og fór þá í að mynda
alla íbúana og bæina í sveitunum.
Þá fóru einhverjir karlar með
honum og tóku viðtöl við fólkið
sem einhver sá svo um að hljóðrita
líka og þetta er afar skemmtileg
heimild.“
Gísli segir að það verði líka
gaman fyrir sýningargesti að sjá
kvikmyndað efni eftir Gunn-
ar Rúnar. „Við höfðum samband
við Kvikmyndasafn Íslands sem
fór í gegnum og skannaði inn
marga klukkutíma af efni og tók
svo saman í skemmtilegan u.þ.b.
50 mínútna bút sem fær að rúlla
í Kubbnum. Við nýtum nefnilega
allt pláss hér á safninu undir sýn-
ingu, hvern krók og kima.“
Reykjavík var björt og falleg í
gegnum linsu Gunnars Rúnars
Í dag verður  opnuð í Ljósmyndasafni Reykjavíkur yfirlits-
sýning á verkum Gunnars Rúnars Ólafssonar, ljósmyndara og
kvikmyndagerðarmanns, sem myndaði mannlíf og menningu í
Reykjavík af stakri natni.
Bækur
Hendingskast
Höfundur: Sigurjón Bergþór
Daðason
Útgefandi: Veröld
Reykjavík 2015
„Ég sé sjálfan mig speglast í glerinu.“
Með þessari einföldu setningu hefst
fyrsta skáldsaga Sigurjóns Bergþórs
Daðasonar, Hendingskast. Þar segir
ungur maður frá lífi sínu, vina sinna
og fjölskyldu, yfir nokkurra mánaða
skeið í Reykjavík samtímans. Þetta
tímabil er um margt viðburðaríkt í
lífi unga mannsins sem er nýbúinn
að missa vinnuna sama dag og
góður vinur vinnur stóra vinning-
inn í lottó, brestir koma í samband
aðalpersónunnar og kærustunnar,
foreldrar standa í miðaldurskreppu,
hús er málað að næturlagi og svo
mætti jafnvel áfram telja.
Líf aðalpersónunnar, kærust-
unnar, vina og fjölskyldu er líf for-
réttinda þeirra sem hafa í raun flest
öll allt til alls en kunna fátt að meta.
Aðeins Anton, vinur aðalpersón-
unnar og ungur lögfræðingur, er
ekki alinn upp við líf forréttinda
enda er hann eina persónan sem
hefur í sér dugnað til þess að koma
sér áfram í lífinu og standa á eigin
fótum. Aðalpersónan hins vegar
stundar vinnu fremur með það
markmið að reyna að öðlast meira
sjálfstæði frá efnuðum foreldrum
en þó ekki meir en svo að það er
alltaf hægt að biðja um meiri pen-
ing þegar á móti blæs. Lífsstíllinn
er heilt yfir þannig að það
er erfitt fyrir marga að finna
til samkenndar með raunum
ungs manns sem hefur allt
til alls. Þetta er frásögn ungs
manns sem lifir sínu sjálf-
hverfa lífi og leiðist seint að
skoða spegilmynd sína. Þarna
birtist sjálfhverfa kynslóðin í
hnotskurn.
Því þrátt fyrir viðburðaríka
daga líður sagan og líf aðal-
persónunnar áfram í sjálfhverfu
tilbreytingarleysi. Það er logn yfir
lífi þeirra sem láta sig örlög ann-
arra litlu varða. Sagan er reyndar
dálítið lengi að koma sér af stað og
ná almennilegum skriðþunga en
eftir því sem á líður grípur frásögnin
lesandann fastari tökum. Fyrstu
persónu frásögn líður dálítið fyrir
hversu áhugalaus aðalpersónan er
í raun um fólkið í kringum sig því
það gerir höfundi erfitt fyrir með
að draga upp skýrar og áhugaverðar
aukapersónur. En eftir því sem líður
á frásögnina eru aukapersónur
betur mótaðar og lifna fremur við
í framvindu sögunnar. Það er líka
sjálfsagt að hafa í huga að hér er á
ferðinni fyrsta skáldsaga höfundar
og það er ekki laust við að honum
vaxi ásmegin eftir því sem á líður.
Þó svo styrkur Sigurjóns Bergþórs
sé enn sem komið er ekki í persónu-
sköpuninni þá er hann ótvírætt til
staðar í stílnum. Frásögnin flæðir
fallega áfram, orðfærið er breitt og
skemmtilegt og setningarnar eru
margar hverjar fallega mótaðar.
Þá hefur Sigurjón Bergþór einnig
einkar gott lag á að lýsa umhverfi,
nýta liti og draga upp myndir af
húsakosti í örfáum en
meitluðum orðum. Táknheimur
sögunnar er heildstæður og vel mót-
aður og þá einkum er varðar sterka
litabeitingu og skýra rýmisnotkun.
Sem fyrsta skáldsaga er Hend-
ingskast vel heppnuð og full ástæða
til þess að vonast eftir að Sigurjón
Bergþór haldi ótrauður áfram.
Gallinn er að persónur Hendings-
kasts eru sjálfhverfar og spegla sig
í sífellu í glerinu og til þess að gera
þær aðeins meira spennandi hefði
kannski þurft aðeins þéttari fram-
vindu, eins og er að finna í seinni
hluta bókarinnar, og aðeins meiri
slagkraft í annars kómíska viðburði.
Magnús Guðmundsson
Niðurstaða: Vel heppnuð fyrsta
skáldsaga hjá góðum stílista um
helst til óáhugaverðar persónur.
Að sjá sjálfan sig speglast í glerinu
Í dag opna 8 íslenskir mynd-
listarmenn sýninguna Reykjavík
Stories í Quartair-galleríinu í Den
Haag í Hollandi. Sýningarstjóri
er Tim Junge og hann hefur haft
veg og vanda af undirbúningi
verkefnisins. Finnur Arnar er
einn listamannanna sem taka
þátt í sýningunni og hann segir
að Quartair-galleríið eigi sér tals-
verða sögu af því að vinna með
Íslendingum. „Listamennirnir sem
taka þátt í verkefninu að þessu
sinni eru auk mín Jón Óskar, Hulda
Hákon, Jóhann Ludwig Torfason,
Ragnhildur Jóhanns, Guðmundur
Thoroddsen, Sindri Leifsson og
Dodda Maggý. Verk okkar allra á
sýningunni tengjast með einum eða
öðrum hætti Reykjavík. Höfuðborg
sem við þekkjum og upplifum hvert
með sínum hætti og höfum kynnst
misvel og lengi.
Það er mikil hefð fyrir samstarfi á
milli landanna í myndlist enda hafa
gríðarlega margir íslenskir mynd-
listarmenn stundað nám í Hol-
landi og fundið sig vel. Ekki eru það
fjöllin sem toga okkur hingað því ég
hef nú ekki séð nema eina brekku
hérna í borginni enn sem komið
er. Að sjálfsögðu sneri ég snarlega
við og fann mér aðra leið að mínum
áfangastað,“ segir Finnur og hlær.
Finnur bætir við að það séu líka
ákveðin hugmyndafræðileg tengsl
á milli Quartair-gallerísins og Nýló
en bæði eru þessi gallerí í raun lista-
mannarekin. Þar sem Tim Junge
býr heima á Íslandi og hefur þar
verið maðurinn á bak við art 365
og þekkir einnig vel til Nýló fannst
honum tilvalið að efla samstarfið
þarna á milli. Verkin á sýningunni
eru í raun jafn ólík og listamenn-
irnir eru margir; það eru þarna
myndbandsverk, ljósmyndir, mál-
verk, skúlptúrar og Sindri Leifsson
ætlar að performera við opnunina.“
Í tilefni sýningarinnar kemur út
vegleg bók um sýninguna og verk
listamannanna þar sem Markús
Þór Andrésson skrifar megintexta
en Bergdís Ellertsdóttir sendiherra
ritar formála. Hún mun einnig opna
sýninguna formlega. Finnur bendir
á að þau hafi fengið styrk frá Reykja-
víkurborg til þess að standa straum
af kostnaði við útgáfuna. „Við erum
ákaflega þakklát fyrir stuðninginn
og vonum að það geti orðið fram-
hald á samstarfinu. En nú er allt
tilbúið og við að fara á listviðburð
á ströndinni og hér er enn sumar
og sól. Það verða s.s. léttklæddir
listamenn á ströndinni – það er
eitthvað.“ – mg
Sneri við um leið og ég sá brekku
Gísli Helgason
★★★★★
ListamenniRniR sem
taka þátt Í veRk-
efninu að þessu sinni eRu
auk mÍn JÓn ÓskaR, HuLda
Hákon, JÓHann LudwiG
toRfason, RaGnHiLduR JÓ-
Hanns, GuðmunduR tHoR-
oddsen, sindRi Leifsson oG
dodda maGGý. veRk okkaR
aLLRa á sýninGunni tenGJ-
ast með einum eða öðRum
Hætti ReykJavÍk.
Finnur Arnar
2 6 . s e p t e m B e r 2 0 1 5 L a u G a r D a G u r56 m e N N i N G ∙ F r É t t a B L a ð i ð