Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2018, Page 93

Martins o.fl. (2013) að þau sem upplifa fleiri en eina tegund
áfalla virðast líklegri til að finna fyrir heilsufarsvandamálum af
andlegum og líkamlegum toga en þau sem verða fyrir einu
áfalli. Þarna skipti þó alvarleiki áfallsins máli. flest fundu fyrir
stuðningi frá vinum en karlkyns þátttakendur upplifðu margir
blendin viðbrögð frá vinum, s.s. umhyggjuleysi, höfnun og
neikvæðni í sinn garð eftir áfallið. Vitað er að konur eru líklegri
til að bregðast við áfalli með félagslegri og fóstrandi hegðun (e.
tend and befriend) og leita markvissar eftir stuðningi, á meðan
karlar eru líklegri til að berjast eða flýja (e. fight or flight) (Olff,
2017). Þetta kann að skýra þennan kynjamun á stuðningi að
einhverju leyti en þyrfti að rannsaka betur.
allir þátttakendur nefndu að þau hefðu búið yfir þeim bar-
áttuvilja og hugrekki sem þurfti til að ná meiri þroska í kjölfar
áfallsins. hafa verður í huga að eingöngu var rætt við fólk sem
náð hafði auknum þroska í kjölfar áfalls en mögulega væri vert
að rannsaka baráttuvilja og hugrekki nánar og jafnvel finna
leiðir til að efla þá þætti.
allir þátttakendur voru sammála um að stuðningur hafi
haft jákvæð áhrif á vegferð þeirra meðan stuðningsleysi hafði
neikvæð áhrif. Þetta samræmist rannsóknarniðurstöðum Cai
o.fl. (2014) og Marchand o.fl. (2015). Þátttaka í atvinnulífinu
var þátttakendum mikilvæg og hafði uppbyggjandi áhrif á líf
þeirra. hins vegar upplifðu sum þeirra skort á vilja og sveigj-
anleika á vinnumarkaði þegar kom að því að fara að vinna á ný.
hvort tveggja samræmist niðurstöðum í nýlegri íslensk rann-
sókn (Steingrímsdóttir og halldórsdóttir, 2016) og er því eitt -
hvað sem vert væri að skoða nánar í íslensku samfélagi. allir
þátttakendur lýstu bættum samskiptum og tilfinningatengslum
við sína nánustu. Þessar lýsingar samræmast lýsingum Calhoun
og Tedeschi (2014) á þremur aðalþáttum meiri þroska: já -
kvæðri breytingu á sjálfsmynd, dýpri tengslum við aðra og
breyttri sýn á lífið.
rannsóknarniðurstöður benda til þess að það að verða fyrir
áfalli sé verulega krefjandi lífsreynsla en að vissir innri þættir
séu forsenda meiri þroska í kjölfar áfalls. Mikilvægt er að hjúkr-
unarfræðingar og annað fagfólk bregðist við áföllum skjól -
stæðinga sinna með snemmtækri greiningu og íhlutun, ásamt
stuðningi, umhyggju og eftirfylgni.
rannsóknin er mikilvægt framlag á sviði aukins þroska í
kjölfar áfalla þar sem engin rannsókn fannst hér á landi þar sem
þroski í kjölfar áfalla er rannsakaður sérstaklega. Átta af tólf
þátttakendum höfðu nýtt sér endurhæfingarúrræði Starfsend-
urhæfingar norðurlands og/eða Virk Starfsendurhæfingarsjóðs
og því kann val í úrtak að fela í sér skekkju vegna einsleitni.
Heimildir
abel, L., Walker, C., Samios, C., og Morozow, L. (2014). Vicarious post-trau-
matic growth: Predictors of growth and relationships with adjustment.
Traumatology: An International Journal, 20(1), 9–18. doi:10.1037/h00
99375
american Psychiatric association, (2013). Post-traumatic Stress Disorder. Í
american Psychiatric association (ritstjórar), Diagnostic and statistical
manual of mental disorders: DSM-5 (5. útgáfa) (bls. 271–280). Washington:
american Psychiatric association
Baldwin, D. V. (2013). Primitive mechanisms of trauma response: an evolu-
tionary perspective on trauma-related disorders. Neuroscience & Biobe-
havioral Reviews, 37(8), 1549–1566. Sótt af: http://dx.doi.org/10.1016/j.
neubiorev.2013.06.004
Barton, S., Boals, a., og knowles, L. (2013). Thinking about trauma: The
unique contributions of event centrality and post-traumatic cognitions in
predicting PTSD and post-traumatic growth. Journal of Traumatic Stress,
26(6), 718–726. doi:10.1002/jts.21863
Beck, j. g., reich, C. M., Woodward, M. j., Olsen, S. a., jones, j. M., og Patton,
S. C. (2015). how do negative emotions relate to dysfunctional posttrauma
cognitions? an examination of interpersonal trauma survivors. Psycholog-
ical Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 7(1), 3–10. doi:10.1037
/a0032716
Boals, a., riggs, S. a., og kraha, a. (2013). Coping with stressful or traumatic
events: What aspects of trauma reactions are associated with health out-
comes? Stress & Health: Journal of the International Society for the Investi-
gation of Stress, 29(2), 156–163. doi:10.1002/smi.2443
Brown, r. C., Berenz, E. C., aggen, S. h., gardner, C. O., knudsen, g. P., re-
ichborn-kjennerud, T., … amstadter, a. B. (2014). Trauma exposure and
axis i psychopathology: a cotwin control analysis in norwegian young
adults. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 6(6),
652–660. doi:10.1037/a0034326
Bussel, V. a., og naus, M. j. (2010). a longitudinal investigation of coping and
post-traumatic growth in breast cancer survivors. Journal of Psychosocial
Oncology, 28(1), 61–78. doi:10.1080/07347330903438958
Cai, W., Ding, C., Tang, Y., Wu, S., og Yang, D. (2014). Effects of social sup-
ports on post-traumatic stress disorder symptoms: Moderating role of per-
ceived safety. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and
Policy,6(6), 724–730. doi:10.1037/a0036342
Calhoun, L. g., og Tedeschi, r. g. (2014). The foundations of post-traumatic
growth: an expanded framework. Í Calhoun, L. g., og Tedeschi, r. g. (rit-
stjórar), Handbook of post-traumatic growth: Research and practice (2. út-
gáfa) (bls. 1–23). new York og London: routledge
Coroiu, a., körner, a., Burke, S., Meterissian, S., og Sabiston, C. M. (2015).
Stress and post-traumatic growth among survivors of breast cancer: a test
of curvilinear effects. International Journal of Stress Management, 23(1),
84. doi:10.1037/a0039247
Dar, M. a., Wani, r. a., Margoob, M. a., hussain, a., rather, Y. h., Chandel,
r. k., … Malla, a. a. (2014). Trauma and traumatic stress: The long-term
effects of childhood traumatic stress. Malaysian Journal of Psychiatry
Ejournal, 23(2). Sótt af: http://www.mjpsychiatry.org/index.php/mjp/arti-
cle/viewfile/327/240
Darling, C. a., Coccia, C., og Senatore, n. (2012). Women in midlife: Stress,
health and life satisfaction. Stress & Health: Journal of the International So-
ciety for the Investigation of Stress, 28(1), 31–40. doi:10.1002/smi.1398
De Castella, r., og Simmonds, j. g. (2013). “There’s a deeper level of meaning
as to what suffering’s all about”: Experiences of religious and spiritual
growth following trauma. Mental Health, Religion & Culture, 16(5), 536–
556. doi:10.1080/13674676.2012.702738
Dowling, M. og Cooney, a. (2012). research approaches related to phenom-
enology: negotiating a complex landscape. Nurse Researcher, 20(2), 21–27
groer, M. V., og McEwen, B. S. (2012). nursing research in stress, psychoneu-
roimmunology, and allostasis. Biological Research for Nursing, 14(4), 309–
310. doi:10.1177/1099800412456731
jin, Y., Xu, j., Liu, h., og Liu, D. (2014). Post-traumatic stress disorder and
post-traumatic growth among adult survivors of Wenchuan earthquake
after 1 year: Prevalence and correlates. Archives of Psychiatric Nursing,
28(1), 67–73. doi:10.1016/j.apnu.2013.10.010
karatzias, T., Chouliara, Z., Power, k., Brown, k., Begum, M., Mcgoldrick,
T., og MacLean, r. (2013). Life satisfaction in people with post-traumatic
stress disorder. Journal of Mental Health, 22(6), 501–508. doi:10.3109/
09638237.2013.819418
kilpatrick, D. g., resnick, h. S., Milanak, M. E., Miller, M. W., keyes, k. M.
og friedman, M. j. (2013). national estimates of exposure to traumatic
events and PTSD prevalence using SDM-iV and SDM-5 criteria. Journal
of Traumatic Stress, 26(5), 537–547
Marchand, a., nadeau, C., Beaulieu-Prévost, D., Boyer, r., og Martin, M.
(2015). Predictors of post-traumatic stress disorder among police officers:
ritrýnd grein scientific paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 94. árg. 2018 93