Morgunblaðið - 02.11.2019, Qupperneq 53

MENNING 53
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 2019
Ljósmyndasýning verður opnuð úti
á torginu fyrir framan Hörpu á
morgun, sunnudag. Myndirnar eru
hluti af sýningunni Enginn veit
hvað átt hefur fyrr en misst hefur,
sem er samsýning Landverndar og
Ólafs Sveinssonar.
Í tilkynningu segir að á hálendis-
myndum Skarphéðins G. Þóris-
sonar náttúrufræðings og helsta
hreindýrasérfræðings landsins af
öræfunum kringum Snæfell sé vet-
ur stærstan hluta ársins. „Þetta
landsvæði var einstakt og bjó yfir
ótrúlegri fjölbreytni áður en Kára-
hnjúkavirkjun var byggð og eyði-
lagði það.“
Sýningin verður opnuð kl. 15.
Ljósmynd/Skarphéðinn G. Þórisson
Enginn veit hvað
átt hefur …
Í tilefni af degi
hinna dauðu ætl-
ar Svanlaug Jó-
hannsdóttir
söngkona að
halda tónleika í
kvöld undir yfir-
skriftinni Gleymt
og grafið? Sögu-
stund frá Mex-
íkó. Svanlaug
flytur lög á spænsku og fer yfir það
hvernig hugmyndir dagsins gætu
nýst okkur Íslendingum til að gæða
lífið dýpt og gleði.
Gítarleikari er Tómas Dan Jóns-
son en þau hafa bæði búið í Suður-
Ameríku. Tónleikarnir eru hluti af
Ljóðadögum Óperudaga og fara
fram í Borgartúni 24 í kvöld kl. 20.
Aldurstakmark 16 ár.
Lifum brosandi til
þess að deyja glöð
Svanlaug
Sérstök Barna-
heilla-sýning á
heimildarmynd-
inni For Sama
verður í dag kl.
17.30 í Bíó Para-
dís.
Myndin fjallar
um sýn Waad al-
Kateab á heima-
borg sína Aleppo
í Sýrlandi. Yfir
margra ára tímabil fylgist hún með
þróun mála á hörmungartímum en
á sama tíma verður hún ástfangin
og eignast fyrsta barn sitt. Hluti
miðaverðs rennur til verkefna
Barnaheilla í Sýrlandi.
Ástfangin og eign-
ast barn í stríði
Stilla úr kvikmynd-
inni For Sama.
Á allraheilagra-
messu á morg-
un, sunnudag, 3.
nóv. verður
haldin minning-
arstund fyrir
látna ástvini í
Langholts-
kirkju.
Séra Aldís
Rut Gísladóttir
leiðir stundina sem hefst kl. 20.
Kór Langholtskirkju flytur Sálu-
messu Faurés, Sunna Karen Ein-
arsdóttir stýrir og einsöngvarar
koma úr röðum kórsins. Allir vel-
komnir og ókeypis inn.
Minningarstund
fyrir látna ástvini
Syrgjandi.
Halldór ólst upp á Ljósvallagötunni
og stundaði nám við Gaggó Vest.
Í því sem Óli Haukur orti seinna
um Gaggó Vest var engu logið.
Þetta var á köflum nokkuð skraut-
legt. Ég man eftir alveg hræðilegum
hlutum þarna á borð við aðför að
kennara sem átti samt ekki nema
gott skilið. Þessi ágæti maður var
lögfræðingur að mennt og bless-
unarlega náði
hann sér aftur á
strik og varð vel
metinn embætt-
ismaður en það
var ekki okkur
nemendum hans
að þakka, svo
mikið er alveg
víst. Þessi aðför
var bæði skipu-
lögð og skelfileg og ég skammast
mín enn í dag þegar ég rifja þetta
upp.
Undirbúningurinn var svo ítarleg-
ur að við vorum með segulband til
þess að taka upp öll lætin til þess að
geta svo átt þetta á upptöku. Aðför-
in byggðist á því að ef hann myndi
hnerra eða hreyfa sig eitthvað að-
eins, myndi kennaraborðið detta af
pallinum og við það fengi hann
ágætan skell. Svo var auðvitað búið
að reka nagla í stólinn hjá honum.
Auk þess voru rofar fyrir ljósin á
tveimur stöðum í stofunni svo að við
skemmtum okkur við að slökkva á
einum stað og hann fór af stað til
þess að kveikja, en þá slökktum við
aftur á hinum staðnum. Þannig var
þetta látið ganga og samtímis var
skotið úr teygjubyssum sem voru
festar á milli borða, þaðan flugu járn
sem skullu á töflunni til hliðar við
aumingja manninn. Þetta var all-
svakalegt.
Í gegnum lífið hef ég ekki litið svo
á að ég sé eineltisskrattakollur en
þarna verð ég að rétta upp hönd og
bera mína ábyrgð. Ég veit ekki hvað
við vorum eiginlega að gera, hvort
við ætluðum að segja honum að
hætta að kenna eða hvað, en það
hljóp bara einhver fjárinn í okkur.
Auðvitað trompaðist maðurinn að
endingu og sótti skólastjórann sem
var auðvitað miklu meira en nóg
boðið. Við hlutum einhverja refsingu
fyrir tiltækið sem ég man nú ekki
lengur hver var en þetta var okkur
svo sannarlega til lítils sóma.
En einhvern veginn var andrúms-
loftið þannig að manni fannst kenn-
ararnir taka út fyrir að þurfa að
vera þarna, þó svo að það hafi alls
ekki átt við um þá alla. Ég man að
Einar Bollason kom þarna um tíma
sem kennaranemi og við það varð
allt miklu léttara. Hann náði af-
skaplega vel til okkar krakkanna og
fór létt með að hafa stjórn á okkur
sem áttum það til að láta illa að
stjórn. Það kæmi mér ekki á óvart
að reynsla Einars úr íþróttunum
hafi komið sér vel fyrir hann þegar
kom að því að eiga við okkur ung-
lingana.
Mikil eftirspurn var eftir íþrótta-
fatnaði á Íslandi á sjöunda áratug
síðustu aldar en framboðið lítið. Þá
fékk Halldór hugmyndina að Hen-
son.
Það var snemma augljóst að
markaðurinn var til staðar. Fyrsta
stóra pöntunin sem ég fékk kom frá
Akranesi í aðdragandanum að stórri
íþróttahátíð á vegum ÍSÍ á Laugar-
dalsvelli sumarið 1970. Þetta var
pöntun upp á 150 æfingagalla, gular
treyjur og svartar buxur. Ég var
kominn með skrifstofu uppi á hana-
bjálka í Lækjargötu 6b og fór í að
panta garnið hjá pabba Olla í Fram,
Eyjólfs Bergþórssonar heildsala,
sem var með sinn rekstur nánast við
hliðina á mér í Lækjargötunni.
Planið var að eftir að garnið kæmi til
landsins skyldi vélprjóna það hjá
Fatagerðinni á Akranesi og keyra
það í bæinn, sníða og sauma. Þetta
var alls ekki galið plan en það hefði
mátt gera ráð fyrir því að þegar búið
er að prjóna svona nælonvoð þarf að
hleypa henni. Annars bara styttist
allt um tugi prósenta, þannig að
þetta tók sinn tíma og kostaði heil-
mikinn hausverk.
En það var ekki það versta. Í
þann mund sem garnið kom til
landsins skall á verkfall og allt sat
fast í margar vikur. Allt efnið lok-
aðist inni í vöruskemmu og óvissan
var algjör. Þetta var mikið áfall og
erfiður tími.
Þegar verkfallinu loksins lauk og
ég fékk efnið í hendurnar, reyndi ég
hvað ég gat til þess að fá fleiri
saumakonur og auka framleiðsluna,
því aumingja Sigríður vann myrkr-
anna á milli. Þetta var skelfilega
taugatrekkjandi og ég man eftir mér
á gangi niður í Lækjargötu 6b, í snjó
og krapadrullu og þyngsli í rekstr-
inum, þar sem þetta helltist allt yfir
mig. Hvern fjárann ég væri búinn að
koma mér í og hvort þetta væri
nokkurt vit? Það fór líka svo að ég
náði ekki að afgreiða alla pöntunina
og það situr enn í mér að hafa ekki
náð þessu. Þetta var ömurlegur
skellur að ganga í gegnum. En öll él
styttir upp um síðir og ég bægði
þessari hugsun frá mér. Brátt fóru
líka að koma inn önnur verkefni sem
gengu betur upp.
Reyndar er það svo að Jón Gunn-
laugsson, mágur minn og góður
vinur, knattspyrnukappi af Skag-
anum hefur oft skemmt sér við að
rifja upp þessa sögu. Hann bendir
reyndar oftar en ekki á að ÍA hafi
aftur farið út í viðskipti við Henson
og það ekki löngu síðar. Það var
þannig að ég seldi þeim búninga á
meistaraflokkinn sem voru úr sér-
deilis sterku efni en að sama skapi
var öndunin nákvæmlega engin.
Innan við búninginn svitnuðu
Skagamenn því hressilega en það sá
samt ekki einu sinni blett á fjárans
treyjunum. Að klæðast búningnum
var víst eins og að vera vafinn inn í
plast. Þrátt fyrir þetta urðu Skaga-
menn Íslandsmeistarar, enda hafa
þeir verið komnir í alveg svakalega
gott form af því að spila í þessum
fjára.
Svona leið tíminn með mikilli
vinnu, fótbolta, fjölskyldulífi og smá
fíflalátum af og til eins og gengur.
Árið eftir bættist annað herbergi við
hanabjálkann í Lækjargötunni og
þar með fór megnið af starfseminni
fram þar. Þetta var mikill upp-
gangstími hjá fyrirtækinu og meðal
allra skemmtilegustu verkefnanna
var að gera fyrstu búningana fyrir
nokkur ung félög. Það er eitthvað
sem Henson hefur haft heiðurinn af
að gera í gegnum tíðina fyrir félög á
borð við HK, Leikni, ÍK, Fjölni,
Stjörnuna, Fylki, Gróttu og fleiri,
þar sem þetta voru ýmist alfyrstu
búningarnir eða það sem kom þeim
á rétta rólið með búningamálin.
Henson óx í raun með höfuðborg-
arsvæðinu á þessum tíma þegar ný
hverfi voru að verða til, full af
krökkum og þörfin fyrir ný íþrótta-
félög mikil, auk þess sem það var
verið að setja kraft í íþróttastarf
víða á landinu.
Sumt af þessu var framleitt í
Lækjargötunni eins og þegar Aðal-
björn Björnsson, skólastjóri á
Vopnafirði, birtist inni á gólfi hjá
mér í forsvari fyrir Ungmennafél-
agið Einherja á Vopnafirði. Þegar
Aðalbjörn kom átti ég óvenju lítið til
af efni, nema heilmikið af appelsínu-
gulu og eitthvað líka af fagurgrænu
en þó meira af hinu fyrrnefnda. Ég
þurfti oft að vera klókur sölumaður,
hafa í huga hvað var til hverju sinni,
þannig að ég seldi Aðalbirni þá hug-
mynd að þetta væri alveg déskoti
flott saman. Að því ógleymdu að lið
sem mætti í þessum litum þyrfti svo
gott sem aldrei að víkja fyrir öðrum
og hefði því litla sem enga þörf fyrir
varabúning. „Þið hittið ekki aðra í
þessum litum,“ sagði ég við Að-
albjörn og hann keypti ræðuna mér
til mikillar gleði.
Það sem er skemmtilegt við þetta
er að fyrir stuttu vorum við hjá Hen-
son að klára að gera nýja þrælflotta
búninga fyrir Einherja, einmitt með
appelsínugulum bol og grænum
ermum. Ég var að senda þetta aust-
ur og fékk í kjölfarið fallegt þakkar-
bréf frá Lindu Björk Stefánsdóttur,
stjórnarmanni í Einherja.
Hermann Gunnarsson var einn
nánasti vinur Halldórs. Hemmi var
maður margra vídda og lenti stund-
um í undarlegum aðstæðum sem
honum tókst oft að komast út úr
með óvenjulegum hætti.
Það er alltaf erfitt fyrir fólk að
fara í gegnum gjaldþrot með fyrir-
tæki. Að sjá á bak því sem það hefur
byggt upp til margra ára og jafnvel
lagt nafn sitt og heiður að veði. Það
er þó eins og með flest annað að
maður þarf að geta horft á spaugi-
legu hliðarnar og slíkt var auðvitað
fáum betur gefið en Hemma Gunn.
Það var í raun ekkert sem Hemmi
gat ekki gert að góðri sögu þegar sá
gállinn var á honum.
Hemmi stofnaði eitt sinn fyrir-
tæki um sjálfan sig með heitinu
Hemmi Gunn ehf. og ég sat ásamt
honum í stjórn fyrirtækisins. Lengi
vel gekk þetta með ágætum en svo
kom að því að það fór að halla undir
fæti hjá Hemma Gunn ehf. og rekst-
urinn stefndi í gjaldþrot. Við það sá
eigandinn fram á að það væri nú
ekki gott að nafnið hans færi í fjöl-
miðla vegna gjaldþrots, enda lands-
frægur og elskaður einstaklingur,
þannig að Hemmi ákvað að fara til
Ríkisskattstjóra. Þar hitti hann
konu í afgreiðslunni og sagðist vilja
breyta um nafn á þessu blessaða
fyrirtæki.
„Gott og vel,“ sagði hún hin róleg-
asta og bætti við: „Hvað á fyrirtækið
að heita?“
Hemmi horfði djúpt í augun á
henni og sagði svo alveg ákveðinn og
pollrólegur: „Þröstur og Bíbí ehf.“
Þessi ágæta kona sá ekkert því til
fyrirstöðu svo nafnbreytingin fór í
gegn hratt og örugglega, Hemma til
ómældar gleði, svo ekki sé meira
sagt.
Með þessi góðu tíðindi fer Hemmi
að hitta Rúnar Gíslason, lögmann og
Frammara, uppi í Lágmúla og segir
honum að nú sé þetta allt í góðu.
Þröstur og Bíbí geti bara farið í
þrot. Það sé nú bara eins og það sé
og ekkert við því að gera.
Enn er þó þungt yfir lögfræð-
ingnum sem segir: „Þetta er nú ekki
alveg svona auðvelt, Hemmi minn,
vegna þess að nú kemur til með að
birtast í fréttatilkynningunni: Tekið
hefur verið til gjaldþrotaskipta búið
Þröstur og Bíbí ehf. sem hét áður
Hemmi Gunn ehf.“
Þetta hugnaðist Hemma auðvitað
illa, svo nú voru góð ráð dýr. Þannig
að Hemmi fór aftur til Ríkisskatt-
stjóra þar sem hann hittir sömu
konuna sem segir við hann: „Hvað,
ert þú kominn aftur?“
Hemmi horfði aftur í augu þess-
arar ágætu konu og sagði alvarlega:
„Já, vandinn er að Bíbí er aðaleig-
andinn í fyrirtækinu og hún hrein-
lega sættir sig ekki við það að nafnið
á henni sé talið upp á eftir Þresti.
Fyrirtækið verður því að heita Bíbí
og Þröstur.“ Og það komst í gegn og
þar með var nafn Hemma Gunn ehf.
farið af fréttatilkynningunni. Ég
veit ekki hvort svona nokkuð stend-
ur öllum til boða en mig grunar að
svo sé ekki. Það stóð stundum sitt-
hvað honum Hemma mínum til boða
sem aðrir minni spámenn gátu
hvorki séð né fengið.
Stöngin út!
Halldór Einarsson, oft kenndur við Henson, er
löngu orðinn þjóðþekktur sem knattspyrnumað-
ur, íþróttafrömuður og frumkvöðull í íþróttafata-
framleiðslu. Í bókinni Stöngin út, sem Magnús
Guðmundsson skráði, lítur hann yfir litríkan feril
sem einkennst hefur af miklum sveiflum og stór-
kostlegum ævintýrum í viðskiptum og knatt-
spyrnu, hérlendis og erlendis. Annir Halldór Einarsson á skrifstofu Henson í Skipholti.
Útrás Fyrirsæturnar Anna Margrét Jónsdóttir, Þorgrímur Þráinsson og
Linda Pétursdóttir auglýsa Henson of Iceland.