Fréttablaðið


Fréttablaðið - 28.12.2019, Qupperneq 38

Fréttablaðið - 28.12.2019, Qupperneq 38
Oddur Freyr Þorsteinsson oddurfreyr@frettabladid.is Fjölþjóðleg rannsókn komst að þeirri niðurstöðu að konur sem hafa fætt barn hafi yngri heila en þær sem hafa ekki gert það. Svo virðist sem heilar þeirra séu að meðaltali á milli fimm og sex mánuðum yngri en heilar jafn- aldra þeirra sem hafa ekki eignast börn. Sagt var frá niðurstöðum rannsóknarinnar á vefsíðunni Science Norway. Rannsóknin var unnin með því að skoða myndir af heilum 12 þús- und breskra kvenna á aldrinum 40-70 ára, en þessar myndir gera rannsakendum kleift að kanna ástand heilans og reikna út aldur hans með mikilli nákvæmni. Rannsakendur segja að jákvæðu áhrifin aukist með f leiri börnum, en að þau minnki hjá konum sem hafa fætt f leiri en fjögur börn. Ólétta virðist yngja heilann Samkvæmt nýrri rannsókn hafa konur sem hafa fætt barn yngri heila en þær sem hafa ekki gert það. Áhrifin virðast vara í langan tíma og aukast með fleiri börnum, en minnka eftir fjórða barn. Svo virðist sem heilar kvenna sem hafa fætt börn séu að meðaltali á milli fimm og sex mánuðum yngri en heilar jafnaldra þeirra sem hafa ekki gert það. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY ÞURR AUGU? Náttúruleg vörn gegn augnþurrki Trehalósi kemur á jafnvægi og verndar frumur hornhimnunnar Inniheldur trehalósa úr náttúrunni Hýalurónsýra smyr og gefur langvarandi raka Sérstaklega milt fyrir augun Án rotvarnarefna Tvöföld virkni - sex sinnum lengri ending Fæst í öllum helstu apótekum og Eyesland gleraugnaverslun Grandagarði og Glæsibæ, 5. hæð Ekki er vitað hvers vegna. Áhrifin eru ekki skammvinn heldur. Rannsakendur segja að þau geti verið til staðar allt að 30 árum eftir barneignir, sem gefi til kynna að þau séu varanleg. En þeir taka fram að til að svara því betur þyrfti að fylgjast með konum yfir langt tímabil og þeir benda líka á að það sé mikill munur innan beggja hópanna. Sýnir getu heilans til að breytast Rannsakendur hafa mikinn áhuga á að kanna líffræðilega þætti og umhverfisþætti sem gætu útskýrt þennan mun á öldrun heilans. Taugalæknirinn Erik Taubøll, sem starfar hjá Óslóarháskóla, segir að niðurstöður rannsóknar- innar gefi ágæta vísbendingu um getu heilans til að breytast á lífs- leiðinni. Hann segir það vel þekkt að kyn- hormónar séu mjög mikilvægir í mótun heilans á fyrstu stigum og að hormónabreytingar, líkt og þær sem eiga sér stað við blæðingar, hafi f lókin áhrif á heilann. Hann segir samt að það séu líka ýmsir aðrir þættir sem geta haft áhrif á lífsleiðinni og mótað öldrun heilans á ýmsan hátt. „Af hverju eru til dæmis minni áhrif fyrir konur með mörg börn?“ segir Taubøll. „Aðrir hafa líka talið tengsl milli margra barna og heila- bilunar. Hver er ástæðan fyrir því? Þessir þætti ætti að rannsaka á kerfisbundinn hátt.“ Hann segir líka að það séu svo margir þættir sem hafi áhrif á heilann að við ættum ekki að láta niðurstöður könnunarinnar hafa nein áhrif á ákvarðanatöku varðandi barneignir. Þó að þetta sé tölfræðilega þýðingarmikill munur þýðir það ekki að allar konur sem eignast börn fái endi- lega yngri heila fyrir vikið. Breytingarnar hafa kosti og ókosti Í rannsókn frá árinu 2016 sem birtist í vísindatímaritinu Nature Neuroscience voru breytingar á heila kvenna frá því áður en þær urðu þungaðar og þar til eftir barnsburð sýndar. Þær breytingar virtust í beinum tengslum við hversu náin barninu móðirin var. Því nánari sem þau voru, því meiri breytingar á heilanum. Þessar breytingar vörðu í allt að tvö ár. Aðrar rannsóknir hafa sýnt að það verði líka breytingar í heilum feðra, en þær virðast annars eðlis og ekki jafn miklar. Ýmsar rann- sóknir á dýrum hafa líka komist að þeirri niðurstöðu að ólétta hafi jákvæð áhrif á heilann. Geta heilans til að breytast getur haft bæði kosti og ókosti. Hún getur til dæmis gert fólk veikara fyrir breytingum í umhverfinu, eins og breyttu svefnmynstri eða félagstengslum. Í sumum mæðrum geta þessar breytingar, ásamt líf- fræðilegum breytingum heilans, aukið hættuna á andlegum erfið- leikum eins og fæðingarþunglyndi, sem virðist hafa áhrif á um um 10-15% mæðra. Rannsakendurnir eru nú að hefja rannsóknir á óléttum konum þar sem segulómskoðun fer fram fyrir getnað og á meðgöngu. Teknar verða nýjar myndir af heil- anum rétt eftir fæðingu og aftur tveimur árum síðar. Vonast er til að sú rannsókn veiti upplýsingar um áhrif meðgöngu á heila og geð- heilsu mæðra, bæði til skemmri og lengri tíma. Rannsóknin gefur vonandi líka nýjar upplýsingar um áhættuþætti og orsakir geðrænna vandamála sem tengjast barns- burði. Aðrar rannsóknir hafa sýnt að það verði líka breytingar í heilum feðra, en þær virðast annars eðlis og ekki jafn miklar. 12 KYNNINGARBLAÐ 2 8 . D E S E M B E R 2 0 1 9 L AU G A R DAG U RHEILSA
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.