Hugur og hönd - 01.06.1981, Page 28

scgja svolítið af'grískri léttiskrif t.
Höfðalctrið citt cnList.
T il viljanakennd þróun
Mörg nýmæli í höfðalctri virðast hafa
komið uppaf hendingu cða stefnu-
lcysi. Alctranir scm stæla hver aðra
cinkenna framrásina mcira en venju-
lcgur fcrill skrautlcturs. (þaðgengur
yf irlcitt frá kraftmiklu frumskciði í
átt að vinnufrckri tilgcrð. Þaðáekki
við um höfðaletur scm var lúiðog
gamallcgt í upphafi ogcr það cnn).
Þcgar límar liðu fram breyttu
flaustursvinna og stökkhrey tingar
stílnum svo mikið að liann varð
næstum óhultur fyrir misgerðum
lclegs smckks og slæmra vinnubragða.
Ekki var ýkja mikill gæðamunur á
smíðisgripum: sumir menn fóru eftir
vondum fyrirmyndum en aðrir
góðum.
Læsileiki óþarfur
Þótt höfðaletur væri vinsælt var það
ekki notaðá mörgum sviðum. Mest
af því sem varðveist hefur er á
kvennagripum: prjónastokkum,
kamböskjum, trafakeflum og þess
háttar. Sumir áletraðir hlutir voru
fyrirbæði kynin jafnt, til dæmis
rúmfjalir og kistlar. En karlamegin,
þar sem raunar var minna um skraut
af öllu tagi, er tæplcga neitt
höfðaletur að ftnna.
Venjulega er aðalhlutverk texta að
bera boðskap. Öðru máli gegnir þegar
letrið er fyrst og fremst til skrauts.
Þá er aðalatriðið að gleðja auga
áhorfendans. Eins og myndþraut eða
gátu var mörgum höfðaleturs-
áletrunum ekki ætlað að láta merk-
ingutia uppi átakalaust. Feiminn
biðill treysti á að tryggðapantur með
margslungnum texta varðveitti
Efri ri'initjölin sem er frá 1682 er með
fallegustu höfðaletursáletrunum sem
varðveist liafa. Hér sæmir augljós
verklagni góðan sniekk. 1 línunum fjórum
stendur drottinn / sie med / ntier dng / og
nott d. Þjóðminjasafn íslands, Þjms 14495.
Neðri fjölin, frá 1751, sýnir frjálsar farið
með. Engar ákveðnar reglur giltu um
höfðaletur; uppátæki voru jafn rétthá og
sígild forni. Hér stendur margriet
uermundsdotter a f.. Nordiska Museet,
Stockholm, NMS 59.223.
28
HUGUR OG HÖND