Bændablaðið - 16.11.2017, Qupperneq 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 16. nóvember 2017
Í skýrslu Umhverfisráðgjafar
Íslands sem Stefán Gíslason,
framkvæmdastjóri fyrirtækisins,
kynnti á fundi í Bændahöllinni
fyrir skömmu er m.a. fjallað um
hvernig hægt sé að kolefnisjafna
sauðfjárrækt á Íslandi árið 2022.
Þar er líka fjallað um hvaða
skuldbindingar Íslendingar þurfi
að takast á við sem gætu þýtt
veruleg fjárútlát ríkisins eftir
tvö ár ef ekki tekst að uppfylla
samninga.
Í skýrslunni segir að alþjóðlegt
samstarf í loftslagsmálum byggi
á loftslagssamningnum, sem
gerður var í New York árið 1992
og tók gildi árið 1994. Markmið
samningsins er að koma í veg fyrir
hættulega röskun á loftslagskerfinu
af mannavöldum, og tryggja þannig
að matvælaframleiðslu í heiminum
verði ekki stefnt í hættu og að
efnahagsþróun geti haldið áfram á
sjálfbæran hátt. Í samningnum var
þó hvergi með afdráttarlausum hætti
kveðið á um skyldu ríkja til þess að
draga úr losun gróðurhúsalofttegunda
að tilteknu marki. Þó kemur fram að
iðnríkin skuli grípa til ráðstafana í
þeim tilgangi að hverfa aftur, hvert
fyrir sig eða sameiginlega, að því
útstreymismagni sem var 1990.
Stóðumst kröfur samninga
til ársins 2012
Kyoto-bókunin við loftslags-
samninginn var gerð árið 1997
og gekk í gildi árið 2005.
Bókunin inniheldur tölulegar
magntakmarkanir á losun tiltekinna
gróðurhúsalofttegunda frá iðnríkjum.
Fyrra skuldbindingatímabil Kyoto-
bókunarinnar var frá 2008 til 2012
og var heildarmarkmiðið að draga
úr losun um að minnsta kosti 5%
á tímabilinu miðað við árið 1990.
Ísland fékk heimild til að auka
losun sína um 10% á þessu tímabili
miðað við árið 1990, auk þess að
fá að undanskilja ákveðna losun
vegna iðnaðarstarfsemi í uppgjöri
sínu. Ísland náði því að uppfylla
skuldbindingar sínar á þessu tímabili
þrátt fyrir að hafa aukið losun um
26% frá 1990 til 2012.
Útlit fyrir að Ísland standist ekki
skuldbindingar 2020
Seinna skuldbindingatímabil
bókunarinnar er frá 2013 til 2020.
Ísland tók á sig sameiginlega
skuldbindingu með ríkjum ESB á
tímabilinu um að draga úr losun um
20% fyrir árið 2020 miðað við 1990.
Nú er útlit fyrir að Ísland þurfi að
kaupa heimildir til að standa við sinn
hluta skuldbindingarinnar.
Virðisaukandi aðgerðir sem
minnka líkur á refsisköttum
Á þessu byggist m.a. sú hug-
mynda fræði sauðfjárbænda að
kolefnisjafna greinina fyrir 2022 og
sauðfjárbændur taki þar frumkvæði.
Skynsamlegra sé fyrir Íslendinga að
byrja strax að veita fjármunum til
mótvægisaðgerða eins og skógræktar
hér innanlands, fremur en að greiða
þá fjármuni síðar í refsiskatta til
útlanda. Þeir fjármunir myndu
um leið virka til virðisaukningar
landsgæða og íslensks landbúnaðar
um leið. Það myndi síðan væntanlega
nýtast inn í framtíðina til að landið
sé betur í stakk búið til að standast
frekari skuldbindingar fram til 2030.
Höfum samþykkt að draga úr
losun um 40%
Árið 2015 var Parísar samningurinn
um loftslagsmál samþykktur og
gekk hann í gildi 4. nóvember
2016. Samkvæmt samningnum
skulu aðildarríkin setja sér
markmið um að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda, svonefnd
landsákvörðuð framlög (Nationally
Determined Contributions, NDCs).
Ísland hefur undirritað og fullgilt
Parísarsamninginn og sent inn
landsákvarðað framlag sitt, þar sem
fram kemur að Ísland hyggist taka
þátt í sameiginlegu markmiði ESB
um að draga úr losun um 40% fram
til 2030, miðað við 1990. Hafa ber
í huga að Parísarsamningurinn felur
enn sem komið er eingöngu í sér
lagalegan og pólitískan ramma um
samstarf þjóða á sviði loftslagsmála.
Samningurinn verður útfærður nánar
með ákvörðunum aðildaríkjaþingsins
á komandi misserum.
• Í fyrsta lagi er um að ræða
viðskiptakerfi ESB með
losunarheimildir (ETS:
Emissions Trading System).
Viðskiptakerfið tekur til
orkuframleiðslu, þungaiðnaðar
og flugs innan Evrópu og nær
til um 45% losunar innan ESB.
Markmið ESB er að draga úr
losun innan kerfisins um 43%
fyrir árið 2030 miðað við árið
2005. Fyrirtæki innan kerfisins
þurfa að verða sér úti um
EUA-losunarheimildir (EUA:
European Union Allowances)
og skila slíkum heimildum
árlega til yfirvalda í samræmi
við losun sína.
• Í öðru lagi er um að ræða kerfi
um skiptingu ábyrgðar (effort
sharing) sem tekur til annarrar
losunar en þeirrar sem fellur
undir viðskiptakerfið (s.s. frá
heimilum, þjónustu, landbúnaði,
úrgangi og samgöngum).
Markmiðið er að draga úr
þessari losun um 30% fyrir
árið 2030 miðað við árið 2005
og er ábyrgðin á að ná því
markmiði mismunandi milli
aðildarríkja. Hlutdeild hvers
ríkis í markmiðinu er ákveðin
með hliðsjón af efnahagsstöðu,
sem og möguleikum og
kostnaði við að draga úr losun.
Ríkjum er úthlutað ákveðnum
fjölda AEA-losunarheimilda
(AEA: annual emission
allowances) sem minnkar
línulega á tímabilinu. Þau hafa
svo tiltekinn takmarkaðan
sveigjanleika til að uppfylla
skuldbindingar sínar, m.a. með
því að flytja AEA-heimildir
milli ára, kaupa AEA-heimildir
af öðrum aðildarríkjum, flytja
EUA-heimildir úr ETS-kerfinu
og nota LULUCF-aðgerðir.
Tillaga ESB um hlutdeild
aðildarríkjanna 28 liggur fyrir,
en enn á eftir að semja um
hlutdeild Íslands og Noregs. Ef
tekið er mið af tillögu ESB fyrir
aðildarríkin má telja líklegt að
Ísland muni þurfa að draga úr
losun um 35–40% á tímabilinu
en geti hugsanlega lækkað þá
tölu um 1–2 prósentustig með
EUA-heimildum og um 1–3
prósentustig með LULUCF-
aðgerðum. Heildarsamdráttur
til ársins 2030 yrði því á bilinu
30–38% miðað við losun árið
2005.
• Í þriðja lagi er um að ræða
kerfi sem mun ná yfir
losun og bindingu sem
rekja má til landnotkunar
(LULUCF). LULUCF-kerfið
hefur tengsl við kerfi um
skiptingu ábyrgðar. Tillaga
framkvæmdastjórnar ESB um
nýja landnotkunarreglugerð
(LULUCF Regulation) er nú til
umfjöllunar innan sambandsins.
Verði tillagan samþykkt verða
aðildarríkin ekki aðeins
bundin af magntakmörkun á
losun gróðurhúsalofttegunda
í kerfinu um skiptingu
ábyrgðar, heldur þurfa þau
einnig að standast svokallaða
núll-losunarreglu (no-debit
rule). Núll-losunarreglan felur
í sér að jafna þarf út með
bindingu alla losun sem stafar
af tiltekinni landnotkun, m.a.
skógrækt, skógarumhirðu,
umhirðu graslendis og umhirðu
ræktarlands.
• Í fjórða lagi verður Núll-
losunarreglan gerð upp á fimm
ára fresti. Ef samanlögð losun
vegna landnotkunar er meiri en
samanlögð binding á þessu fimm
ára tímabili getur viðkomandi
ríki keypt bindingarávinning
af öðru aðildarríki, eða jafnað
FRÉTTASKÝRING
Hörður Kristjánsson
hk@bondi.is
Skýrsla Umhverfisráðgjafar Íslands – Landið er skuldbundið til að draga úr losun CO2 um 20% til 2020:
Aukið framlag til skógræktar og fleiri
þátta gæti komið í veg fyrir refsiskatta
– Virðisaukandi aðgerðir fyrir landsgæði og landbúnað og fyrirbyggjandi þáttur í loftslagsmálum
Metangerjun
43%
Áburðarnotkun 30%
Geymsla og meðhöndlun
búfjáráburðar 15%
Eldsneytisnotkun
12%
LOSUN CO2 FRÁ LANDBÚNAÐI Á ÍSLANDI
Iðnaður og efnanotkun
48%
Samgöngur
19% Landbúnaður
15%
Sjávarútvegur
8%
Úrgangur
5%
Rafmagn og hiti
4%Annað
1%
LOSUN GRÓÐURHÚSALOFTTEGUNDA Á ÍSLANDI 2015 EFTIR GREINUM
Mynd / HKr.