Bændablaðið - 27.06.2019, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 27. júní 20192
FRÉTTIR
Þjóðin deilir áhyggjum með garðyrkjubændum yfir mögulegu framsali á valdi í orkumálum landsins:
Meirihluti Íslendinga, eða
61%, vill ekki orkupakka 3
– Einungis 10,7% mjög harðir fylgjendur innleiðingar orkupakkans en 26,2% eitilharðir andstæðingar
Könnun sem Maskína gerði
fyrir Heimssýn og birt var 18.
júní um viðhorf Íslendinga til
orkupakka 3 og innflutnings
á ófrosnu kjöti, kemur fram
hörð andstaða þjóðarinnar við
áformum ríkisstjórnarinnar í
báðum þessum málum.
Könnunin fór fram á netinu
dagana 12.–18. júní 2019.
Könnunin var lögð fyrir Þjóðgátt
Maskínu, sem er þjóðhópur fólks
(e. panel) dreginn með tilviljun úr
Þjóðskrá eða það sem stundum er
kallað slembiúrtak. Svarendur voru
af báðum kynjum á aldrinum 18 ára
og eldri af öllu landinu. Send var
áminning tvisvar sinnum á þá sem
ekki höfðu svarað.
Svarendur voru 793 og voru
gögnin vegin með tilliti til kyns,
aldurs og búsetu í samræmi við
upplýsingar úr Þjóðskrá.
Spurt var: „Ert þú fylgjandi
eða andvíg(ur) því að Ísland
verði undanþegið orkulöggjöf
Evrópusambandsins?“
Þessari spurningu svöruðu 708
og var svarhlutfallið því mjög
gott, eða 89,3%. Gefnir voru fimm
svarmöguleikar. Mjög fylgjandi,
fremur fylgjandi, í meðallagi,
fremur andvíg(ur) og mjög
andvíg(ur).
Einungis 10,7% harðir
fylgismenn innleiðingar á
orkupakka 3
Það vekur athygli hversu fáir voru
mjög andvígir því að Ísland verði
undanþegið orkulöggjöf ESB og
vilji þar með innleiða orkupakka
3. Þeir reyndust einungis vera 76,
eða 10,7%. Þeir sem voru fremur
andvígir reyndust vera 110 sem er
15,5% hlutfall.
Ansi margir tóku ekki ákveðna
afstöðu til málsins, eða 228, sem er
32,2% hlutfall.
Það er hins vegar afgerandi
hversu stór hópur er mjög fylgjandi
því að Ísland verði undanþegið
orkulöggjöf ESB og vilja því ekki
innleiða orkupakka 3. Þeir reyndust
vera 185, eða 26,2%. Þá voru þeir
sem eru fremur fylgjandi því að
Ísland innleiði ekki orkupakka 3
109, eða 15,4%.
61% Íslendinga á móti
orkupakka 3
Þegar skoðuð er afstaða þeirra
sem tóku afstöðu í málinu fer
vart á milli mála hvaða ályktun
má draga af könnuninni um vilja
þjóðarinnar. Þar voru 61,3%
þátttakenda í könnuninni á móti
innleiðingu á orkupakka 3 og
fylgjandi því að Ísland verði
undanþegið orkulöggjöf ESB.
Einungis 38,8% voru fylgjandi
innleiðingu á orkupakka 3 og á
móti því að Ísland verði undanþegið
orkulöggjöf ESB.
Skýr skilaboð
Skilaboðin til ríkisstjórnar flokkanna
og Alþingis geta vart verið
mikið skýrari en þetta. Jafnframt
má túlka þetta sem afgerandi
stuðning við sjónarmið Sambands
garðyrkjubænda og formanns
þess, Gunnars Þorgeirssonar, sem
gengið hefur hnarreistur fram fyrir
skjöldu í baráttu gegn innleiðingu
á orkupakka 3.
Meirihluti stuðningsmanna
ríkisstjórnarflokkanna eru á
móti orkupakkanum
Í könnuninni kom líka fram að
meirihluti fylgjenda Framsóknar­
flokksins, eða 68,4%, er á móti
innleiðingu orkupakka 3, en aðeins
6,9% fylgjandi innleiðingu. Þá eru
48,7% fylgjenda Sjálfstæðisflokks
á móti orkupakkanum, en einungis
19,9% vilja innleiða hann. Meðal
fylgjenda Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs (VG) voru 40%
á móti orkupakka 3, en einungis
24,3% fylgjandi.
Það hlýtur að teljast afar
athyglisvert að hlutfallslega er
mestur stuðningur við innleiðingu
orkupakka 3 meðal kjósenda
VG af öllum stuðningsmönnum
ríkisstjórnarflokkanna. Það er þrátt
fyrir að komið hafi fram að það
séu fyrst og fremst peningalegir
hagsmunir fjárfesta og ESB sem
knýja þetta mál áfram.
Mest er andstaðan við orkupakka
3 meðal fylgjenda Miðflokksins,
eða 82,5%, og hjá Flokki fólksins,
73,9%. Þá eru 31,5% fylgjenda
Pírata á móti orkupakkanum og
23% fylgjenda Samfylkingarinnar,
en einungis 11,9% fylgjenda
Viðreisnar. Reyndar eru fylgjendur
Viðreisnar þeir einu sem eru að
meirihluta fylgjandi innleiðingu
á orkupakka 3, eða 63,2%. Í
engum hinna flokkanna á Alþingi
er meirihlutastuðningur við
innleiðingu orkupakkans meðal
stuðningsmanna, ekki einu sinni í
Samfylkingunni þar sem fylgið við
innleiðingu er 42,%.
Þjóðin fylgjandi
þjóðaratkvæðagreiðslu
Í spurningum um orkupakkann var
líka spurt um hvort fólk vildi að
þjóðaratkvæðagreiðsla færi fram
um málið. Ef einungis eru teknir
þeir sem tóku afstöðu voru 53%
fylgjandi þjóðaratkvæðagreiðslu
en 47% á móti.
Spurt var, ert þú fylgjandi
eða andvíg(ur) því að
þjóðaratkvæðagreiðsla verði haldin
um innleiðingu 3. orkupakkans?
Gefnir voru fimm svarmöguleikar
og var niðurstaðan þessi:
Mjög fylgjandi 26,8%. Fremur
fylgjandi 13,7%. Í meðallagi (taka
ekki beina afstöðu) 23,6%. Fremur
andvíg(ur) 17,2%. Mjög andvígur
18,7%. /HKr.
61,3%
38,8%
Orkulöggjöf Evrópusambandsins
Ertu fylgjandi eða andvíg(ur) því að Ísland verði
undanþegið orkulöggjöf ESB?
Fylgjandi
Andvíg(ur)
Heimild: Maskína - Hlutfall þeirra sem taka afstöðu
Viðhorfskönnun gerð fyrir Heimsýn í júní 2019
Svarendur 708, gild svör 89,3%
Formaður Sambands garðyrkjubænda óttast frekari
hækkanir á orkukostnaði við innleiðingu orkupakka 3
– Nefnir dæmi um þreföldun á flutningskostnaði raforku á milli ára vegna innleiðingar á orkupökkum 1 og 2
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Sambands garðyrkjubænda,
hefur ítrekað greint frá andstöðu
garðyrkjumanna við innleiðingu
orkupakka 3. Hann óttast um
afdrif greinarinnar verði þetta
samþykkt á Alþingi.
Í viðtali í þættinum Í bítið á
Bylgjunni 4. júní síðastliðinn benti
hann m.a. á að þótt bara sé búið
að innleiða orkupakka 1 og 2 þá
hafi það þegar leitt til verulega
aukins kostnaðar garðyrkjunnar
vegna tilskipana ESB um aðskilnað
flutnings og framleiðslu á raforku.
Garðyrkjubændur hafi því eðlilega
verulegar áhyggjur af afleiðingum
þriðja og fjórða orkupakkans.
270–323% kostnaðarhækkun
á orkuflutningi milli ára
Hann nefndi sem dæmi að í febrúar
2017 hafi ein garðyrkjustöð sem
notaði 40–50 þúsund kílówattstundir
af raforku verið að greiða 43 þúsund
krónur í flutning á orkunni fyrir einn
mánuð. Í febrúar 2018 hafi sama
garðyrkjustöð verið að greiða um 139
þúsund krónur fyrir sama orkumagn.
Hækkunin nemur því um 323%.
Önnur garðyrkjustöð sem væri að
nota um 200 til 210 kílówattstundir
hafi borgað 162 þúsund krónur í
febrúar 2017 en 437 þúsund á mánuði
í febrúar 2018. Þetta er nærri 270%
hækkun á einu ári. Þá á eftir að reikna
verðið fyrir raforkuna sjálfa.
„Við höfum gríðarlegar áhyggjur
af þessu. Ég bið menn og konur sem
sitja á Alþingi að tryggja það að við
förum ekki í einhverja tóma vitleysu
í þessu máli,“ sagði Gunnar.
Hærra flutningsverð til
landsbyggðarnotenda
Hann benti líka á þá gríðarlegu
mismunun sem felst í staðsetningu
orkukaupenda á landinu. Þar væri
flutningskostnaður til neytenda í
dreifbýli umtalsvert hærri en til íbúa í
þéttbýli. Oft eru notendur í dreifbýlinu
samt mun nær orkuverunum sem
framleiða raforkuna en notendur í
þéttbýli. Styrkir sem kæmu á móti
væru auk þess í krónutölu þannig að
vægi þeirra styrkja minnkaði hratt
í takt við hlutfallslega aukningu á
notkun.
Orkugjald hækkar um 47%
Þá benti hann einnig á að við inn­
leiðingu á orkupakka 3 ætti Orku­
stofnun að verða sjálfstæðari og
væri það þegar að koma fram í því
að orkugjald stofnunarinnar hækki
um 47%.
„Það talar enginn um þetta.
Nú, hvað á Orkustofnun að gera?
Jú, hún á að sinna eftirlitsskyldu
og sanngjarnara raforkuverði til
neytenda. Ég bíð bara spenntur eftir
því að sjá það á reikningnum áður en
maður hrópar húrra. [...] Ég velti því
fyrir mér, hversu íþyngjandi verður
orkupakki þrjú á þessum grunni?“
Hann segir augljóst að svona
hækkanir á orkukostnaði hljóti að skila
sér út í verðlagningu á framleiðslu
garðyrkjubænda. Ef ekki væri svo
mikill ákafi opinberra fyrirtækja í
að hækka álögur á greinina þá gæti
grænmetið verið ódýrara og meira af
íslensku grænmeti á markaðnum og
meiri fjölbreytni. Í dag væru íslenskir
grænmetisbændur vart að anna nema
um 50% markaðshlutdeild.
„Ég er alveg sannfærður um
að við sæjum meiri framleiðslu
á tómötum. Ég held að við séum
ekki að anna nema um 40% af
tómatasölunni á Íslandi í dag. Ef við
fengjum hagstæðari kjör á raforku og
meiri fyrirsjáanleika í verði orkunnar
þannig að flutningskostnaður
þrefaldist ekki á einu ári, og við
hefðum sirka 10 ára framtíðarsýn,
þá hefðu menn einhverjar forsendur
til að leggjast í fjárfestingar. Meðan
staðan er eins og hún er þá leggja
menn ekkert í alvöru fjárfestingar í
greininni.“
Gunnar sagði að sóknarfærin í
garðyrkjunni væru gríðarleg, m.a. í
framleiðslu á jarðarberjum – ef rétt
væri haldið á spöðum. Hann sagðist
einnig í samtali við Bændablaðið
ekki skilja þá heift sem væri í
málinu af hálfu stuðningsfólks
innleiðingar orkupakka 3. Gert væri
lítið úr fólki sem efaðist, en engin
haldbær rök hafi verið lögð fram
um af hverju Íslendingar ættu að
innleiða þetta. /HKr.
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Sambands garðyrkjubænda og
bóndi í Gróðrarstöðinni Ártanga.
Vöruskipti
óhagstæð
Árið 2018 voru fluttar út vörur
fyrir 602,1 milljarð króna og inn
fyrir 779,6 milljarða króna fob.
Vöruviðskiptin 2018, reiknuð á
fob verðmæti, voru því óhagstæð
um 177,5 milljarða króna.
Vöruviðskiptahallinn 2018 var
einum milljarði króna meiri en árið
2017 þegar vöruviðskiptin voru
óhagstæð um 176,5 milljarða króna
á gengi hvors árs.
Vöruviðskiptahallinn 2018
án skipa og flugvéla nam 162,4
milljörðum króna samanborið við
161,7 milljarða króna halla árið
2017.
Útflutningur
Á heimasíðu Hagstofunnar segir
að árið 2018 hafi verðmæti
vöruútflutnings verið 82,5
milljörðum króna hærra samanborið
við árið 2017, eða 15,9% á gengi
hvors árs. Iðnaðarvörur voru 53,3%
alls útflutnings og var verðmæti
þeirra 14,7% hærra en á sama tíma
árið áður.
Útflutningur á áli og álafurðum
átti stærstu hlutdeild í útflutningi á
iðnaðarvörum árið 2018, eða 38,2%
af heildarútflutningi. Sjávarafurðir
voru 39,8% alls vöruútflutnings og
var verðmæti þeirra 21,7% hærra
en árið áður. Hækkun var í öllum
undirliðum sjávarafurða.
Stærstu hlutdeild í útflutningi
sjávarafurða árið 2018 áttu
ferskur fiskur (9,9% af
heildarútflutningi) og fryst flök
(9,3% af heildarútflutningi). Stærstu
viðskiptalönd í vöruútflutningi árið
2018 voru Holland, Bretland og
Spánn en 71,8% alls útflutnings fór
til ríkja ESB.
Innflutningur
Árið 2018 var verðmæti vöruinn­
flutnings 83,5 milljörðum króna
hærra en árið 2017, eða 12% á
gengi hvors árs. Mestu munaði um
innflutning á eldsneyti og smurolíum
og á hrávörum og rekstrarvörum.
Stærstu hlutdeild í innflutningi áttu
hrá­ og rekstrarvörur (28,5%) og
fjárfestingarvörur (20,5%).
Stærstu viðskiptalönd í
vöruinnflutningi árið 2018 voru
Noregur, Þýskaland, Kína og
Bandaríkin en 49% alls innflutnings
kom frá ríkjum ESB. /VH