Bændablaðið - 27.06.2019, Blaðsíða 7

Bændablaðið | Fimmtudagur 27. júní 2019 7
LÍF&STARF
Í þessum vísnaþætti verður áfram valið efni úr „úrklippubók“ Hermanns Jónssonar frá Lambanesi í Fljótum.
Ingibjörg Gísladóttir á Akranesi orti
þessa lipru stöku þegar gengi hinnar eldri
Viðreisnar tók að halla verulega:
Viðreisnin er voða bág,
vekur það mörgum angur.
Henni sæmir héðan í frá
heitið niðurgangur.
Eftir Þormóð Pálsson frá Njálsstöðum er
þessi staka:
Mörg er vist og víða gist,
varir þyrstar, dans og kæti.
Ein er kysst en óðar misst
önnur flyzt í hennar sæti.
Vestur í Winnipeg orti Einar Þorgrímsson:
Ég er blauður orðinn þræll
og mun trauður gleyma,
nú væri auður vinur sæll
að vera snauður heima.
Eftir Ólínu Jónsdóttur er þessi lipra
hringhenda:
Stefjagróður, stuðlaföll
stytta hljóða vöku.
Hlýnar blóð og hugsun öll
heyri ég góða stöku.
Jónas bóndi Illugason frá Brattahlíð gaf
atómskáldum svofellda einkunn:
Atómskálda þynnkan þynnt
er þynnri en nokkur skita.
Hvort hún verður þynnra þynnt
það má fjandinn vita.
Þegar Guðmundur Friðbjarnarson frá
Skál í Köldukinn las ljóðkorn eftir eitt
af okkar yngri skáldum, orti hann þessa
snjöllu vísu:
Hann nær ekki landi, því bilið er breitt,
það er bölvað að vera kjáni.
Þó hefur manngreyið þrjátíu og eitt
þingmannsvit, að láni.
Þrátt fyrir napra samlíkingu er ofan greinir,
þá fylgdist Karl Sigtryggsson á Húsavík
nokkuð með úrslitum kosninga. Í þeim
kosningum sem greinir, jók Framsókn heldur
fylgi sitt. Karl orti þá þessar tvær vísur:
Maddaman er meira en drjúg
í mála ragi.
Þó ei gali hátt á haugi,
hún er að verða efst á baugi.
Þó að standi á fúnum fótum
fremri partur,
aftur hluti er eitil hertur,
einkum Löngumýrar stertur.
Þá svaraði Guðmundur Friðbjarnarson:
Engu þyrmir þjóðin mín
þegar fúna gömlu sprekin.
Þegar breytt er vatni í vín
vítaspyrna er dæmd- og tekin.
Sigurður Jónsson í Katadal leit í heit og
ástleitin augu ungrar stúlku og kvað:
Böl er sveinum bið og hik,
best í leynum gengur.
Þetta eina augnablik
ætti að treinast lengur.
Og Hannes Hafstein orti um svipað efni:
Karlmannsþrá er vitum vér,
vefja svanna fangi.
kvenmannsþráin einkum er
að hann til þess langi.
Stephan G. Stephansson orti um
trúarskoðun sína þessa vísu:
Í æsku tók ég eins og barn
alheimskunnar trúna.
Með aldri varð ég efagjarn,
engu trúi ég núna.
Umsjón:
Árni Geirhjörtur Jónsson
kotabyggð1@gmail.com
228MÆLT AF
MUNNI FRAM
Sérsýning Heimilisiðnaðarsafnsins:
Íslenska lopapeysan, uppruni,
saga og hönnun
Sérsýning Heimilisiðnaðarsafnsins nú
í sumar nefnist Íslenska lopapeysan,
uppruni, saga og hönnun og var hún
opnuð á uppstigningardag. Um er að ræða
farandsýningu sem má rekja til rann­
sóknarverkefnis Heimilis iðnaðar safnsins,
Hönnunarsafns Íslands og Gljúfrasteins
– húss skáldsins.
Skýrsla um þessa rannsókn er birt á vefsíðum
safnanna. Í framhaldi var ákveðið að hlutgera
afraksturinn með farandsýningu sem var fyrst
opnuð í Hönnunarsafninu í desember árið 2017.
Auður Ösp Guðmundsdóttir sýningarhönnuður
sá um að hanna sýninguna og koma henni upp.
Um svipað leyti kom út bókin um íslensku
lopapeysuna eftir Ásdísi Jóelsdóttur sem
byggð er á rannsóknarskýrslunni sem hún
vann á sínum tíma.
Fyrri hluta árs 2018 var sýningin sett upp
á Nord Atlantes Brygge í Kaupmannahöfn
og síðan fór sýningin til Odense. Auður
Ösp setti svo sýninguna upp aftur í
Heimilisiðnaðarsafninu.
Kom fyrst fram á fimmta
áratug síðustu aldar
Safnasjóður styrkti bæði rannsóknarvinnuna
og farandsýninguna og einnig fékkst styrkur
frá Uppbyggingarsjóði Norðurlands vestra til
sýningarinnar og má segja að sá styrkur hafi
gert Heimilisiðnaðarsafninu kleift að taka þátt
í verkefninu.
Íslenska lopapeysan kom ekki fram á
sjónarsviðið fyrr en á fimmta og sjötta áratug
síðustu aldar. Einnig er ljóst að engin ein
prjónakona hannaði lopapeysuna heldur
hefur útlit og gerð hennar tengst mörgum
áhrifaþáttum. Auður Laxness átti þó mikinn
þátt í því að móta útlit peysunnar og kynna
hana í gegnum tengslanet sitt.
Duggarapeysurnar til sýnis
Elín S. Sigurðardóttir safnstjóri fór nokkrum
orðum um frumgerðir þriggja peysa sem
allar eru varðveittar í safninu og voru í fyrstu
uppsetningu sýningarinnar. Peysurnar voru
síðan endurgerðar áður en sýningin var send
til Danmerkur.
Sagði Elín að í heimildum um
sjómannspeysuna, eða duggarapeysuna, úr
safni Halldóru Bjarnadóttur komi fram að
peysan hafi verið prjónuð árið 1920. Halldóra
segir einnig að á kreppuárunum hafi peysur af
því tagi verið handprjónaðar þúsundum saman,
aðallega norðanlands en einnig á Vestfjörðum
og seldar veiðarfæraverslunum í Reykjavík
og Akureyri. Haft er eftir Halldóru að það
hafi þótt góð atvinna og eftirsótt að prjóna
peysurnar.
Gömlu peysurnar liggja frammi á meðan
sýningin verður í Heimilisiðnaðarsafninu.
Elín kvað samstarfsverkefnið hafa verið
mjög árangursríkt og gott dæmi um góðan
ávöxt af samstarfi ólíkra safna.
Sautjánda sérsýningin
Í lokaorðum Elínar kom fram að þetta væri
í sautjánda sinn sem sérsýning væri opnuð í
safninu sem teljist merkilegt hjá ekki stærri
stofnun.
Hún minnti einnig á þann heiður og ábyrgð
sem byggðarlaginu hefði hlotnast að eiga
slíkt safn sem Heimilisiðnaðarsafnið, sem
nyti daglegrar viðurkenningar gesta, fræða-
og listafólks og augljósasta dæmi um þessa
viðurkenningu væri stöðugur áhugi listafólks
um að fá að halda sérsýningu í safninu.
Ágæt aðsókn var við opnunina og þáðu
gestir kaffi og kleinur og áttu notalega
samverustund í kaffirými safnsins. Safnið er
opið í sumar, frá júní og til ágústloka, frá kl.
10 til 17. /MÞÞ
Björg Baldursdóttir frá Kvæðamannafélaginu Gná kvað stemmur bæði í upphafi athafnar og í
lokin og var gerður góður rómur af.
Björg Baldursdóttir og Elín S. Sigurðardóttir
safnstjóri við opnunina.
Upprunalegu peysurnar sem voru endurgerðar. Myndir / Jóhannes Torfason