Bændablaðið - 27.06.2019, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 27. júní 20196
Alþingi hefur samþykkt lög sem
heimila innflutning á ófrosnu kjöti og
ógerilsneyddum eggjum frá og með næstu
áramótum. Deilur hafa staðið um þetta
mál lengi, eða allt frá því að stjórnvöld
sömdu um að innleiða matvælalöggjöf ESB
fyrir meira en áratug. Sú löggjöf var ekki
hluti af EES-samningnum þegar hann var
upphaflega gerður.
Rökin að baki innleiðingunni voru
að tryggja útflutningshagsmuni íslensks
sjávarútvegs inn á EES-svæðið, sem vissulega
eru gríðarlegir. Það hefur jafnframt þýtt að
hagsmunir landbúnaðar hafa þá verið settir til
hliðar á móti, eins og ofangreind niðurstaða
sýnir.
Bændur hafa lagst gegn þessum breytingum,
eins og oft hefur komið fram hér, en lögðu
jafnframt mikla vinnu í að leita lausna. Þess
gætti ekki síst í þeim takmörkunum sem urðu
hluti af löggjöfinni þegar hún var samþykkt
mótatkvæðalaust á Alþingi 2009. Við tóku þá
deilur fyrir innlendum og erlendum dómstólum
sem nú hafa verið leiddar til lykta með
samþykkt ofangreindra breytinga.
Ákvæði um vernd búfjár- og lýðheilsu
dæmd út af borðinu
Hér verður ekki deilt við dómarann en sárast
við niðurstöðu þeirra er samt að ekkert hald
væri í ákvæðum 13. greinar EES-samningsins
sem heimila takmarkanir til að vernda búfjár-
og lýðheilsu. Þau voru einfaldlega dæmd út af
borðinu. Það er sérstakt að í ljósi þess þá hafa
nú ESB-ríkin betri heimildir til að verja sína
hagsmuni á þessu sviði heldur en EES-ríkin.
Jafnræðið er ekki lengur fyrir hendi eins og
fræðimenn hafa bent á.
Að þessu sögðu verður að halda til haga
að samþykkt laganna fylgdi líka sérstök
þingsályktun í 17 liðum. Með henni er lagt
til að ríkisstjórninni verði falið að hrinda í
framkvæmd aðgerðaáætlun í því skyni að efla
matvælaöryggi, tryggja vernd búfjárstofna
og bæta samkeppnisstöðu innlendrar
matvælaframleiðslu. Þar er að finna ýmsar
þýðingarmiklar aðgerðir sem verður að fylgja
vel eftir en geta alveg falið í sér ýmis tækifæri
til að efla innlenda landbúnaðarframleiðslu.
Vöktun á sýklalyfjaónæmum bakteríum
í matvælum mikilvæg
Af einstökum aðgerðum má sérstaklega nefna
fyrirætlanir um að standa betur að vöktun á
sýklalyfjaónæmum bakteríum í matvælum
og hamla því að matvælum þar sem þær
greinast sé dreift á neytendamarkaði. Þetta er
afar mikilvægt og setur Ísland í fremstu röð
í baráttu gegn sýklalyfjaónæmi sem kallað
hefur verið eitt stærsta heilbrigðisvandamál
21. aldarinnar.
Þýðingarmikið er jafnframt að fá allar
viðbótartryggingar sem hægt er vegna
salmonellu og að dreifing á alifuglakjöti þar
sem greinst hefur kampýlóbakter verði áfram
bönnuð eins og gildir um innlenda framleiðslu.
Þetta er til að varðveita þá einstöku stöðu
sem okkur hefur tekist að ná í baráttu gegn
þessum tveimur sjúkdómum. Það var gert
með markvissum aðgerðum sem unnar voru
í samstarfi framleiðenda og stjórnvalda sem
skiluðu árangri sem aðrar þjóðir öfunda okkur
af.
Ráðherra á að skila skýrslu til Alþingis um
framgang áætlunarinnar þann 1. nóvember
næstkomandi. Þá er hægt að meta hvernig
gengur, en auðvitað skiptir höfuðmáli að öllum
aðgerðum verði fylgt vel og markvisst eftir,
ekki síst þar sem tíminn fram að áramótum
verður ekki lengi að líða. Bændur lögðu til að
aðlögunartíminn yrði lengri til að aðgerðirnar
væru lengra komnar þegar opnað yrði fyrir
innflutninginn. Það gekk ekki eftir, þannig að
nú er aðeins hálft ár til stefnu. Það er skammur
tími og því skiptir enn meira máli að allar
aðgerðir fari strax í gang.
Betri gögn
Hér í blaðinu og í síðasta blaði hefur verið
fjallað um ný gögn varðandi losun kolefnis
frá framræstu landi sem fram komu á
ráðunautafundi Landbúnaðarháskólans og
RML fyrir skömmu. Fagna ber að verið sé
að vinna að því að bæta mat á þessari losun
enda hefur margoft verið bent á að það sé
ónákvæmt. Sú vinna þarf að halda áfram, en
það má ekki gleyma því að loftslagsváin er
ekki vandamál sem hægt er að kasta á milli
eins og heitri kartöflu.
Við erum öll hluti af vandanum og við
þurfum öll að verða hluti af lausninni ef ekki
á illa að fara. Það eru engar einfaldar lausnir
til eða auðveldar ákvarðanir. Endurheimt
votlendis þarf að vera hluti af lausninni ef
Ísland ætlar sér að ná kolefnishlutleysi árið
2040 eins og stjórnvöld stefna að. En hún er
engin heildarlausn sem hægt er að einblína
á. Með því þurfa að fylgja orkuskipti, minni
matarsóun, ábyrgari neysla, landgræðsla,
skógrækt og hvað annað sem að gagni getur
komið. Á sama tíma þurfum við að halda áfram
að rannsaka þessi mál og bæta gögnin að baki.
Við munum rekast á fleiri skekkjur, en á sama
tíma þarf aðgerðir. Þær geta ekki beðið.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.900 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 5.450 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Stöndum með þjóðinni
Íslendingar eru á margan hátt
öfundsverðir ef horft er til landsgæða
þótt hér hafi menn lítt verið að grafa eftir
málmum, úrani, kolum eða olíu. Þess í
stað eiga Íslendingar mun verðmætari
náttúrugæði til lengri tíma, nefnilega
gjöful fiskimið, gnægð af vatni og
ómetanlega náttúrufegurð svo ekki
sé minnst á mannauð og landgæði til
ræktunar.
Þó oft sé sagt með nokkurri kerskni að
Ísland sé á mörkum hins byggilega heims,
þá er víst að náttúruöflin hafa ekki alltaf
verið okkur hliðholl. Þannig hefur hafið og
óblítt veðurfar oft valdið miklu manntjóni.
Eldgos hafa líka í gegnum aldirnar höggvið
skörð í byggðir landsins og orsakað
mannfelli, bæði með beinum hætti vegna
öskufalls og hraunflæðis og einnig kostað
uppskerubrest og dauða búfjár. Sagnir eru
til um að við slíkar aðstæður hafi fiskgengd
og fuglalíf við Breiðafjörð og á Vestfjörðum
haldið lífi í þjóðinni oftar en einu sinni.
Þótt okkur þykir sögur um hörmungar
vegna eldgosa fjarlægar og óraunverulegt
sé að slíkt geti gerst á okkar dögum
hjá hátæknivæddri þjóð, þá minnti
Eyjafjallajökulsgosið okkur óneitanlega á
mátt eldfjallanna.
Forfeður okkar í sínum fábreytta
veruleika voru ekki háðir ýmsum þáttum
sem nútímaþjóðfélagið hefur vanið sig á.
Þá var ekki búið að finna upp tæki eins
og flugvélar. Eldgosið í Eyjafjallajökli, þó
lítið væri á sögulegum mælikvarða, náði að
stöðva för milljóna manna víða um lönd og
loka fyrir nær allar flugsamgöngur í Evrópu
svo vikum skipti.
Í dag er umtalsverður hluti af því
grænmeti sem neytt er í landinu flutt inn
með flugvélum og skilur það um leið eftir
sig stór kolefnisfótspor. Öflugt eldgos
gæti hæglega lokað að mestu fyrir þessa
aðflutningsleið. Ef aðflutningar truflast gæti
fæðuöryggi þjóðarinnar líka verið ógnað.
Á sama tíma búum við við þann
veruleika að hægt væri að framleiða hér
á landi stærstan hlutann af því grænmeti
sem nú er flutt inn. Við þurfum ekki að
vera háð innflutningi á grænmeti. Það
er því kaldhæðnislegt að það skuli vera
komið í veg fyrir það með okkar eigin
stjórnvaldsaðgerðum að þjóðin geti verið
sjálfri sér næg um framleiðslu á nær öllu
grænmeti. Erlendar tilskipanir sem hér hafa
verið innleiddar hafa gert það að verkum
að orkuverð til garðyrkjubænda hefur
margfaldast á skömmum tíma. Ástæðan er
m.a. tilskipun um aðskilnað framleiðslu og
flutnings á raforku.
Samkvæmt gögnum sem Bændablaðið
hefur undir höndum eru dæmi um
þreföldun á flutningskostnaði raforku til
garðyrkjubænda á einu ári. Margar milljónir
í aukinn kostnað hjá hverri garðyrkjustöð er
stór biti að kyngja og gúrkan gæti orðið ansi
dýr ef ekki verður lát á slíku. Ekki er skrítið
að þeir bændur óttist frekari innleiðingar á
erlendum reglugerðum sem hæglega gæti
riðið greininni að fullu.
Íslenskir bændur ásamt íslenskum
sjómönnum hafa alla burði til að tryggja
fæðuöryggi þjóðarinnar ef samgöngur
við útlönd bregðast. Þeir gera það þó ekki
nema að hér á landi sé rekin meðvituð
stefna um slíkt. Það er ekki nóg að flagga
fæðuöryggissjónarmiðum í ræðum ef hugur
fylgir ekki máli þegar til kastanna kemur.
Ráðamenn mega ekki láta grípa sig í bólinu
með allt niður um sig í þessum málum og
ákveða aðgerðir sem stefna grunnþörfum
þjóðarinnar í voða.
Íslendingar eru sannarlega öfundsverðir
af öllum þeim gæðum sem landið og miðin
bjóða upp á. Vonandi berum við gæfu til að
varðveita og nýta þessa perlu af skynsemi,
þjóðinni til hagsbóta. Þannig að fólk sjái
sér hag í því að búa í þessu landi. /HKr.
Næsta verkefni
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Hvannadalshnjúkur í Öræfajökli er hæsti tindur á barmi gríðarstórs eldgígs í jöklinum og jafnframt hæsti tindur Íslands, 2.109,6 metar. Við hlið
hans hægra megin á myndinni blasir Dyrhamar við. Hvannadalshnjúkur er staðsettur innan Vatnajökulsþjóðgarðs og er vinsæll hjá fjallgöngufólki,
reyndu sem og óreyndu. Tindurinn er ekki flókinn uppgöngu og þarfnast ekki mikillar reynslu eða tækni í fjallgöngum. Gangan krefst þó mikils
úthalds þar sem oftast er gengið á tindinn og niður aftur á sama deginum. Hækkunin er rúmir 2.000 metrar, gangan tekur oftast 12–14 klst. í
heild. Tvær uppgönguleiðir eru algengastar á hnjúkinn. Önnur þeirra er svokölluð Virkisjökulsleið, sem er fremur erfið og tæknileg. Er hún ekki
talin æskileg nema fyrir reynda fjallagarpa. Hin leiðin sem flestir fara er farin upp frá Sandfelli og þykir öruggari og mun auðveldari. Mynd / HKr.
Sigurður Eyþórsson
framkvæmdastjóri Bændasamtaka
Íslands – sigey@bondi.is