Bændablaðið - 10.10.2019, Side 24

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. október 201924
ÖKUTÆKI&ORKUSKIPTI
Vaxandi áhugi á gasknúnum bílum í Svíþjóð:
Metfjöldi nýskráninga á metanbílum
Í ágúst voru meira en 1.000 nýir
gasknúnir bílar skráðir í Svíþjóð
samkvæmt nýlegri tölfræði frá
Umferðar greiningunni. Það er
mesti fjöldi skráðra metangasbíla
á einum mánuði í Svíþjóð frá því
byrjað var að birta tölfræði yfir
nýskráða gasbíla árið 2006.
Fjöldi gasknúinna bíla í Svíþjóð
hefur verið tiltölulega stöðugur
undanfarin ár, að því er greint var
frá á heimasíðu Biogas Öst þann 10.
september síðastliðinn. Fluttir hafa
verið út álíka margir metangasbílar
frá Svíþjóð og innflutningurinn
nemur, eða um það bil 3.000–4.000
nýir bílar á hverju ári. Mikil eftirspurn
er utan Svíþjóðar eftir gasknúnum
bílum sem framleiddir eru
í landinu, hefur það heldur
dregið úr vextinum í Svíþjóð.
Talið er að óvenjumikill fjöldi
nýskráninga í ágúst stafi af
auknum almennum áhuga á
gasknúnum bifreiðum í kjölfar
innleiðingar á nýja prófunar­
staðlinum WLTP (World wide
harmonized light­duty vehicle
test procedure) fyrir ný ökutæki.
Langar biðraðir
með tilkomu WLTP
Síðan í september 2018 verður
að prófa alla nýja bíla í Evrópu
samkvæmt nýjum prófunar staðli,
eða „samræmdum heims við­
miðunum við prófanir á léttum
ökutækjum“, sem er ný leið til
að mæla efnalosun í útblæstri
bíla með sprengihreyfla. Þetta
hefur orsakað langar biðraðir á
rannsóknarstofunum sem geta
annast prófanirnar og gefið vottanir
um hvort nýir bílar standast reglur. Í
þessum mælingum hafa bensín­ og
dísilbílar oft forgang þar sem þeir
eru enn ráðandi í bifreiðasölunni.
Fjöldi vinsælla gasknúinna bílgerða
hafa nú verið samþykktar og hægt
er að bjóða þær til sölu. Hefur það
greinilega leitt til sprengingar í
nýskráningum gasknúinna bifreiða.
Mun ódýrari í rekstri
Fyrir utan að vera margfalt umhverfis­
vænni en dísilbílar, spillir ekki fyrir
að gasknúnir bílar eru mun ódýrari í
rekstri. Það gildir einnig fyrir slíka
bíla á Íslandi og dæmi eru um að
gasáfylling á bíl sem dugar í akstur
til Akureyrar kosti innan við helming
þess sem kostar að aka sambærilegum
dísilbíl.
Skráningar á lífdísilbílum
dragast saman
Það sem stuðlar að auknum vinsæld­
um metangasbíla er einnig talið
líklegt til hækkandi verðs á dísilbílum
sem falla undir HVO100 og hafa
verið ráðandi á markaðnum. Árið
2017 var orkugeta í nýjum dísilbílum
sem framleiddir voru í Svíþjóð 5.333
GWst. Það var komið í 3.726 GWst
árið 2018 og í 3.726 GWst á fyrri
hluta ársins 2019. Á fyrri hluta þessa
árs fóru nýjar dísilbifreiðar með
1.050 GWst orkugetu út í umferðina
í Svíþjóð. Það eru allt bifreiðar sem
eru með vélar sem notað geta bíódísil
undir staðlinum HVO100.
Nýi WLTP mælingastaðallinn
þýðir að auknar skyldur eru settar
á framleiðendur véla varðandi nýtni
eldsneytis við brennslu. Það þýðir að
breyta þarf stærstum hluta kerfisins
við framleiðslu dísilbíla.
Rafbílum fjölgaði einnig
en voru þó aðeins 3% í ágúst
Af nýskráningum í ágúst voru 88
prósent dísil­ eða bensínbifreiðar,
en aðeins 3 prósent voru hreinir
rafbílar. Þá voru 3 prósent bensín­
bílar og 5 prósent tengil­tvinn bílar.
Þetta þýðir að þótt endurhlaðan­
legum ökutækjum og gasknúnum
bílum fjölgi mjög, eru samt nærri
9 af hverjum 10 nýjum bílum
gerðarviðurkenndir fyrir bensín
og dísil.
Verið er að framleiða aukið
magn af lífdísil og lífbensín og
nú þegar er mikill fjöldi bifreiða á
sænskum vegum sem geta notað þær
eldsneytistegundir. Með því að auka
hlutfall ökutækja sem geta notað
aðra endurnýjanlega valkosti eins
og rafmagn, lífgas, etanól og vetni
eykst möguleikinn á að skipta um
eldsneyti í umferðinni.
„Við sjáum aukinn áhuga á
gasknúnum bifreiðum bæði í einka­
geiranum og opinberum geirum.
Það er mikilvægt að vinna að því
að halda uppi jákvæðri þróun þar
sem allir endurnýjanlegir kostir eru
mikil vægur hluti lausnarinnar við
að skipta út bifreiðum sem ganga
fyrir jarðefnaeldsneyti,“ segir
Björn Isaksson, verkefnisstjóri hjá
BioDriv Öst.
Á heimasíðu Biogas Öst má
finna bækling með upplýsingum
um mikinn fjölda bíla sem brenna
metangasi. Þar kemur m.a. fram að
umhverfisáhrifin við að skipta yfir
í gasknúna bíla sé veruleg. Þeir losi
um 80% minna af koltvísýringi en
bensín­ og dísilknúnir bílar. /HKr.
Gasknúinn strætisvagn í Uppsala.
Mersedes Benz Econic NGT.
Scania Sería P.Suzuki Ignis Gas/Bensín.
Efri mynd; Volkswagen gasbíll.
Neðri mynd; Audi A3 Sportback
g-tron fyrir gas og bensín.
Vísindamenn við Illinois-háskóla í Chicago í Bandaríkjunum:
Segjast hafa leyst gátuna við að búa til „liþíum-koltvísýringsrafhlöður”
– Telja að slíkar rafhlöður hafi mun meiri þéttni og endist betur en núverandi liþíum-ion rafhlöður
Vísindamönnum við Illinois-
háskóla í Chicago (UIC) virðist
hafa tekist að búa til endurhlaðan-
lega liþíum-koltvísýrings rafhlöðu
(lithium-CO2) sem eru með yfir
sjö sinnum meiri orkuþéttni en
liþíum-jóna-rafhlöður (lithium-
ion batteries).
Nú segjast vísindamenn hafa fengið
liþíum­koltvísýringsrafhlöður til að
virka fullkomlega eftir endur hleðslu.
Telja þeir sig hafa staðfest í tilraunum
að slíkar rafhlöður hafi langan líftíma
og hægt sé að endurhlaða þær með
500 milliamperstunda (mAh g−1)
hleðslu oftar en 500 sinnum. Það
þýðir um 10 ára endingu miðað við
hleðslu einu sinni í viku og er sagt
mun meiri ending en hægt sé að ná
með liþíum­ion rafhlöðum sem nú
eru m.a. notaðar í bíla.
Hefur grein um þetta m.a.
verið birt í tímaritinu Advanced
Materials og á heimasíðu Illinois­
háskóla. Fræðilegir útreikningar
vegna verkefnisins voru gerðir af
teymi doktors Larry Curtis
hjá Argonne National­
rannsóknar stofunni. Þá var
verkefnið styrkt af orkumála­
ráðuneyti Bandaríkjanna,
skrifstofu orkunýtni og
nýsköpunar í orkumálum
og Vísindasjóði Bandaríkjanna
(National Science Foundation)
Amin Salehi­Khojin, dósent við
vél­ og iðnverkfræðideild skólans,
segir að liþíum­koltvísýrings­
rafhlöður hafi verið taldar vænlegur
orkugeymslukostur um langa hríð
vegna þess að þau hafa orkuþéttleika
sem er meira en sjö sinnum meiri en
algengt er í lithium­ion rafhlöðum.
Fram til þessa hafi vísinda­
mönnum hins vegar ekki tekist
að þróa koltvísýringsrafhlöður
sem virki almennilega og séu
endurhlaðanlegar.
Þekkt sé að þegar liþíum­
koltvísýrings rafhlaða er notuð
valdi efnahvörf umbreytingu í
litíumkarbónat og kolefni. Litíum­
karbónatið endurvinnst meðan á
hleðslu stendur, en kolefnið safnast
bara upp, sem að lokum leiðir til
þess að rafhlaðan hættir að virka.
Salehi­Khojin og samstarfsmenn
hans notuðu nýtt efni í tilraunir með
koldíoxíð­rafhlöðuna til að bæta
endur vinnslu bæði litíum karbónats
og kolefnis við endurhleðslu. Til
þess notuðu þeir, ef rétt er skilið,
„MoS2 nanoflögur í bakskaut
samhliða jónískum vökva úr
dímetýl súlfoxíð raflausn“, hvað
sem það annars þýðir á mannamáli.
„Okkar einstaka samsetning
hjálpar til við að gera fyrstu
kolefnis hlutlausa liþíum­koltví­
s ýrings rafhlöðuna með miklu
meiri skilvirkni og lengri líftíma,
en hægt er að ná í sambærilegum
rafhlöðum. Það gerir það kleift
að nota þessa tækni í háþróuð
orkugeymslukerfi,“ sagði Salehi­
Khojin. HKr.