Spássían - 2012, Síða 35

34
Fyrirlestraröðinni Hvernig verður bók ti l? sem hefur
hafi ð göngu sína fj órða árið í röð. Þar lýsa rithöfundar
ti lurð verka sinna og spjalla við áheyrendur um þau.
 Fyrirlestrarnir verða haldnir í Norræna húsinu, í
samvinnu við námsbraut í ritlist og Bókmennta- og
listf ræðastofnun Háskóla Íslands, en Sigríður Víðis
Jónsdótti r reið á vaðið þett a hausti ð og fj allaði um
bókina Ríkisfang: Ekkert.
Októberuppfærslu Íslenska dansfl okksins í
Borgarleikhúsinu á verkunum It is not a metaphor og
Hel haldi sínu. Þessi tvö verk eru gjörólík en hvort um
sig veiti r afar magnaða leikhúsupplifun og aðdáendur
dansfl okksins ætt u ekki að láta sýninguna fram hjá sér
fara.
Rýni Soffí u Auðar Birgisdótt ur bókmenntafræðings
í bækur Kristí nar Marju Baldursdótt ur um
listakonuna Karítas á námskeiði á vegum
Endurmenntunarstofnunar Háskóla Íslands.
Sjónum verður beint að listakonunni Karitas og
þeim kvennafansi sem umlykur hana í verkunum
Karitas án ti ti ls (2004) og Óreiða á striga (2007).
Skráningarfrestur er ti l 22. október.
Í HAUST ER SPÁSSÍAN SPENNT FYRIR:
fagnaðarefni að fá hann aftur til að glíma við annað af
snúnari stórverkum Shakespeares – Macbeth að þessu
sinni.
Tvær „íslenskar“ leikstjóraheimsóknir eru ekki síður
forvitnilegar. Þorleifur Arnarsson hefur verið að skapa
sér leikstjóranafn á þýska málsvæðinu og kom með Pétur
sinn Gaut í heimsókn í fyrra (ein af sýningunum þremur
sem ég ætlaði ekki að missa af). Nú ætlar hann að
setja upp leikgerð af Englum alheimsins. Ég hef séð tvær
sviðsútgáfur bókarinnar báðar í einleiksformi, mjög ólíkar.
Og þessa langar mig líka að sjá. Þá verður Egill Heiðar
Anton Pálsson, annar leikstjóri sem hefur notið velgengni
erlendis, á Akureyri með sviðsgerð af hinni óborganlegu
Kaurismaki-bíómynd I hired a Contract Killer.
Annars eru leikgerðir ekki sérlega áberandi í ár og
einhverjir verða ábyggilega til að fagna því, svo mjög
sem þær eru stundum fyrirferðarmiklar á efnisskránum.
Og svo kemur galdrakarlinn Kristján Ingimarsson með
verðlaunasýninguna Blam! Það hefur nú enginn áhuga á
að láta það fram hjá sér fara.
NÝ VINNUBRÖGÐ
Að lokum langar mig að nefna þrjú áhugaverð verkefni
sem sýna spennandi nýbreytni í vinnubrögðum og eru því
allrar athygli verð.
Þjóðleikur er leiklistarhátíð ungs fólks sem fræðsludeild
Þjóðleikhússins stendur að í hinum ýmsu landshlutum í
samstarfi við heimamenn (skóla, leikfélög og aðra).
Hóparnir vinna með stutt leikrit sem samin eru sérstaklega
fyrir verkefnið. Leikstjórn er í höndum heimamanna með
stuðningi Þjóðleikhússfólks. Verkefnið hefur verið starfrækt
í nokkur ár og verið frábærlega vel heppnað, en ekki
farið að sama skapi hátt á opinberum vettvangi.
Síðasta vetur bað Borgarleikhúsið sex ung leikskáld um
stutt verk um íslenskan samtíma. Þrjú þessara verka verða
á fjölunum núna í vor. Ekki fl ókin hugmynd og virðist ekki
hafa kostað nein ósköp. En nýjar raddir fá að hljóma og
nýir höfundar fá tækifæri.
„Vinnustofur“ kallar Leikfélag Akureyrar áhugaverða
nýbreytni í sinni starfsemi (sem reyndar er öll með
ánægjulega ferskum blæ). Innlendum og erlendum
sviðslistamönnum er boðið til bæjarins og nýta sér
aðstöðu leikfélagsins til frumsköpunar. Hugmyndin er að
bæjarbúum verði gefi n innsýn í vinnuferli listamannanna.
FIMM SÝNINGAR SEM ÉG ÆTLA AÐ
SJÁ (í alvöru):
HVÖRF
Rannsókn Rúnars Guðbrandssonar og
félaga á Guðmundar- og Geirfi nnsmálum.
JESÚS LITLI
Mannbætandi meistaraverk sem verður
núna vonandi fastur liður á aðventunni,
svar leikhússins við Frostrósum og
Þorláksmessukonsert Bubba Morthens.
MACBETH
Shakespeare-nörd láta sig að sjálfsögðu
ekki vanta.
BASTARÐAR
Ég er nú ekki alltaf jafn heillaður af
stórsýningum Vesturports – en þær gerast
ekki íburðarmeiri en þetta, svo maður
hlýtur að þurfa að skoða hvernig til tókst.
DÝRIN Í HÁLSASKÓGI
Og ekki bara vegna þess hve margir vinir
mínir eru viðriðnir sýninguna.
35
Nýleg skáldsaga Oddnýjar Eirar Ævarsdóttur,
Jarðnæði, hefur fengið mikið lof fyrir
óhefðbundinn og húmorískan stíl. Í meginatriðum
er þetta bók um það hvernig einstaklingur og
samfélag geta þrifist í sátt og samlyndi við
náttúruna. Sem slík er Jarðnæði hluti af langri
hefð umhverfisverndarbókmennta og nýtir sér
hugtök á borð við líffræðileg og menningarleg
fjölbreytni, sjálfbær þróun og vistfræðileg
tengsl. Samt sem áður er í verkinu meðvitund um
það hversu erfitt sé að uppfylla metnaðarfull
samfélagsleg og umhverfisleg markmið, jafnvel á
hinu persónulega sviði.
AÐ
SKIPTA
UM
SKOÐUN
EFTIR REINHARD HENNIG
SVO virðist sem að margir innan
umhverfishreyfingarinnar á Íslandi
hafi ekki aðeins litið á efnahagskrísuna
sem áfall, heldur einnig sem tækifæri
fyrir samfélagið til að velja sér nýja
braut, til að segja skilið við gamla
kerfið sem reyndist bæði óábyrgt og
skaðlegt. Sú von vaknaði að héðan
í frá myndi samband fólks við
náttúru landsins einnig breytast –
að Kárahnjúkavirkjun myndi marka
endapunkt hugmyndafræðinnar
um endalausan hagvöxt. Eftir hrun
gamla kerfisins virtist um tíma allt
vera mögulegt: Ný stjórnarskrá, ný
tegund lýðræðisþátttöku og samfélag
sem liti ekki aðeins á náttúruna sem
auðlind til að arðræna. En þegar
leitin hófst að réttu leiðunum til að
ná þessum markmiðum, reyndist allt
saman mun erfiðara en upphaflega
var ætlað.
Í skáldsögu sinni Jarðnæði
tengir Oddný Eir þessa leit hinu
persónulega sviði: „En í kreppu
sem þessari rennur leitin að eigin
húsnæði saman við leitina að nýrri
formgerð samfélagsins. Spurningin
er í báðum tilfellum hvernig lifa
megi sjálfum sér nógur en um leið
í þroskandi samskiptum við aðra”
(26). Oddný hefur sjálf verið virkur
þátttakandi í umhverfisumræðunni
á Íslandi undanfarin ár, sérstaklega
gagnrýni á kaup Magma Energy á
orkufyrirtækinu HS Orka. Að auki
var hún aðalritstjóri vefritsins nattura.
info (sem virðist vera vanrækt núna).
Jarðnæði er greinilega tengd þessari
þátttöku í pólitískri umræðu. En
hvernig getur skáldsaga verið framlag
til lausnar á brýnum umhverfislegum
og samfélagslegum spurningum?
SKÁLDSKAPUR EÐA EKKI?
Höfundar hafa nokkuð oft notað
bókmenntir sem miðil til að hafa
áhrif á umhverfisorðræðuna.
Frægasta dæmið er líklega bók Rachel
Carson, Raddir vorsins þagna1
(1962), sem í Bandaríkjunum og
víðar er talin marka upphaf nútíma
umhverfisbaráttu. Carson gagnrýndi
í bók sinni gríðarlega notkun
skordýraeiturs á borð við DDT í
landbúnaði. Hún færði rök fyrir því
að eitrið hefði ekki aðeins áhrif á
skordýrin sem átti að eyða, heldur
einnig aðrar lífverur. DDT hefur
jafnvel áhrif á mannslíkamann, skaðar