Orð og tunga - 2020, Qupperneq 43

Orð og tunga - 2020, Qupperneq 43
Margrét Jónsdóttir: epík, keramík og klassík 31 hér er farið eftir ÍO með því að nota ­ískur fremur en ­iskur (einnig viðurkennt) enda er fyrrnefnda myndin algengari en sú síðarnefnda sem frekar var notuð í eldra máli. 6.1 Lýsingarorðsendingin ­ískur Samstafan ­ískur er erlend að uppruna, sbr. t.d. Guðrúnu Kvaran (2005:145) og Veturliða G. Óskarsson (2006:79). Veturliði (2006:86) segir hana ekki vera gamla í málinu án þess þó að skýra það nánar. Lýsingarorðin sem eru í merkingarlegum venslum við fleirkvæðu nafnorðin sem enda á ­ík eru fjölmörg. Þar má t.d. nefna orðin grafískur, klassískur, lýrískur, pólitískur og rómantískur. Merkingin vísar til þess ‘sem aðhyllist stefnu eða viðhorf’, sbr. t.d. pólitískur og rómantískur eða lýsir eðli þess sem vísað er til eins og t.d. grafískur og taktískur; mjótt er þó á mununum á milli skýringanna.19 Staða lýsingarorðanna sem eru í venslum við þau nafnorð sem enda á ­ík og eru viðfangsefni greinarinnar er nokkuð önnur. Um lýs­ ing arorðið rómantískur og nafnorðið rómantík segir í Íslenskri orð sifja­ bók (Ásgeir Blöndal Magnússon 1989): rómantík kv. (19. öld) ‘sérstök bókmennta­ og listastefna [...]’ rómantískur l. ‘sem aðhyllist slíka stefnu eða viðhorf’. To. úr d. romantik, romantisk < þ. romantik, romantisch, orðin eru ættuð úr fr. Enda þótt hér sé gert ráð fyrir nánum merkingarlegum sem uppruna­ legum tengslum orðanna rómantískur og rómantík er uppruninn ekki sá sami. Bæði orðin eru aðkomuorð sem eiga sér glöggar fyrirmyndir í því máli sem þau eru ættuð úr, dönsku eins og rakið var í 2.1. Í Den Danske Ordbog er nafnorðið sagt komið úr þýsku, Romantik, sem sagt er leitt af lýsingarorðinu romantisch; danska lýsingarorðið er svo sagt eiga sér þýska lýsingarorðið að fyrirmynd. Sú spurning vaknar hvort ­ískur í orði eins og t.d. rómantískur sé raunverulegt viðskeyti. Svo er ekki. Orð af sama merkingarsviði og rómantískur eiga sér (alltaf) erlenda samsvörun. ­ískur er heldur aldrei notað við nýmyndun íslenskra orða heldur ávallt bundið við er lenda orðstofna. Guðrún Kvaran (2005:145) segir notkunina nú vera bundna við aðlögun enskra orða sem enda á ­ic. 19 Hér má líka nefna orð sem varða landa­ og þjóðaheiti. Slík orð eru mynduð eftir þörfum enda fyrirmyndir nægar. Orðmyndunin er lærð. Notkunin er þó tak mörk­ uð enda bundin erlendum orðstofnum. Veturliði G. Óskarsson (2006:86) nefnir þó eitt alíslenskt orð, álftnesískur, sbr. líka ROH. tunga_22.indb 31 22.06.2020 14:03:50
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.