Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 65

Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 65
Einar Sigurðsson og Heimir Viðarsson: Um líka í fornu máli 53 (26) a. girntiz meirr at líka einum guði en mönnum (Æv 150.15 [ísl. hdr., ca 1350]) b. þu girnizt þeim ath lika, en ek girnumzt gudi einum at lika (Luc 434.24 [ísl. hdr., ca 1425–1445]) c. Milli annara sinna godra werka, fyrir hver hann girntizt at lika sælli gvds modur Marie ... (Mar 1119.19 [ísl. hdr., ca 1700–1725]) d. sua at hann girnez enskiss nema lika guðe (Thom 144.16 [no. hdr., ca 1300]) e. ok girnisc hann at lica fyri þat hældr monnom en guði (NoHóm 24.13 [no. hdr., ca 1200–1225]) Dæmin með líka þar sem frumlagið stýrist af sögn í móðursetningu einskorðast ekki við girnast. Þannig höfum við eftirfarandi dæmi þar sem stýrisögnin er fýsast, stunda, velja og vilja; í (27), rétt eins og í (25) og (26) samsvarar FOR nafnháttarsetningarinnar með líka alltaf nefni­ fallsfrumlagi: (27) a. Með þvi at hann fal sik i eyðimork ok einsetv vtar i heimin­ vm, en nockvr mannlig bygð væri, þaa er (hann) fystiz gvði at lika meirr en mavnnvm ok villdi forðaz allt hegomliktt orðlof ok eptirmæli, var hann þo kvnnr morgvm veralligvm havfðingivm ok af þeim lofvaðr fyri sitt dyrðlict lif. (ant 109.4 [ísl. hdr., ca 1340]) b. Enn hann fystiz at lika gudi einum ok fyrirlet heims audęfi (GreGDial 189.4 [ísl. hdr., ca 1350–1400]) c. ... þuiat hun stundadi iafnan at lika gudi med fostum, vokum ok optligum taarum med odrum dygdarverkum (Mar 907.21 [ísl. hdr., ca 1700–1725]) d. Ok fyrir þvi, elskuligztu synir, ef þer voldut at lika gudi ok til hans kærleiks koma, gefit geymdir til at geraz annarligir af allre hræsni ... (VitPat 356.6 [ísl. hdr., ca 1400]) e. Engi a þæirra at binda sik i veralldlego starfe ær gvðs ridare ær, æf hann vill þæim lika, ær hann fal sik a hende (Isid 181.23 [ísl. hdr., ca 1300]) Til viðbótar má nefna að nafnháttarsetningar með líka, þar sem merk­ ing og afstaða rökliðanna er með sama hætti og í stýrinafnháttunum g. ... með þviat þec girnir iamvel þat at fa er þu matt øngom nytiom á koma (Alex 126.17) h. er Hermoen sá þann hest, þá girnti hann mjök hann at eiga ... (Klm 379.4) Rétt eins og í dæmum um stýrinafnhætti með líka er ósagða frumlagið FOR í nefni­ falli í þessum dæmum. tunga_22.indb 53 22.06.2020 14:03:51
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.