Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 65

Einar Sigurðsson og Heimir Viðarsson: Um líka í fornu máli 53
(26) a. girntiz meirr at líka einum guði en mönnum
(Æv 150.15 [ísl. hdr., ca 1350])
b. þu girnizt þeim ath lika, en ek girnumzt gudi einum at lika
(Luc 434.24 [ísl. hdr., ca 1425–1445])
c. Milli annara sinna godra werka, fyrir hver hann girntizt at
lika sælli gvds modur Marie ...
(Mar 1119.19 [ísl. hdr., ca 1700–1725])
d. sua at hann girnez enskiss nema lika guðe
(Thom 144.16 [no. hdr., ca 1300])
e. ok girnisc hann at lica fyri þat hældr monnom en guði
(NoHóm 24.13 [no. hdr., ca 1200–1225])
Dæmin með líka þar sem frumlagið stýrist af sögn í móðursetningu
einskorðast ekki við girnast. Þannig höfum við eftirfarandi dæmi þar
sem stýrisögnin er fýsast, stunda, velja og vilja; í (27), rétt eins og í (25)
og (26) samsvarar FOR nafnháttarsetningarinnar með líka alltaf nefni­
fallsfrumlagi:
(27) a. Með þvi at hann fal sik i eyðimork ok einsetv vtar i heimin­
vm, en nockvr mannlig bygð væri, þaa er (hann) fystiz gvði
at lika meirr en mavnnvm ok villdi forðaz allt hegomliktt
orðlof ok eptirmæli, var hann þo kvnnr morgvm veralligvm
havfðingivm ok af þeim lofvaðr fyri sitt dyrðlict lif.
(ant 109.4 [ísl. hdr., ca 1340])
b. Enn hann fystiz at lika gudi einum ok fyrirlet heims audęfi
(GreGDial 189.4 [ísl. hdr., ca 1350–1400])
c. ... þuiat hun stundadi iafnan at lika gudi med fostum,
vokum ok optligum taarum med odrum dygdarverkum
(Mar 907.21 [ísl. hdr., ca 1700–1725])
d. Ok fyrir þvi, elskuligztu synir, ef þer voldut at lika gudi ok
til hans kærleiks koma, gefit geymdir til at geraz annarligir
af allre hræsni ... (VitPat 356.6 [ísl. hdr., ca 1400])
e. Engi a þæirra at binda sik i veralldlego starfe ær gvðs ridare
ær, æf hann vill þæim lika, ær hann fal sik a hende
(Isid 181.23 [ísl. hdr., ca 1300])
Til viðbótar má nefna að nafnháttarsetningar með líka, þar sem merk­
ing og afstaða rökliðanna er með sama hætti og í stýrinafnháttunum
g. ... með þviat þec girnir iamvel þat at fa er þu matt øngom nytiom á koma
(Alex 126.17)
h. er Hermoen sá þann hest, þá girnti hann mjök hann at eiga ... (Klm 379.4)
Rétt eins og í dæmum um stýrinafnhætti með líka er ósagða frumlagið FOR í nefni­
falli í þessum dæmum.
tunga_22.indb 53 22.06.2020 14:03:51