Orð og tunga - 2020, Qupperneq 55

Einar Sigurðsson og Heimir Viðarsson: Um líka í fornu máli 43
nefnifallsliðurinn hafi einnig getað verið frumlag líka í fornu máli.
Til þess að hægt sé að fullyrða um tilvist skiptisagna verðum við þó
strangt tiltekið að hafa vísbendingar um að einn og sami málhafinn
hafi getað notað sögnina bæði með nefnifalls­ og þágufallsfrumlagi.
Erfitt er að finna slíkar vísbendingar fyrir eldri málstig.
Við hugum einnig að merkingu sagnarinnar á eldri málstigum;
þegar rökliðagerðin er þannig að líka tekur með sér nefnifallsfrumlag,
eins og í (8), virðist merkingin gjarna önnur en í nútímamáli, þ.e.
‘gera til geðs, þóknast’ (sbr. ensku sögnina please) eða jafnvel ‘falla í
kramið’.
2 Fyrri skrif um ‘líka’
Margt hefur verið skrifað um breytingar á rökliðagerð sagnarinnar
like í sögu ensku og ýmislegt um rökliðagerð þgf-nf­sagna í íslensku,
þar á meðal líka. Stiklað er á þessu tvennu í köflum 2.1 og 2.2 hér að
neðan.
2.1 Sögnin like í ensku og öðrum skyldum málum
Jespersen (1927:§11.2) hélt því fram að sögnin like (fe. lician) hefði
verið endurtúlkuð frá fornensku í nokkrum skrefum sem hann setti
fram með tilbúnum dæmum:
(9) þam cynge licodon peran (fornenska, tilbúið dæmi)
konunginum líkuðu perur
(10) the king likeden peares (miðenska, tilbúið millistig)
konungurinn líkuðu perur
(11) a. the king liked pears (nútímaenska)
konungurinn líkaði perur
b. he liked pears
hann líkaði perur
Í þessum dæmum Jespersens greinir hann nefnifallsliðinn peran
‘per ur’ í (9) sem frumlag setningarinnar en ekki þágufallsliðinn þam
cynge ‘kon ung inum’. Aðalástæðan virðist sú að sögnin licodon sýn ir
tunga_22.indb 43 22.06.2020 14:03:51