Orð og tunga - 2020, Side 70

58 Orð og tunga
gera má grein fyrir honum. Þar hafa málfræðingar meðal annars hug­
að að því hvort grunngerð setninga með samhverfum sögnum er mis­
munandi eftir því hvort nefnifallsliðurinn eða þágufallsliðurinn er
frum lagið. Hér munum við skoða nýlega greiningu Woods og Halldórs
Ármanns Sigurðssonar (2014) og athuga hvort hana megi heimfæra
setningafræðilega og merkingarfræðilega upp á forníslensku.
Wood og Halldór Ármann Sigurðsson (2014) fjalla um setninga fræði­
legan og merkingarlegan mun á samhverfum sögnum í nútímamáli á
borð við henta og nægja og ósamhverfum sögnum á borð við líka. Þeir
rökstyðja þá hugmynd að með samhverfum og ósamhverfum þgf-
nf­sögnum sé þágufallsliðurinn alltaf grunnmyndaður ofar í form­
gerðinni en nefnifallsliðurinn. Slík greining passar vel við ósam hverf­
ar sagnir þar sem eingöngu þágufallsliðurinn (hærri rök lið ur inn)
get ur færst í frumlagssæti. Það er hins vegar ekki jafnaugljóst í tilfelli
sam hverfra sagna, einkum og sér í lagi þegar það er nefni falls liðurinn
sem færist í frumlagssæti. Hríslumyndirnar í (32) sýna hvernig Wood
og Hall dór Ármann hugsa sér mismunandi form gerð samhverfra
sagna eins og nægja (32a) og ósamhverfra sagna eins og líka (32b) (hér
tákna √nægj og √líka rætur sagnanna nægja og líka):16
(sbr. Wood og Halldór Ármann Sigurðsson 2014:283)
Wood og Halldór Ármann gera ráð fyrir, eins og sýnt er á hríslu­
myndunum, að innbyrðis afstaða þágufalls og nefnifalls sé hin sama,
hvort sem um samhverfar eða ósamhverfar sagnir er að ræða — þágu­
fallið er alltaf grunnmyndað fyrir ofan nefnifallið. Almennt er gert
ráð fyrir að rökliður sem er lægra í formgerðinni en annar geti ekki
16 Á hríslumyndunum samanstendur formgerðin af tveimur sagnliðum, s1L og s2L.
Fyrri sagnliðurinn samsvarar vP á ensku og s2L Appl(icative)P. Heiti þessara sagn­
liða sem slík skipta okkur ekki máli; neðri sagnliðinn hugsum við fyrst og fremst
sem lið sem bætir þágufallsliðnum við formgerðina. Mikilvægt er að hafa tvo
sagn liði til þess að hægt sé að hafa formgerðina tvígreinda.
tunga_22.indb 58 22.06.2020 14:03:51