Orð og tunga - 2020, Qupperneq 92

Orð og tunga - 2020, Qupperneq 92
80 Orð og tunga Samheitapör og staðsetningar í handriti Birtingarmynd í handritum Athugasemdir um frumheimildir sen (67100, 8162, 114252) – merking (3643) Orð þessi skiptast á í texta ÞMR. Físl. sen er notað til útskýringar á tveim stílfígúrum, þ.e. macrologia (langt sen) og enigma (myrkt sen). Donatus útskýrir enigma sem obscura sententia ‘óskýr málsgrein’. Pseudo­ Remigius tilfærir eftirfarandi skýringarsetningu eftir macrologia: id est longa dictio vel sententia ‘það er löng yrðing eða málsgrein’. vers (5231 (÷ 757 a), 9450, 51, 9562) – vísuorð (9216) Orð þessi skiptast á í texta ÞMR. Donatus notar orðið versus ‘vers’. Tafla 2: Samheitapör í ÞMR. Hér á eftir eru tökuorðin og innlendu orðin flokkuð auk þess sem sagt er frá uppruna tökuorða og gerð innlendrar smíðar. Reynt er að varpa ljósi á það hvort tökuorð eða innlend orð hafi fyrst verið notuð í málinu. Innan sviga á eftir viðkomandi orði eru upplýsingar um elsta dæmi í ritmáli, aldur verks og handrits, þar sem dæmið er varðveitt. Skammstafanir á heiti verkanna eru eftir Ordbog over det norrøne prosa­ sprog (= ONP) fyrir verk í óbundnu máli, eftir Lexicon Poeticum (= LP) fyrir verk í bundnu máli. Að lokum er útgáfu heimilda getið ef um verk í óbundnu máli er að ræða. Aldur verkanna er sóttur til helstu útgáfna þeirra. Aldur handritanna er eftir ONP. anadiplosis – drǫgur : Lat. anadiplosis (Gramm3748 u.þ.b. 1250 > AM 748 i b 4to 1300–1325, Björn M. Ólsen 1884) er fengið úr fgr. ἀναδίπλωσις ‘endurtekning’, sem er leitt af so. ἀναδιπλόω ‘tvöfalda, endurtaka’. Físl. drǫgur (SnE u.þ.b. 1220 > GKS 2367 4to 1300–1350, Finnur Jónsson 1931) er heiti stílfígúru nokkurrar þar sem síðasta orð í vísu­ orði er endurtekið í byrjun næsta vísuorðs. Orðið er íslenskt íðorð og er fleirtalan af no. draga. Orðið er innlent nýgert orð, en skáld­ skaparfræðilega merkingu þess er einungis að finna í íslensku. Innlenda orðið er partur af íðorðaforða kveðskaparins en erlenda heitið virðist fengið beint úr ritgerð Donatusar. Þar af leiðandi er líklegt að innlenda orðið hafi verið notað í íslensku á undan því erlenda. Lat. anadiplosis er eitt þeirra fræðiheita sem Ólafur fær beint úr fyrirmyndinni og ber því að túlka sem nauðsynjatökuorð, þó að innlent heiti samsvari erlenda orðinu. Því til frekari stuðnings má tunga_22.indb 80 22.06.2020 14:03:52
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.