Bændablaðið - 16.07.2020, Blaðsíða 29

Bændablaðið | Fimmtudagur 16. júlí 2020 29
Hörð samkeppni á kjötmarkaði
Það hefur orðið gríðarleg aukning í
sölu á alifuglakjöti síðustu 20 árin
og mikil áskorun að sjá markaðnum
fyrir vörum, að sögn bændanna á
Reykjum. Á markaðnum eru tvö
önnur fyrirtæki, Reykjagarður og
Matfugl, sem eru ámóta stór og með
íslenskar kjúklingaafurðir. Ísfugl er
með um 20% markaðshlutdeild í
alifuglakjöti, og hefur þetta hlut­
fall verið svipað á síðustu árum.
Innflutningur hefur aukist mikið sem
hefur að einhverju leyti haldið aftur
af framleiðsluaukningu hjá bændum.
Jón Magnús segir að samkeppnin
sé mjög hörð og menn þurfi alltaf
að vera á tánum. „Við erum með
um 20% af hvítakjötsframleiðslunni
ef kalkúnninn er tekinn með. Það
hlutfall hefur haldið sér síðustu ár
en við höfum stækkað í takti við það
sem okkar viðskiptavinir hafa tekið
við. Það hefur gengið vel að afsetja
vörur.“
Kristín segir að það séu ýmis
tækifæri fólgin í því að vera litli
aðilinn á markaðnum. „Við getum
brugðist hratt við óskum viðskipta­
vina og sérhæft okkur á vissum
sviðum.“
Meiri vinnsla skilaði aukinni sölu
Kristín segir að fyrstu árin hjá þeim
hafi kalkúnasalan nær eingöngu
verið yfir jól, áramót og páska. „Þá
var bara heill fugl og við vorum ekk­
ert að úrbeina eða gera neitt annað
við vöruna. Fljótlega fórum við hins
vegar að vinna kalkúninn meira og
þá varð strax söluaukning. Nú er
það sama að gerast hér og erlendis
að markaðurinn fyrir heilan fugl er
að minnka en mikil eftirspurn eftir
bringum og öðrum bitum. Ísfugl fór
fljótlega að þróa jólavörur úr kalkún­
akjöti auk þess að selja í veislur og
veitingahús. Þessi vinna hefur haldið
áfram síðan við eignuðumst fyrir­
tækið.“
Reka útungunarstöð og stofneldi
Reykjabúið rekur eigin einangrunar­
stöð fyrir kalkúnaræktina í Land­
eyjum. Erfðaefni kemur að utan og
eggin eru látin klekjast út í stöðinni.
Uppfylltar eru strangar kröfur um
mótefnaprófanir og blóðprufur. Í
kjúklingaræktinni er Reykjabúið í
samvinnu við Stofnunga, sem er ein­
angrunarstöð í eigu fleiri framleið­
enda. Í útungunarstöð Reykjabúsins
að Flugumýri í Mosfellsbæ er ungað
út kalkúnum og kjúklingum til eigin
framleiðslu og fyrir aðra bændur
sem framleiða kjúklinga fyrir Ísfugl.
„Við þurfum að fjármagna stofn­
eldið og það er heilmikið umstang
í kringum það, reka útungunarstöð
og flytja inn erfðaefni frá útlönd­
um. Verðið á íslenska kjúklingnum
markast að hluta til af þessu og þarf
að hafa í huga þegar rætt er um inn­
flutning á ódýrara kjúklingakjöti
erlendis frá,“ segir Kristín.
Jón Magnús grípur boltann á lofti
þegar talið berst að innflutningi og
samanburði á íslenskri og erlendri
framleiðslu. „Kjötið sem flutt er
hingað til lands er ekki frá neinum
venjulegum búum. Þetta eru risastór
bú þar sem hagkvæmnin er keyrð í
botn. Við erum á pínulitlum mark­
aði hér heima og einfaldlega aðrar
stærðir um að ræða en hjá kollegum
okkar erlendis.“
Reksturinn byggir á
samstarfi við aðra bændur
Reykjabúið er með eldi víðar en í
Mosfellssveitinni, ýmist í leigu­ eða
eigin húsnæði. Í áranna rás hefur
þróunin verið þessi og er t.d. heil­
mikil framleiðsla í Ölfusinu. Kristín
segir að samstarfið gagnist báðum
aðilum. „Þetta fyrirkomulag hefur
í raun stutt við búskap á viðkom­
andi jörðum. Bændur geta einnig
nýtt hænsnaskít til áburðar á tún
og garða. Þar sem ekki er búskapur
er skíturinn meðhöndlaður sem úr­
gangur en ekki verðmæti. Þess vegna
er dýrmætt að starfsemin sé að hluta
til í sveitum.“
Jón Magnús segir að dreifð starf­
semi sé ekki síður gagnleg í ljósi
smitvarna þar sem áhættan er minni
vegna fjarlægðar milli búa. „Okkur
hefur gengið mjög vel hingað til að
verjast salmonellu og kampýlóbakter.
Heilbrigði fuglsins er almennt gott og
staðan ágæt.“
En skyldi þetta rekstrarmódel lifa inn
í framtíðina?
„Auðvitað er hagkvæmt að vera
með eitt stórt bú á sama stað,“ segir
Kristín, en bætir við að það útiloki
ekki hitt fyrirkomulagið. Þau Jón
Magnús og Kristín segjast bæði
hafa þá sýn að kjúklingaeldið verði
samhliða einhverju öðru. Það passi
vel í sveitirnar og samræmist góðri
byggðastefnu.
Markaðurinn vill ferska vöru
Því hefur löngum verið haldið fram
að samkeppnin í kjúklingarækt­
inni sé hörð, sveiflurnar miklar og
tengsl framleiðenda náin við mark­
aðinn. Jón segi að nú um stundir
séu vel yfir 95% framleiðslunnar
seld fersk til neytenda og hefur
orðið mikil breyting á síðustu
árum. Markaðurinn vill ófrosna
vöru.
Kórónuveiran setti
strik í reikninginn
Þegar kórónufárið brast á í mars urðu
miklar breytingar á matvörumarkaði
nánast á einni nóttu. Reykjabúið og
Ísfugl fóru ekki varhluta af því frekar
en önnur fyrirtæki. „Framleiðslan var
á fullum snúningi og það tekur sinn
tíma að breyta henni. Við þurftum að
endurskipuleggja sláturhúsið og setja
fólk á vaktir til þess að þurfa ekki að
loka ef smit breiddist út. Það gekk
mjög vel og það urðu engar sýkingar
á meðal starfsfólks sláturhússins.
Salan datt verulega niður um tíma, en
hefur smám saman verið að lagast,“
segir Jón Magnús.
„Það sem gerðist hins vegar
var að sala í verslunum jókst mjög
mikið og tók að hluta þá sölu sem
var á veitingamarkaðnum,“ segir
Kristín. Eftir að ástandinu lauk
jókst salan aftur til mötuneyta en
viðskipti við hótel og veitinga­
staði hafa ekki enn náð fyrri stöðu.
Ekkert er vitað hvernig það á eftir
að þróast.
Sérstaða Ísfugls á markaði
Ísfugl hefur markað sér þó nokkra
sérstöðu á markaði með kjúkling
og kalkún. Á umbúðum eru myndir
af bændum svo neytandinn geti
séð frá hvaða Ísfugls­bónda kjötið
kemur, en fyrirtækið selur eingöngu
íslenskt kjöt. Auk Reykjabúsins
eru fleiri bændur sem framleiða
kjúklinga fyrir Ísfugl. Þeir eru Jón
Ögmundsson, Hjallakróki í Ölfusi,
Ögmundur Jónsson og Kristján
Karl Gunnarsson á Neslæk í Ölfusi,
Jóhannes Sveinbjörnsson og Ólöf
Björg Einarsdóttir á Heiðarbæ
í Þingvallasveit og Þorsteinn
Sigmundsson og fjölskylda í
Elliðahvammi. Samstarfið byggir
á traustum grunni og hefur gengið
mjög vel.
Eingöngu íslenskt kjöt og trú-
verðugleikinn skiptir öllu máli
„Við höldum mjög stíft í okkar
stefnu, að selja eingöngu íslenskt
kjöt frá Ísfuglsbændum. Þegar inn­
flutt kjöt fór að ryðja sér til rúms
á íslenskum markaði var fljótlega
tekin sú ákvörðun að Ísfugl skyldi
ekki bjóða upp á erlent kjöt, jafnvel
þótt skortur væri á ákveðnum bitum.
Okkar stefna er að selja eingöngu
innlent hráefni og við teljum að það
sé hagstætt fyrir bændurna. Það eru
algjörlega skýr skilaboð til okkar
viðskiptavina, sem kunna að meta
þá stefnu og treysta okkur,“ segir
Jón Magnús.
„Ákvörðunin um að selja ein­
göngu innlent hráefni þurfti umræðu
á sínum tíma,“ segir Jón Magnús.
En í dag eru kröfur neytenda um
hollustu, góða og ferska vöru, orðnar
æ háværari.
Lágir tollar hvetja til innflutnings
Jón Magnús hefur sterkar skoð­
anir á tollamálum og segir fullum
fetum að hagsmunum innlendra
búvöruframleiðenda hafi verið
fórnað í síðustu tollasamningum við
Evrópusambandið. Hann bendir á að
magnið sem nú er leyfilegt að flytja
inn af kjúklingakjöti á lágum tollum
jafngildi ársframleiðslu Ísfugls.
Stærsta áskorunin sé að takast á við
samkeppni við innflutt kjöt.
„Eins og kerfið er í dag þá er
verið að flytja inn töluvert magn
af kjúklingi. Samningur sem gerður
Hjá okkur
færðu allt fyrir
háþrýstiþvottinn
Skeifunni 3h ll Sími: 588 5080 ll dynjandi.is
Reykir í Mosfellsbæ. Skógurinn hefur dafnað vel og skýlir útihúsum og garðlöndum. Reykjabúið framleiðir fyrst
og fremst kalkúna- og kjúklingakjöt en á Reykjum er haldinn kalkúna- og holdastofn til framleiðslu frjóeggja.
Mynd / Sverrir Jónsson
Hjá Ísfugli er lögð áhersla á að kynna uppruna kjötsins. Á umbúðum eru myndir af bændum svo neytandinn geti
séð frá hvaða Ísfuglsbónda kjötið kemur.