Bændablaðið - 16.07.2020, Page 32

Bændablaðið | Fimmtudagur 16. júlí 202032
Flutningurinn skipulagður í upphafi dags. Landhelgisgæslan flutti hópinn frá Básum og upp á Tungnakvíslarjökul, auk þess að ferja hópinn á milli stöðva einu sinni. Á myndinni eru m.a. Halldór
Geirsson, Bergur Hermanns Bergsson, Þorsteinn Sæmundsson og Kolbeinn Guðmundsson. Sjúkrabúnaður tekinn úr þyrlunni til að skapa pláss og létta. Myndir / Ingibjörg Eiríksdóttir
Vísindamenn komu búnaði fyrir með aðstoð Landhelgisgæslunnar:
Fylgjast grannt með hræringum
við Tungnakvíslarjökul
Umtalsvert magn af búnaði var
fyrir skemmstu flutt upp í norð-
urhlíð Tungnakvíslarjökuls, m.a.
600 kíló af rafgeymum, gps-tæki
og jarðskjálftamælar. Fylgst
hefur verið með hlíðinni norðan
megin jökulsins frá því í fyrra-
sumar þegar uppgötvaðist að
miklar breytingar höfðu átt sér
stað þar. Á ferðinni voru vís-
indamenn frá Háskóla Íslands,
Landmælingum Íslands og
Veðurstofu Íslands og sáu starfs-
menn Landhelgisgæslunnar um að
flytja fólk og búnað á áfangastað.
Þorsteinn Sæmundsson, jarð­
fræðingur hjá Háskóla Íslands,
segir forsöguna þá að sérfræðingur
hjá Landmælingum Íslands hafi í
fyrra tekið eftir því að umtalsverðar
breytingar höfðu orðið á landslagi
í norðurhlíð Tungnakvíslarjökuls,
sem er skriðjökull og fellur vestur
úr Mýrdalsjökli.
Hlíðin hefur aflagast
yfir langt tímabil
Á grundvelli samanburðar hæðar­
korta sem unnin hafa verið á
Jarðvísindastofnun Háskólans og
Landmælingum Íslands hefur komið
í ljós mikil aflögun í hlíð norðan
við Tungnakvíslarjökul. Elstu loft­
ljósmyndir af þessu svæði eru frá
árinu 1945 og ná því yfir ríflega
70 ára tímabil. „Þegar farið var að
bera saman myndir frá mismun­
andi tímabilum kom í ljós að allar
götur frá því fyrsta ljósmyndin var
tekin hefur hlíðin verið að aflagast.
Mismikið eftir tímabilum, stundum
töluvert mikið en svo koma tímar þar
sem umfangið er minna. Við erum
nú að kortleggja þessar hreyfingar
og kanna hver sé orsök þeirra,“ segir
Þorsteinn.
Að sögn Þorsteins hefur heildar­
sig í hlíðinni frá 1945 verið um og
yfir 200 metrar, en það hefur verið
mishratt milli ára. Brotsár í hlíðinni
gengur eftir efstu brún hennar og má
rekja hana frá um 4–500 m hæð að
vestanverðu og upp í um 1.100 m
hæð að austanverðu við jökulinn og
er lengd sprungunnar um 2 til 2,5 km.
Alls er svæðið sem er á hreyfingu
um 0,8 til 1 km2 að flatarmáli. „Það
er mjög mikilvægt að rannsaka og
fylgjast með því sem er að gerast í
hlíðum fyrir ofan hörfandi skriðjökla,
því sagan segir okkur að við hörfun
jökla getur stöðugleiki hlíða ofan við
þá breyst og mikil hrun orðið.“
Getur orsakað miklar flóðbylgjur
Hann segir víða hátta til með svip­
uðum hætti í hlíðum jökla sem eru
að hopa vegna loftslagsbreytinga.
Nýleg dæmi um hrun sem hafa fallið
á jökla er t.d. frá árinu 2007 þegar
mikið berghlaup féll á Morsárjökul.
Hann bendir einnig á að fyrir framan
marga jökla hafa og eru að myndast
jökullón. „Ef þessi berghlaup falla
í jökullón þá getur það orsakað
miklar flóbylgjur líkt og gerðist
við Steinsholtsjökul árið 1967,“
segir Þorsteinn. Nýleg uppgötvun
á sprungu á Svínafellsheiði ofan
við Svínafellsjökul sýnir ótvírætt
að miklar breytingar eru að eiga sér
stað í þessu umhverfi sem verður að
rannsaka og fylgjast með.
Þrálát skjálftavirkni
Í fyrrasumar var farið upp í norður­
hlíð Tungnakvíslarjökuls og GPS­
tæki komið fyrir. Þorsteinn segir að
Víkurvagnar ehf. – Hyrjarhöfði 8. – 110 Reykjavík
Sími 577-1090 – www.vikurvagnar.is – sala@vikurvagnar.is
STYRKUR, ÞJÓNUSTA OG ÁREIÐANLEIKI
MIKIÐ ÚRVAL KERRUVARAHLUTA
VÍKURVAGNAR EHF.
RAFMAGNSBÚNAÐUR
BREMSUR
BEISLI
DEKK
LJÓS
LED LJÓS
Horft út úr þyrlu Gæslunnar og yfir að Tungnakvíslarjökli.
„Fimm rafgeymum þurftum við að koma síðasta spölinn að stöðinni.“
Á myndinni eru þeir Halldór Geirsson og Sveinbjörn Steinþórsson.