Morgunblaðið - 09.01.2020, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 09.01.2020, Blaðsíða 36
36 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR 2020 9. janúar 2020 Gengi Kaup Sala Mið Dollari 122.58 123.16 122.87 Sterlingspund 161.19 161.97 161.58 Kanadadalur 94.36 94.92 94.64 Dönsk króna 18.318 18.426 18.372 Norsk króna 13.92 14.002 13.961 Sænsk króna 13.008 13.084 13.046 Svissn. franki 126.18 126.88 126.53 Japanskt jen 1.1303 1.1369 1.1336 SDR 169.55 170.57 170.06 Evra 136.92 137.68 137.3 Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 167.5547 Hrávöruverð Gull 1566.5 ($/únsa) Ál 1790.0 ($/tonn) LME Hráolía 68.63 ($/fatið) Brent ● Tölurnar í Kaup- höll Íslands voru bæði rauðar og grænar við lokun markaða í gær. Mest hækkuðu bréf fasteigna- félagsins Regins, eða um 2,9% í 449 milljóna króna við- skiptum, og stend- ur gengi félagsins núna í 23,1 krónum hver hlutur. Fjar- skipta- og afþreyingafélagið Sýn hækk- aði nánast jafn mikið, eða um 2,71% í mun minni viðskiptum, eða 37 milljóna króna viðskiptum. Er gengi félagsins nú 37,9 krónur fyrir hvern hlut. Reginn hækkaði mest allra félaga í gær Reginn Helgi S. Gunnarsson. STUTT www.danco.is Heildsöludreifing Ostakaka Caramel-Brownie Handunnar Falafel bollur Ljúffengar franskar makkarónur Mini Beyglur með fyllingu Mini Club samlokur Petit Four sælkerabitar Vegan samósur Canape snittur Vefjur með fyllingu Danco hefur allt til að auðvelda veitingarnar hvort sem er í veisluna, mötuneytið, kokteilboðið, skólaeldhúsið, alls staðar. Forréttir, pizzur, smáréttir, forskornar tertur og fleira. Ljúffengt... ...hagkvæmt og fljótlegt Veisluþjónustur Veitingahús - Mötuneyti Ný vefverslun fyrir fyrirtæki og verslanir á www.danco.is Fjölbreytt úrval af matvöru og veisluréttum Eltak sérhæfir sig í sölu og þjónustu á vogum Bjóðum MESTA úrval á Íslandi af smáum og stórum vogum urinn verði eins hraður og undan- farin ár,“ segir Halldór Benjamín sem fór yfir horfur í efnahagsmál- um á hádegisfundi í Húsi atvinnu- lífsins. Fram kom í máli hans að fyrsta áratug aldarinnar hefði viðskipta- jöfnuður að meðaltali verið nei- kvæður um 11% sem hlutfall af vergri landsframleiðslu. Árin 2010- 2019 hefði hann hins vegar verið já- kvæður um 2% af VLF. Að sama skapi hefðu útflutningstekjur vaxið mikið eins og hér er sýnt á grafi. Aukist um 42% frá aldamótum Samanlagt hefði kaupmáttur launa aukist um 42% frá aldamót- um. Sundurliðað hefði kaupmáttur lágmarkslauna aukist um 49%, með- allauna um 38% og efri fjórðungs- marka um 36%. Með þetta í huga telur hann að verkefni næstu ára verði að verja árangurinn sem náðst hefur undanfarinn áratug. „Það er sama hvort litið er til meðallauna eða lágmarkslauna. Ís- land er alls staðar í efstu sætunum og kaupmáttur nánast hvergi hærri. Þetta er frábær árangur en við blas- ir að verði launahækkanir umfram verðmætaaukningu í fyrirtækjunum mun það raska stöðugleikanum með tilheyrandi gengisfalli og verðbólgu. Verkefnið framundan er þannig fyrst og fremst varðstaða um þann mikla árangur sem náðst hefur á undanförnum árum.“ Stefnt var að lægri vöxtum Við gerð Lífskjarasamningsins var lögð áhersla á að hækka lægstu laun og stefna að lægri sköttum, lægri vöxtum og verðstöðugleika. Benti Halldór Benjamín í því efni á að endurfjármögnun íbúðalána hefði skilað fjölmörgum meiri kjara- bót í krónum talið en beinar launa- hækkanir. Spurður hvaða vopn séu eftir í vopnabúrinu til að styrkja kaup- máttinn frekar við þessar aðstæður segir hann hugmyndafræði Lífs- kjarasamningsins ekki vera ein- skiptisaðgerð. „Ég tel að lykilatriðið sé hagræð- ing í opinberum rekstri. Það hygg ég að sé grunnurinn sem við ættum að vinna með á næstu árum. Ísland er háskattaríki í öllum samanburði við ríkustu lönd heims, OECD-ríkin. Þá er Seðlabanki Íslands í vaxta- lækkunarferli og hefur boðað frek- ari slaka á aðhaldi ef þess er þörf. Stýrivextir Seðlabankans geta lækkað enn frekar. Staðan er önnur hjá flestum seðlabönkum í hinum vestræna heimi. Í því samhengi má nefna fróðlegt viðtal við Mark Car- ney, fráfarandi bankastjóra Eng- landsbanka, í Financial Times. Hann sagði að seðlabankar heimsins ættu orðið lítið eftir í vopnabúrinu ef það kæmi til kreppu [innsk. eftir miklar vaxtalækkanir frá alþjóðlegu fjármálakreppunni og magnbundna íhlutun]. Carney benti á að í ríkisfjármálunum væru tvær leiðir færar. Annaðhvort að auka fjárfestingar hins opinbera til að örva hagkerfið eða, sem mér þykir miklu skynsamlegra, að lækka skatta og leyfa fólkinu sjálfu að ráð- stafa sínu sjálfsaflafé.“ Mögulega nýtt jafnvægi Halldór segir aðspurður hætt við að aðlögunin birtist í því að atvinnu- leysi á Íslandi verði varanlega hærra en í gegnum tíðina. „Það má færa rök fyrir því að mögulega – en ég ætla ekki að slá því föstu – sé náttúrulegt atvinnu- leysi á Íslandi breytt til frambúðar, en það er of snemmt að fullyrða það. Það birtist í að aðlögun að lakari efnahagsaðstæðum fari fram í gegn- um raunstærðir í stað verðbólgu og gengislækkunar, sem í þessu tilviki felur í sér aukið atvinnuleysi. Bæði Samtök atvinnulífsins og Seðla- bankinn vöruðu við því í aðdraganda kjarasamninga, með mjög skil- merkilegum hætti, að aðlögun hag- kerfisins myndi fara fram í gegnum raunstærðir, fyrst og fremst í gegn- um atvinnuleysi, og það er að ganga eftir.“ Nýttu tækifærið ekki nógu vel Spurður hversu mikinn tíma stjórnvöld hafi til að sýna að þau séu meðvituð um stöðuna segir Halldór Benjamín að í hans huga hefðu þau átt að bregðast við stöð- unni fyrir þremur til fjórum árum. Nýta hefði átt góðærið betur til að hagræða í ríkisrekstrinum þannig að svigrúm til skattalækkana væri þeim mun meira nú. Leiðir til meira atvinnuleysis  Framkvæmdastjóri SA segir veikingu krónunnar ekki vera fyrirsjáanlega í aðlöguninni fram undan  Aðlögunin birtist nú í atvinnuleysi  Spár SA og Seðlabankans í þessu efni hafi því reynst vera réttar Kaupmáttur launa á Íslandi 2000-2020 150 140 130 120 110 100 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 Heimild: SA/ Hagstofa Íslands Vísitala, 2000=100 Meðalhækkun 2010-2020 +42% Uppsöfnuð hækkun kaup- máttar launa frá 2010 Lágmarkslaun +49% Meðallaun +38% Efri fjórðungsmörk +38% Útfl utningstekjur og viðskiptajöfnuður Meðaltal 2000-09 Meðaltal 2010-19Meðaltal 2000-09 Meðaltal 2010-19 Útfl utningstekjur Viðskiptajöfnuður Heimild: SA/ Hagstofa Íslands 2000 til 2019, sem hlutfall af vergri landsframleiðslu (VLF) 51% 35% 2% -11% BAKSVIÐ Baldur Arnarson baldura@mbl.is Halldór Benjamín Þorbersson, framkvæmdastjóri Samtaka at- vinnulífsins, segir óraunhæft að ætla að kaupmáttur á Íslandi geti vaxið eins hratt og raunin hefur ver- ið síðustu ár. Þá megi færa sann- færandi rök fyrir því að vegna grunnbreytinga í utanríkisviðskipt- um þjóðarinnar, með tilkomu öfl- ugra útflutnings- greina, skapist nægar útflutn- ingstekjur til að standa undir þeim neyslu- og fjárfestingavör- um sem nú séu fluttar inn. Við- skiptaafgangur sé ríflegur og þjóð- arbúið eigi ríflega 700 milljarða í erlendum eignum umfram skuldir. Þessir þættir hafi stuðlað að hærra jafnvægisraungengi krónunnar sem sé nú í samræmi við efnahagslegar undirstöður. Veruleg veiking krón- unnar sé því ekki fyrirsjáanleg í þeirri aðlögun sem sé framundan, líkt og yfirleitt hafi átt sér stað í kjölfar góðæris í gegnum tíðina. Samningar ýtt undir ójafnvægi „Í sögulegu samhengi hafa kjara- samningar ýtt undir ójafnvægi og á tímabili aðlögunar hefur gengi krón- unnar óhjákvæmilega veikst. Það þarf ekki að gerast nú og vegna við- skiptaafgangsins. En það getur brugðið til beggja vona. Kaupmátt- ur launa á Íslandi er ekki aðeins sögulega hár heldur einn sá hæsti meðal OECD-ríkja. Þó að kaup- máttur muni líklega hækka áfram á næstu árum er óraunhæft að vöxt- Halldór Benjamín Þorbergsson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.