Morgunblaðið - 09.01.2020, Blaðsíða 71

MENNING 71
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR 2020
ICQC 2020-2022
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambio.is
LOKAKAFLINN Í SKYWALKER SÖGUNNI
F ROM T HE D I R E C TOR OF S K Y FA L L
F R U M S Ý N D Á MO RG UN
TILNEFNINGAR TIL
BAFTA VERÐLAUNA9
Leikritið Gullregn eftirRagnar Bragason varfrumsýnt í Borgarleikhús-inu árið 2012. Það var
frumraun Ragnars í leikhúsi, en
hann hafði fram að því heillað land
og þjóð upp úr skónum með sjón-
varpsþáttum sínum um nætur-,
dag-, og fangavaktina. Sýningin fékk
góða dóma og Grímuverðlaun sem
leikrit ársins. Nú hefur Ragnar gert
kvikmyndaaðlögun af þessu fyrsta
leikriti sínu og farið þar með í
skemmtilega hringferð; hann kom
inn í leikhúsið sem kvikmyndamaður
og gerði sýningu sem margir höfðu
orð á að væri „bíómyndaleg“ og hef-
ur nú fært leikhúsið inn í kvikmynd
sem er afskaplega leikhúsleg.
Ragnar er svo sannarlega „aut-
eur“, hann hefur afgerandi stíl sem
kemur fyrst og fremst fram í við-
fangsefnum hans. Hann fjallar um
hversdagslega Ísland, Ísland eins og
það er undir öllu skrúðinu, Ísland
óbaðað á náttbuxum og götóttum
kvennahlaupsbol með rettu lafandi
úr munnvikinu. Hann er þekktastur
fyrir að skoða kómísku hliðina á
þessari veröld, sem hann gerði með
glæsibrag í Vaktaseríunum, en hann
hefur líka staldrað við í dramanu, í
myndunum Börn og Foreldrar.
Ragnar vinnur undantekningalaust
náið með leikhópum sínum og þróar
persónur og sögu í gegnum samstarf
og spunaferli. Þessi aðferð hefur
gefist vel, enda er enn eitt einkenni
verka hans eftirminnilegar og marg-
slungnar persónur.
Gullregn fjallar um Indíönu
Georgíu, sem býr í fjölbýlishúsi í
Breiðholti. Líf hennar hverfist um
tvo hluti; son hennar Unnar og gull-
regnstréð í garðinum hennar. Í upp-
hafi myndarinnar kemur maður frá
skipulagsyfirvöldum og tilkynnir
henni að ákvörðun hafi verið tekin
um að allur „óíslenskur“ gróður, þ.e.
þær plöntur sem komu til landsins
eftir 1900, skuli fjarlægður. Þetta er
mikið reiðarslag fyrir Indíönu, sem
býr sig undir að fara í harðan slag til
að vernda tréð sem hún hefur hlúð
að í öll þessi ár. Þessi slagur er alle-
gorískur fyrir hinn slaginn sem hún
þarf að taka í sögunni; slaginn um
Unnar. Alla tíð hefur hún annast son
sinn af svo miklu offorsi að hann er
fullkomnlega meðvirkur og skortir
allt sjálfstæði. Þegar hann fer að
sýna aukna sjálfstæðistilburði og
eignast pólska kærustu, sem er mik-
ið áfall fyrir hina fordómafullu Ind-
íönu, lítur út fyrir að Indíana sé að
missa allt sem henni er kærast.
Indíana er mögnuð og marg-
slungin persóna. Hún er skúrkur,
hún þiggur ýmiss konar bætur sem
hún hefur engan rétt á því hún er í
raun fullkomnlega heilbrigð, á lík-
ama í það minnsta, sálin er annað
mál. Hún er svo stjórnsöm að það
jaðrar við illkvittni, hún fer til dæm-
is afar illa með Jóhönnu nágranna
sinn og bestu vinkonu. Þær vinkonur
tákna tvenns konar andstæða af-
stöðu til lífsins; Indíana er ófær um
að sjá birtuna og fegurðina í lífinu og
því ófær um að vera hamingjusöm
en Jóhanna lokar á allt ljótt og
óþægilegt og er fyrir vikið óraunsæ
og uppfull af bældum tilfinningum.
Jóhanna er raunverulegur öryrki,
hún er með skaddað stoðkerfi vegna
slyss sem hún lenti í. Indíana lætur
Jóhönnu samt snúast í kringum sig
meðan hún liggur í hægindastólnum
sínum sótbölvandi öllu og öllum og
hunsar algjörlega viðstöðulausar til-
raunir Jóhönnu til að benda á björtu
hliðarnar. Indíana er sem sagt lyg-
ari, svikari og harðstjóri, með öðrum
orðum hreinræktað illmenni. En allt
hefur sínar rætur, eins og við kom-
umst að um síðir.
Sigrún Edda Björnsdóttir er ein-
hver merkilegasta leikkona landsins
og hún gefur mikið í persónu Ind-
íönu. Hún skiptir ógnvænlega vel á
milli þess að vera spræk og útsmog-
in, sem við fáum á tilfinninguna að sé
hin „raunverulega“ Indíana, yfir í að
vera algjör hryggðarmynd, sýndar-
öryrki með hækju, úfið hár og ráma
rödd. Halldóra Geirharðsdóttir er
dásamleg í hlutverki Jóhönnu, sem á
ömurlegt líf en lætur eins og allt sé í
himnalagi. Maður hreinlega sér
hugsunina „þetta er nú bara allt í
góðu, er það ekki?“ spólast fram og
aftur í augum hennar, feikilega vel
gert. Hallgrímur er skondinn og
skemmtilegur í hlutverki Unnars,
þessa 39 ára gamla smábarns, og
Karolina Gruszka er einnig stórfín
sem Daniela.
Sviðsmyndin í Gullregni er
skuggalega góð. Þetta er hálfgert
stofudrama og lunginn úr myndinni
gerist í íbúð Indíönu, sem er alveg
einstök en samt er eins og maður
hafi oft komið inn í þessa íbúð. Hún
er uppfull af „kitsch“ skreytingum
og munum og maður hreinlega finn-
ur þefinn af jólaköku og gömlu tób-
aki í loftinu. Birtan í stofunni er gul
eins og gullregnið en samt er alltaf
dimmt í íbúðinni, jafnvel um hásum-
ar, sem er ansi sterkt og táknrænt.
Gullregn er afskaplega leikhúsleg
kvikmynd, of leikhúsleg í raun og
veru, því samtölin og takturinn í sög-
unni hæfa betur leikhúsi en bíó-
mynd. Leikurinn er sömuleiðis
nokkuð stíliseraður en það kemur
ekki mikið að sök að mínu mati, það
er bara nokkuð sem áhorfandinn
þarf að taka í sátt. Leikhúsbrag-
urinn á myndinni er ef til vill trufl-
andi vegna þess að sagan er staðsett
rækilega inni í raunveruleikanum.
Vissulega er þetta nokkuð annar-
legur heimur en það er ekki alveg
nógu ljóst að þetta sé ýktur eða alle-
gorískur veruleiki og þess vegna er
ögn erfitt að taka suma hluti trúan-
lega.
Endir myndarinnar er ansi svaka-
legur og ekki beinlínis sannfærandi.
Hann er ofurharmrænn, sem dregur
úr harmleiknum sem er gegnum-
gangandi í sögunni. Endirinn segir:
sjáið, allt hafði þetta skelfilegar af-
leiðingar, sem er óþarft því það er
skýrt allan tímann, við erum búin að
horfa á heiminn hrynja alla mynd-
ina.
Gullregn er myrk kómedía, hún er
bæði sprenghlægileg og nístandi
harmræn. Helsti styrkur hennar er
frábær persónusköpun, persónurnar
eru hver annarri áhugaverðari og sú
eftirtektarverðasta er án vafa Ind-
íana Georgía, sem mun seint líða
áhorfendum úr minni.
Myrkur í stofunni
Trjárækt Sigrún Edda í hlutverki hinnar fordómafullu Indíönu.
Smárabíó, Laugarásbíó, Bíó
Paradís og Háskólabíó
Gullregn bbbmn
Leikstjórn og handrit: Ragnar Bragason.
Kvikmyndataka: Árni Filippusson.
Klipping: Michal Czarnecki. Tónlist:
Mugison. Aðalhlutverk: Sigrún Edda
Björnsdóttir, Halldóra Geirharðsdóttir,
Hallgrímur Ólafsson, Karolina Gruszka,
Eggert Þorleifsson. Ísland og Pólland,
2020. 120 mín.
Frumsýning 5. janúar. Almennar sýn-
ingar hefjast föstudaginn 10. janúar.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Kvikmyndatónskáldið Hans Zimmer
hefur verið ráðinn til að semja tón-
listina við nýjustu James Bond-
kvikmyndina, No Time to Die, innan
við þremur mánuðum frá frumsýn-
ingu hennar. Tímaritið Variety
greinir frá því að Zimmer komi í
stað Dans Romers sem hættir vegna
listræns ágreinings við framleiðslu-
fyrirtækið Eon Productions. Romer
hafði áður samið tónlistina við tvær
kvikmyndir leikstjórans Carys Fuk-
unaga, Beasts of No Nation og Mani-
ac. Samkvæmt fréttum Variety hef-
ur enn ekkert frést hver semur og
flytur Bond-lagið, sem setur ávallt
mikinn svip á hverja mynd.
Zimmer er eitt þekktasta kvik-
myndatónskáld Hollywood. Hann
hefur notið hylli fyrir tónlist sína
fyrir myndir á borð við Dunkirk,
The Da Vinci Code, Pirates of the
Caribbean-myndaflokkinn og Gladi-
ator í samvinnu við Lisu Gerrard
sem skilaði þeim Golden Globe-
verðlaunum 2001. Zimmer hlaut
bæði Golden Globe- og Óskars-
verðlaun fyrir The Lion King 1994.
Samkvæmt The Guardian er Zimm-
er þekktastur fyrir samstarf sitt við
Christoper Nolan sem leikstýrði
myndunum Inception, Interstellar
og Dark Knight. Nýverið bárust
fréttir af því að Zimmer myndi fara í
tónleikaferð um íþróttaleikvanga
víðs vegar um Evrópu vorið 2021.
No Time to Die verður frumsýnd hér
á landi 8. apríl.
007 Daniel Craig leikur James Bond.
Hans Zimmer
hleypur í skarðið
AFP