Morgunblaðið - 29.02.2020, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. FEBRÚAR 2020
PON er umboðsaðili
PON Pétur O. Nikulásson ehf.
Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður
Sími 580 0110 | pon.is
Við bjóðum alla Jungheinrich eigendur velkomna!
GÆÐI OG ÞJÓNUSTA
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Langtímalífslíkur sjúklinga með
sykursýki, sem gangast undir
kransæðahjáveituaðgerð hér á
landi, eru almennt góðar en þó
síðri en þeirra sem ekki glíma við
sjúkdóminn. Þetta er meðal þess
sem ný rannsókn íslenskra lækna
leiðir í ljós en sagt er frá henni í
vísindaritinu Interactive Cardio-
vascular and Thoracic Surgery.
Rannsóknin nær til allra sjúkl-
inga sem gengust undir kransæða-
hjáveituaðgerðir á Íslandi á árun-
um 2001 til 2016, alls 2.060 manns.
Þar af voru 17% með sykursýki.
Sjúklingum var fylgt eftir í næst-
um níu ár að meðaltali og bornar
saman langtímalífshorfur og tíðni
alvarlegra fylgikvilla hjá sjúkling-
um með sykursýki og sjúklingum
sem ekki voru með sjúkdóminn.
Fyrsti höfundur greinarinnar er
Tómas Andri Axelsson læknir og
er rannsóknin hluti af doktorsverk-
efni hans við læknadeild Háskóla
Íslands en hann er nú við sér-
fræðinám í Stokkhólmi. Tómas
Guðbjartsson, prófessor og yfir-
læknir, er leiðbeinandi hans og
stjórnandi rannsóknarinnar.
Tómas Guðbjartsson segir að
rannsóknin skeri sig úr mörgum
slíkum rannsóknum vegna þess
hversu lengi sjúklingunum er fylgt
eftir. Til þess hafi þurft mikla
vinnu Tómasar Andra og sam-
starfsmanna við að afla upplýsinga
um afdrif sjúklinganna.
Rannsóknin leiddi í ljós að
dánartíðni eftir aðgerðina var al-
mennt lág. 98% lifðu hana. Dán-
artíðni sjúklinga með sykursýki
var þó hærri innan við 30 daga frá
aðgerð. Einnig voru langtímalífs-
líkur sykursýkissjúklinga síðri
enda þótt þær væru góðar fyrir
báða hópa. Fram kemur í frétta-
tilkynningu að niðurstöðurnar eru í
takt við sambærilegar erlendar
rannsóknir og árangur hérlendis
sambærilegur því sem þekkist á
stærri sjúkrahúsum í nágranna-
löndum.
Draga þarf úr ofþyngd
Rannsóknin sýnir að sykursýki
er mikilvægur áhættuþáttur fyrir
kransæðahjáveituaðgerðir, ekki
aðeins eftir aðgerð heldur einnig
þegar til lengri tíma er litið. „Við
erum ánægð með að hlutfall sjúk-
linga með sykursýki er ekki hærra
en raun ber vitni. Staðan er svipuð
í nokkrum löndum en sums staðar,
ekki síst í sumum ríkjum Banda-
ríkjanna, er hlutfallið komið yfir
40%. Það viljum við ekki sjá á Ís-
landi,“ segir Tómas Guðbjartsson.
Hann segir að óveðursský séu á
himni varðandi þróunina. Hér séu
allt of mörg vandamál tengd offitu.
„Við sjáum það á börnunum okkar
í grunnskólum og á ungu fólki að
ofþyngd er vaxandi vandamál.
Efnaskiptavandamál eins og syk-
ursýki eru fylgifiskur þess.“
Getur snúist við
Þessi þróun mun leiða til þess að
fleiri sjúklingar sem gangast munu
undir kransæðahjáveitu í framtíð-
inni verða með sykursýki. Spurður
hvað hægt sé að gera nefnir Tómas
fyrst að góður árangur hafi náðst í
reykingavörnum og við að draga úr
vandamálum vegna hækkaðs blóð-
þrýstings og kólesteróls. „En ef við
náum ekki betri tökum á ofþyngd-
arvandamálum getur sá árangur
jafnast út eða jafnvel snúist við.“
Dánartíðni eftir aðgerðir lág
 Rannsókn íslenskra lækna sýnir að þótt árangur kransæðahjáveituaðgerða sé almennt góður hér
á landi eru lífslíkur sjúklinga með sykursýki síðri  Mikilvægt talið að sporna við aukinni sykursýki
Landspítali Tómas Guðbjartsson skurðlæknir í opinni hjartaaðgerð.
Morgunblaðið/RAX
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrun@mbl.is
Gert verður ráð fyrir því í fjármála-
áætlun ríkisins sem kynnt verður
eftir nokkrar vikur að 900 milljörð-
um króna verði á næsta áratug varið
til framkvæmda hins opinbera og
innviðafyrirtækja til að tryggja ör-
yggi og jöfn tækifæri fólks um allt
land. Þar af verði framkvæmdum
flýtt fyrir 27 milljarða króna, bæði
hvað varðar framkvæmdir í flutn-
ings- og dreifikerfi raforku og í of-
anflóðavörnum.
Er þetta samkvæmt tillögum
átakshóps sex ráðuneyta, sem skip-
aður var í kjölfar fárviðrisins sem
gekk yfir í desember sl. Fram-
kvæmdirnar, sem flýtt verður, snúa
að nauðsynlegum úrbótum á innvið-
um sem í ljós kom að virkuðu ekki
sem skyldi.
Tillögur átakshópsins voru kynnt-
ar í gær. Katrín Jakobsdóttir for-
sætisráðherra segist ánægð með út-
komuna og það sé stór áfangi að sýna
fram á að ólík ráðuneyti geti unnið
hratt og vel saman þegar þörf sé á.
„Það sem ég er ánægð með er
hvað við getum áorkað miklu þegar
við vinnum saman. Við erum ekki
með stjórnskipan sem gerir ráð fyrir
því, þannig að þetta er ný nálgun og
ég er mjög stolt af henni,“ segir
Katrín. „En um leið finnst mér það
mjög gott við þessa vinnu að hún
snýst ekki bara um að slumpa á hvað
við teljum að þurfi að gera, heldur er
búið að leggja línurnar um heild-
stætt yfirlit um allt það sem er verið
að gera. Það er verið að verja mjög
miklum fjármunum í innviðaupp-
byggingu á hverju ári. Það er ekki
eins og allt sé hérna í henglum, það
er margt mjög vel gert en það er bú-
ið að greina veikleikana og gera til-
lögur til úrbóta.“
Uppbygging snjóflóðavarna og
raflínur í jörð mikilvægast
Skýrsla átakshópsins er yfirgrips-
mikil en þar er farið yfir 540 aðgerðir
sem gert er ráð fyrir að komi til
framkvæmda á næstu tíu árum, þar
af 192 nýjar aðgerðir og 40 aðgerðir
sem lagt er til að verði flýtt í fram-
kvæmdaáætlun Landsnets og dreifi-
veitna.
En hvaða er mikilvægast að mati
Katrínar?
„Annars vegar eru það þessir
stóru póstar, að flýta uppbyggingu
snjóflóða- og ofanflóðavarna til 2030
en á óbreyttum hraða væri þeim lok-
ið í kringum 2050. Það er auðvitað
risamál. Síðan er það flýting jarð-
strengjaframkvæmda, það er að
segja að koma raflínum í jörð, til
2025. Sem er annað risastórt mál og
mun skipta miklu máli fyrir orkuör-
yggi.“
Morgunblaðið/Eggert
Framkvæmdir Benedikt Árnason skrifstofustjóri og Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra kynntu tillögurnar.
Framkvæmdum flýtt
og innviðir styrktir
 900 milljörðum króna varið til uppbyggingar næsta áratug
Guðrún Hálf-
dánardóttir,
blaðamaður
mbl.is, og Orri
Páll Ormarsson
og Stefán Einar
Stefánsson,
blaðamenn
Morgunblaðs-
ins, eru á meðal
þeirra sem til-
nefnd eru til
Blaðamannaverðlauna Blaða-
mannafélags Íslands árið 2019.
Blaðamannaverðlaunin eru veitt
í fjórum flokkum: Besta umfjöllun
ársins, Rannsóknarblaðamennska
ársins, Viðtal ársins og Blaða-
mannaverðlaun ársins. Þrjár um-
fjallanir eru tilnefndar í hverjum
flokki.
Guðrún Hálfdánardóttir er til-
nefnd til Blaðamannaverðlauna
ársins fyrir greinaflokkinn Skóli
fyrir alla sem birtist á mbl.is á síð-
asta ári. Orri Páll Ormarsson er til-
nefndur í flokknum Viðtal ársins,
fyrir viðtal við Sævar Þór Jónsson
lögmann sem birtist í Sunnudags-
blaði Morgunblaðsins. Stefán Einar
Stefánsson er tilnefndur til verð-
launa fyrir rannsóknarblaða-
mennsku ársins, fyrir bókina Wow,
ris og fall flugfélags, ásamt fréttum
og fréttaskýringum um sama mál í
ViðskiptaMogganum.
Meðal annarra tilnefndra eru
blaða- og fréttamenn og dagskrár-
gerðarmenn á RÚV, Stundinni,
Kjarnanum, Fréttastofu Stöðvar 2,
Vísis og Bylgjunnar, Fréttablaðinu
og Kveik á RÚV.
Guðrún, Orri og
Stefán tilnefnd
Orri Páll
Ormarsson
Guðrún
Hálfdánardóttir
Stefán Einar
Stefánsson
 Tilefningar BÍ voru kynntar í gær