Morgunblaðið - 12.03.2020, Blaðsíða 44

44 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. MARS 2020
Energy með Memory Foam innleggi
St. 36-41
Verð 13.995 kr.
*B
irt
m
eð
fy
rir
va
ra
um
pr
en
tv
ill
ur
KRINGLUNNI • SMÁRALIND
Það fer ekki fram-
hjá einum einasta Ís-
lendingi að farsótt
geisar á landinu, upp-
lýsingaflæði um smit-
fjölda, stökkbreyt-
ingu, dánartölur,
sóttkví og samkomu-
bönn vekja óneitan-
lega áhyggjur, kvíða
og aðrar óþægilegar
tilfinningar hjá mörg-
um. Vandað og fag-
legt upplýsingaflæði er þó af hinu
góða þar sem vanþekking elur á
fordómum og hræðslu.
Þrátt fyrir erfiða óvissutíma
mun þessi faraldur að öllum lík-
indum leggja mikilvæga horn-
steina að framtíð samfélaga í
heiminum og á endanum auka lífs-
gæði, fjölga tækifærum og efla
þjónustu við íbúa og þá ekki síst
þeirra sem búa í dreifðari
byggðum. En hvað gefur tilefni til
slíkrar bjartsýni?
Neyðin kennir naktri
Við þær fordæmalausu aðstæður
sem við stöndum frammi fyrir í
dag þar sem margar stórþjóðir
hafa gripið til örþrifaráða á borð
við að loka skólum, loka stórum
vinnustöðum, hjúkrunarheimilum
og sett heilu héruðin í sóttkví
myndast ákveðin eftirspurn. Mikil
og vaxandi eftirspurn eftir öfl-
ugum tæknilausnum mun þvinga
mannkynið hraðar og lengra inn í
21. öldina og þau tækifæri sem
aukin starfsemi í gegnum tölvu-
skjái getur veitt okkur.
Framtíðin felst í fjartækni
Takmarkaðasta auðlind ein-
staklingsins og því um leið sú dýr-
mætasta er án efa tíminn. Það er
orðið æ algengara að báðir for-
eldrar séu útivinnandi, sinni ekki
bara börnum og starfi heldur
áhugamálum, líkamsrækt, sjálfum
sér og hvort öðru. Frá aldamótum
hefur nemendum á háskólastigi
fjölgað um ríflega 76%. Á sama
tíma eru aukin samgöngu-
vandamál, meiri umferð og þ.a.l.
aukin mengun orðin að skipulags-
og loftslagsvandamálum sem
snerta nær alla. Með
þeim heimsfaraldri
sem við stöndum
frammi fyrir í dag
munu án efa skapast
tækifæri sem leiða til
betri nýtingar á þess-
ari mikilvægu auðlind
mannkynsins, tím-
anum, og um leið
draga úr þörf ein-
staklinga fyrir meng-
andi samgöngur.
Frelsi einstaklinga
mun aukast til muna
hvað varðar mögu-
leika á fjarvinnu, fjarnámi og að
sækja sér fjarheilbrigðisþjónustu
svo dæmi séu tekin.
Fjarvinna, fjarnám og
fjarheilbrigðisþjónusta
Fjarvinna hefur aukist á undan-
förnum árum, en slíkt fyrirkomu-
lag getur dregið úr rekstrarkostn-
aði og yfirbyggingu fyrirtækja og
aukið starfsánægju starfsmanna.
Fjarvinna hefur aukist stórkost-
lega víða um heim í kjölfar út-
breiðslu faraldursins og verður Ís-
land þar engin undantekning.
Nauðsynlegt er að innviðir sam-
félagsins séu í stakk búnir fyrir
slíka þróun en í lok síðasta árs
voru rétt rúmlega 80% íslenskra
heimila tengd ljósleiðara og er Ís-
land í öðru sæti í Evrópu hvað
varðar hlutfall virkra ljósleiðara-
tenginga á heimilum næst á eftir
Lettlandi, en betur má ef duga
skal.
Í 20 blaðsíðna stefnu Háskóla
Íslands til ársins 2021, háskóla
allra landsmanna, er orðið fjarnám
einungis að finna á einum stað og
í 19 blaðsíðna drögum mennta-
málaráðuneytisins að nýrri
menntastefnu til ársins 2030 kem-
ur fjar- og dreifnám fyrir þrisvar
sinnum án útfærslna eða skýringa
á því hvernig og með hvaða hætti
eigi að efla fjarnám á Íslandi.
Áhersla á fjarnám þarf að vera
mun umfangsmeiri, ákveðnari og
afmarkaðri í þeirri stefnumörkun
að mati undirritaðrar.
Nýverið auglýsti Landlæknis-
embættið eftir verkefnastjóra um
málefni fjarheilbrigðisþjónustu en
Ísland er nokkuð á eftir öðrum
löndum hvað varðar þróun slíkrar
þjónustu. Ísland hefur aftur á
móti alla burði til að geta orðið
leiðandi afl í veitingu fjarheil-
brigðisþjónustu og á sama tíma
bætt þannig grunnþjónustu við
alla íbúa landsins sama hvar á
landinu þeir búa en landsbyggðin
hefur undanfarin ár mætt miklum
niðurskurði hvað heilbrigðisþjón-
ustu varðar.
Stuðningur hins
opinbera lykilatriði
Þrátt fyrir verðugt verkefni sem
ríkisstjórn Íslands stendur frammi
fyrir í dag hvað faraldurinn varðar
þá er nauðsynlegt á sama tíma að
undirbúa jarðveginn fyrir framtíð-
ina. Mikilvægt er að heildræn
stefna um fjarþjónustu á Íslandi
sé mörkuð af þeim ráðuneytum
sem eru í fararbroddi hvað slíka
þjónustu varðar, þar gegna heil-
brigðisráðherra, menntamála-
ráðherra, nýsköpunarráðherra og
samgöngu- og sveitarstjórnar-
ráðherra lykilhlutverkum.
Undirrituð hvetur ríkisstjórn Ís-
lands til að sjá tækifærin, hamra
járnið, auðvelda regluverkin, búa
til hvata og stuðning til að hið
opinbera en ekki síst einkaaðilar
sem sjá tækifæri í veitingu og
notkun fjarþjónustu hafi umhverfi
sem nærir það og gerir þjónust-
unni kleift að vaxa og dafna íbúum
til hagsbóta og samfélaginu til
framfara. Landsmenn alla hvet ég
til að halda ró sinni, gleymum ekki
að anda með nefinu, þvoum okkur
vel um hendurnar og fylgjum til-
mælum Landlæknisembættisins.
Öll él birtir upp um síðir.
Veiruleg tækifæri
Eftir Hildi Sólveigu
Sigurðardóttur »Heimsfaraldur skap-
ar óvissu og kvíða en
verður hugsanlega upp-
spretta tímabærra
framfara og aukins
frelsis mannkynsins. Er
tilefni til bjartsýni?
Hildur Sólveig
Sigurðardóttir
Höfundur er bæjarfulltrúi og
oddviti Sjálfstæðisflokksins
í Vestmannaeyjum og sjálfstætt
starfandi sjúkraþjálfari.
hildursi@gmail.com
Það er fátt sem
reynir meira á ein-
staklinga og þjóðir en
áföll. Áföllin geta ver-
ið af hinum ýmsa
toga, þau geta verið
persónuleg og tengst
einstaklingnum eða
þau geta haft áhrif á
allt samfélagið í heild
sinni og í dag stönd-
um við frammi fyrir
einu slíku.
Þegar tilkynning barst um að
nýja kórónuveiran væri nú komin
til Íslands var ekki laust við að
uggur hríslaðist um þjóðina. Flest
reyndum við auðvitað að bera okk-
ur vel en ósjálfrátt vék hugur okkar
til aldraðra foreldra, afa og ömmu
eða þeirra sem eru veikir fyrir.
Fólksins okkar sem við vissum að
gæti átt í erfiðleikum með að takast
á við þessa nýju tegund veiru og
auðvitað höfðum við áhyggjur; við
viljum öll vernda okkar nánustu.
Maður þarf ekki að hafa fylgst
lengi með til að sjá hversu erfiðlega
gengur að stemma stigu við út-
breiðslu veirunnar meðal vinaþjóða
okkar þrátt fyrir sóttkvíar, góða
læknisþjónustu, skólalokanir og
önnur tiltæk viðbrögð. Við megum
nefnilega ekki vanmeta náttúruna
og hæfileika hennar til að aðlagast
öllu því sem okkur mönnunum dett-
ur í hug. Náttúran mun alltaf
standa okkur framar og þar sem
veirur eru hluti af henni, þá eigum
við að taka á slíkri vá af mikilli
festu sem og virðingu.
Við getum gert betur
Ég talaði fyrir því að takmarka
komu ferðamanna til landsins strax
í janúar. Ráðamenn voru mér ekki
sammála og fór því sem fór. Það
mátti vel hindra komu ferðamanna
strax á flugstöðvum erlendis, sem
voru með vegabréf frá sýktum
svæðum t.d. eins og frá Kína.
Vissulega hefði átt að aflýsa ferðum
til Ítalíu þegar upp komst um
hversu mikill fjöldi fólks þar í landi
var smitaður en græðgin og rifr-
ildið um hver bæri tjónið fékk þar
að ráða ferðinni, því miður. Ég
gerði mér aldrei neinar grillur um
að við Íslendingar myndum sleppa
með skrekkinn, svo grænn er ég nú
ekki. Markmið mitt var ætíð að fá
veiruna eins seint til landsins og
unnt væri og hægja á dreifingu
hennar svo heilbrigðiskerfið myndi
fá tækifæri til að hjálpa þeim sem
það gæti hjálpað og nýta reynslu
þeirra þjóða sem eru að berjast við
sjúkdóminn. Með þessu móti mynd-
um við eygja von um að bóluefnið
yrði aðgengilegt áður
en stór hluti þjóðar-
innar smitaðist.
Ráðamenn og emb-
ættismenn tala nú fyrir
bjartsýni og jákvæðni
og vilja að við séum
ekki hrædd. Ég átta
mig illa á þeim skila-
boðum þegar búið er
að galopna allar dyr og
bjóða óvininum inn. Ég
velti því jafnframt fyrir
mér hvort það hefði
ekki verið ástæða til að
vera hræddari því þá hefðu við-
brögð yfirvalda ef til vill verið önn-
ur og betri. Staðreyndin er hins
vegar sú að þau vanmátu veiruna
og ímynduðu sér að þau myndu
alltaf hafa betur og þyrftu því eng-
ar drastískar varnir. Það sést nú að
þær þjóðir sem tóku dýpra í árinni
standa betur að vígi og horfi ég til
Rússlands, Bandaríkjanna, Ísraels,
Ástralíu og Nýja-Sjálands í því
samhengi.
Sláum sigurboga
Hvað sem koma skal þá vona ég
að við munum öll draga lærdóm af
atburðum næstu mánaða. Ég er
sannfærður um að samheldni og
samkennd mun aukast meðal þjóð-
arinnar og við munum standa
sterkari að leikslokum. Þetta getur
orðið erfitt en við munum komast í
gegnum þetta eins og allt annað
sem barið hefur á okkur. Ég vona
af öllu hjarta að þetta fari vel en nú
er lítið annað eftir en að fela æðru-
leysinu úrlausnina og gleyma því
ekki að þegar öllu er á botninn
hvolft þá er það almættið sem
ræður.
Mig langar að enda þessa grein á
orðum sem ég hnaut um á Face-
book eftir séra Önund S. Björnsson
sóknarprest, en hann skrifaði:
„Notum þessa vá til að efla kær-
leiksböndin, gleymum lífsgæða-
kapphlaupinu og sláum sigurboga
utan um allt það sem okkur skiptir
mestu; makann, börnin, foreldrana
og alla þá sem okkur eru hjart-
fólgnir.“
Það góða með
því slæma
Eftir Guðmund
Franklín Jónsson
Guðmundur
Franklín Jónsson
» Það mátti vel hindra
komu ferðamanna
strax á flugstöðvum er-
lendis, sem voru með
vegabréf frá sýktum
svæðum t.d. eins og frá
Kína.
Höfundur er viðskipta- og
hagfræðingur.
gundi.jonsson@gmail.com
Sú frétt sló mig verulega að 34.000 Íslendingar byggju við fátækt. Mér of-
bauð þessi frétt. Hvernig má það vera að svona geti ástandið verið í einu rík-
asta landi heims? Hér hafa stjórnmálamenn sannarlega brugðist, að hafa
ekki tekið á þessari þjóðarskömm.
Sigurður Guðjón Haraldsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Útrýmum fátækt