Morgunblaðið - 03.12.2020, Qupperneq 34

BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Sæbjúgnaafli á þeim þremurmánuðum sem liðnir eru affiskveiðiárinu nemur aðeinsum þriðjungi af þeim afla
sem kom á land á sama tíma í fyrra.
Aflabresti eða margra vikna ótíð er
þó ekki um að kenna, heldur gerðu
útgerðarfyrirtæki sem hafa leyfi til
veiðanna með sér samkomulag um
stýringu til að veiðar færu ekki úr
böndunum og kapphlaup síðasta árs
yrði ekki endurtekið. Einnig eru
veiðiheimildir ársins mun lægri en
þær voru í fyrra.
Níu bátar í eigu sex útgerðar-
fyrirtækja hafa leyfi til veiða á sæ-
bjúgum. Friðrik Sigurðsson ÁR hef-
ur komið með mestan afla á land, en
skipið er í eigu Hafnarness Vers í
Þorlákshöfn. Þar er mest af sæbjúg-
unum unnið og auk afla af eigin bát-
um kaupir fyrirtækið talsvert af öðr-
um. Veiðar má stunda í skilgreindum
hólfum fyrir vestan og austan og
þegar tilteknum afla er náð á hverju
svæði eru veiðar stöðvaðar.
Í upphafi fiskveiðiársins í fyrra-
haust byrjuðu öll skipin sæbjúgna-
veiðar í Aðalvík á Hornströndum. Á
aðeins um þremur sólarhringum náð-
ist að veiða það sem Hafrannsókna-
stofnun hafði ráðlagt að veitt yrði á
svæðinu allt fiskveiðiárið. Reyndar
talsvert meira því áður en Fiskistofa
bannaði veiðar á svæðinu var aflinn
orðinn meira en þrefalt það sem ráð-
lagt var.
Í ár hefur meiri ró verið yfir
veiðunum með samvinnu og skipu-
lagi af hálfu útgerðanna. Á þremur
mánuðum frá upphafi þessa fisk-
veiðiárs er búið að landa 939 tonnum,
en 2.751 tonni á sama tíma í fyrra. Á
síðasta fiskveiðiári veiddust alls rúm-
lega þrjú þúsund tonn af sæbjúgum.
Alls er heimilt að veiða 2.200 af sæ-
bjúgum á fiskveiðiárinu.
Unnið að kvótasetningu
Ólafur Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Hafnarness Vers, seg-
ir að nú viti menn að hverju þeir
gangi og geti skipulagt sig betur. Út-
gerðarmenn hafi farið yfir veiði-
reynslu og afla á hverju svæði og tal-
að sig niður á ákveðna niðurstöðu.
Þetta hafi verið nauðsynlegt að gera.
Í fyrsta lagi auki þetta verklag
möguleika á skipulagningu og skil-
virkni við veiðar og vinnslu. Í öðru
lagi hafi opinberir aðilar ekki ráðið
við ástandið eins og það var, til dæm-
is í fyrrahaust. Þá hafi markaðir ver-
ið þungir eftir að kórónuveikin gaus
upp, en nú sé auðveldara að stýra
framleiðslunni.
Ólafur segir fyrirtæki í greininni
hafi lagt mikið á sig til að þróa veið-
ar, vinnslu og markaði. Slík upp-
bygging hafi kostað tíma og fjármuni
og löngu sé orðið tímabært að kvóta-
setja veiðar á sæbjúgum. Hann fagn-
ar því að í stjórnkerfinu sé unnið að
kvótasetningu og segist vona að Al-
þingi standi ekki í vegi fyrir skyn-
samlegri framþróun sem komi til
með að hjálpa sæbjúgnaiðnaðinum
að lifa af.
Í haust var kynnt í samráðsgátt
stjórnvalda frumvarp sem hefur að
geyma heimild til að úthluta svæðis-
bundnu aflamarki fyrir svæðis-
bundna stofna. Segir í greinargerð
að sérstakar áskoranir hafi komið
upp við stjórn þessara veiða og séu
sæbjúgu sennilega besta dæmið um
það. Annar nytjastofn sem gæti kom-
ið til úthlutunar með svæðisbundnum
hætti er ígulker.
Í greinargerð með frumvarpinu
segir að heildarafli við veiðar á sæ-
bjúgum undanfarin fiskveiðiár hafi
verið umfram veiðiráðgjöf og veiðar
á mismunandi ráðgjafarsvæðum ver-
ið stöðvaðar fyrir lok veiðitímabils.
Vegna endurskoðunar ráðgjafar sé
útlit fyrir að afli á næsta fiskveiðiári
verði allt að 60% minni en fyrir
tveimur árum. „Þetta er óheppilegt,
leiðir til kapphlaups um veiðarnar,
verri umgengni um afla og skaðar
verðmætasköpun í vinnslu og mark-
aðsstarfi,“ segir m.a. í greinargerð.
Stýring á veiðum skipu-
lögð af útgerðunum
34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2020
S
enn koma jólin. Fyrir þá sem lifa
áhyggjulausu fjárhagslega og fé-
lagslega öruggu lífi eru jólin al-
mennt hátíð tilhlökkunar og gleði.
Hátíð fjölskyldunnar.
Nú bregður svo við að vanlíðan og kvíði ein-
kennir sem aldrei fyrr komandi jólahátið.
Covid-faraldurinn sem herjar á heimsbyggðina
hefur séð til þess að jafnvel þeir sem búa við
öruggan efnahag kvíða nú jólunum. Ástæðan er
sú að ekki er æskilegt að fjölskyldan komi sam-
an vegna hættu á að faraldurinn breiðist enn
frekar út og að viðkvæmustu ástvinir okkar fái
sjúkdóminn.
Við getum lítið gert úr því sem komið er
varðandi fjölskyldusamkomur um jólin. Enda
hafa sjórnvöld ákveðið að hafa þetta svona. Um leið telja
þau okkur trú um að við þurfum að læra að lifa með veiru
sem aldrei hefði þurft að ríða hér röftum sem raun ber
vitni. Það hafa dæmin sýnt og sannað þar sem milljóna-
þjóðir þurfa ekki að leggja slíkar kvaðir á samfélagsþegna
sína sem íslensk stjórnvöld hafa kosið að gera. Nærtækast
er að benda á Nýja-Sjáland og Taívan í þeim efnum.
Nú er fimmti fjárauki inni á borðum fjárlaganefndar.
Meirihluti útgjalda tengdur Covid-málum eins og þeir
kjósa að kalla það. En hvað með fátæka eldri borgara sem
hafa ekkert annað en strípaðar almannatryggingabætur?
Fá þeir einhverja náð fyrir augum stjórnvalda? Svarið er
einfalt NEI. Það á ekkert að gera fyrir gamla
fólkið sem á ekki fyrir salti í grautinn. Það má
áfram hokra í vanlíðan og fátækt án aðstoðar
ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur.
Mig langar í því samhengi að benda á hróp-
legt óréttlæti og mismunun, benda á hvernig
forgangsröðun ríkisstjórnarinnar er háttað.
Dæmi hver sem vill og segi jafnvel að ég sé að
etja saman hinu og þessu. Mér gæti ekki verið
meira sama.
Í sumar sem leið voru 80 milljónir auðsóttar
í ríkissjóð fyrir mat handa minkum sem rækt-
endur sögðust ekki hafa efni á að fóðra. Rökin
voru þau að verið væri að glíma tímabundið við
Covid-faraldurinn. Hver var þá skýringin á því
að í desember 2019 varð ekkert af fyrirhuguðu
uppboði á skinnum í Danmörku og það fyrir Covid? Jú,
það var einfaldlega ekki næg eftirspurn eftir skinnum dýr-
anna. Þetta er atvinnugrein sem er ósjálfbært dýraníð.
Margar þjóðir eru á móti þessari verksmiðjuframleiðslu
og þeim viðbjóði sem dýrin mega þola.
En ríkisstjórnin er sátt og tilbúin að ausa fjármunum
borgaranna í fóður fyrir minka á sama tíma og fátækir
samlandar þeirra mega éta það sem úti frýs.
Flokkur fólksins segir: Fólkið fyrst, svo allt hitt.
Inga Sæland
Pistill
Stjórnvöld vilja frekar
mat í minka en fólk
Höfundur er formaður Flokks fólksins
og 2. varaformaður fjárlaganefndar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Greint var fráþví í gær aðsamfélags-
risinn Twitter
hygðist ekki knýja
kínversk stjórnvöld
til þess að taka niður sviðsetta
ljósmynd, sem erindreki á veg-
um þeirra setti á opinbera
twitter-síðu sína, en þar gat að
líta ástralskan hermann að
ógna afgönsku barni með blóð-
ugum hníf. Myndin er vægast
sagt ógeðfelld á að líta, og lítill
sómi að henni fyrir þá sem
hana birtu.
Tilefni myndbirtingarinnar
voru nýlegar uppljóstranir þess
efnis að ástralskir sérsveitar-
menn hefðu mögulega átt aðild
að stríðsglæpum í Afganistan
fyrir um 15 árum, en ástralskir
saksóknarar eru nú með málið
til rannsóknar. Tilgangurinn
var þó skýr; að niðurlægja
Ástrala, enda hafa kínversk
stjórnvöld nú haft horn í síðu
Ástrala allt frá því að ríkis-
stjórn landsins hvatti til þess
að opinber, óháð og alþjóðleg
rannsókn færi fram á tildrögum
kórónuveirufaraldursins í
Wuhan-borg.
Reiði Kínverja vegna þeirrar
sjálfsögðu kröfu hefur birst í
ýmsum myndum. Stjórnvöld í
Peking hafa til að mynda lagt
ofurtolla á ástralskar vörur og
hótað ýmsum viðskiptaþving-
unum sem og öðrum hefndum
fyrir þá „ósvinnu“ að leggja til
að kannað verði betur hvernig
kórónuveiruveikin varð að þeim
mikla heimsfaraldri sem raun
hefur orðið á.
Myndbirtingin nú er á öllu
lægra plani, sem og viðbrögð
Kínverja við þeirri sjálfsögðu
kröfu að myndin verði tekin
niður. Gera má þó ráð fyrir að
Ástralar muni finna fyrir reiði
Kínverja næstu misseri ef ekki
ár, ef marka má fordæmi ann-
arra ríkja, sem hafa ekki fylgt
vilja þeirra.
En er ekki full ástæða til
þess að gefa upphaflega deilu-
efninu gaum? Hvers vegna
skyldi einföld uppástunga vekja
slíka reiði? Svarið kann mögu-
lega að liggja í leyniskjölum,
sem bandaríska CNN-frétta-
stofan ljóstraði upp um í fyrra-
dag, en þar er að finna ýmsar
upplýsingar, sem benda meðal
annars til þess að kínversk
stjórnvöld hafi gjörsamlega
vanmetið kórónuveiruna í upp-
hafi faraldursins, og hafi svo
þegar í óefni stefndi ákveðið að
fegra þá mynd, sem birtist í
staðfestum sjúkdóms- og dán-
artölum frá landinu.
Þessi fegrun átti sér stað af
ýmsum orsökum, meðal annars
vegna þrýstings innan úr
stjórnkerfinu um að ekki sæist
hvert ástand kínverska heil-
brigðiskerfisins væri, en einnig
aftraði það mönnum að til-
fellum og grunuðum tilfellum
var skipt niður í
nokkra flokka sem
óhandhægt var að
lesa úr, jafnvel fyr-
ir þá sem máttu fá
aðgang að öllu.
Lægra settir embættismenn í
Wuhan og nærliggjandi hér-
uðum höfðu því öfluga hvata til
þess að gera minna úr hætt-
unni sem stafaði af faraldr-
inum, einmitt þegar tækifærin
voru sem best til þess að kæfa
hann í fæðingu.
Þetta eru svo sem ekki ný
tíðindi, en skemmst er að minn-
ast læknisins Li Wenliang, sem
einna fyrstur varð var við nýja
gerð af lungnabólgu og ákvað
að vara kollega sína við. Hann
var kallaður inn á teppið hjá
lögreglunni og sagt að dreifa
ekki hræðsluáróðri sem gæti
litið illa út fyrir land og flokk.
Li lést skömmu síðar af völdum
kórónuveirunnar, og vakti and-
lát hans mikla reiði á kínversk-
um samfélagsmiðlum, sem ann-
ars er vandlega gætt af varð-
mönnum kerfisins.
Þetta framferði allt, sem
leyniskjölin hafa svo sett í enn
betra samhengi, vekur því
spurningar um að hvaða leyti
eðli hins kínverska stjórnarfars
hafi í raun ýtt undir að kórónu-
veirufaraldurinn blossaði upp
sem raun bar vitni. Vera kann
að full svör við þeim spurn-
ingum myndu útskýra og
mögulega réttlæta hvernig kín-
versk stjórnvöld tóku á veir-
unni í upphafi. Ofsafengin við-
brögð gagnvart þeim sem vilja
spyrja þeirra spurninga benda
þó ekki til að Kínverjar telji
svo vera.
Þá rifja þessar nýju upplýs-
ingar upp umræður um það
hvort kórónuveiran væri rétt-
nefnd Wuhan-veiran eða Kína-
veiran, eins og stjórnvöld í
Bandaríkjunum hafa iðulega
gert og sætt gagnrýni fyrir frá
kínverskum stjórnvöldum og
ýmsum öðrum sem láta ekkert
tækifæri ónotað að hnýta í
stjórnvöld þar í landi en hafa
minni áhyggjur af framgöngu
kínverskra stjórnvalda. Aug-
ljóslega var aldrei óviðeigandi
að kalla veiruna slíkum nöfn-
um, að tengja hana við upp-
runalandið, en nýju upplýsing-
arnar setja hörð viðbrögð
kínverskra stjórnvalda við
þeirri sjálfsögðu tengingu í
nýtt ljós. Þær hljóta að vekja
spurningar um það hvort til-
raunin til að reyna að koma í
veg fyrir að veiran yrði tengd
Kína hafi verið liður í því að
halda réttum upplýsingum frá
almenningi heima og heiman.
Um það er óþarfi að fullyrða á
þessu stigi, en fullyrða má að
kínversk stjórnvöld verði að
koma fram með skýringar á því
sem gerðist og hvers vegna
upplýsingagjöfin hefur verið
jafn vafasöm og raun ber vitni.
Kínversk stjórnvöld
þurfa að gera hreint
fyrir sínum dyrum}
Sannleikanum verður
hver sárreiðastur
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Á heimasíðu Hafrannsókna-
stofnunar er greint frá niður-
stöðum könnunar í leit að mögu-
legum sæbjúgnamiðum
(brimbúts) norðvestur af Horn-
ströndum í haust. Niðurstöður
könnunarinnar eru að engin nýt-
anleg sæbjúgnamið fundust á
svæðinu vegna lítils lífmassa.
Könnunin fór fram á 10 stöðvum
og fannst brimbútur í litlu magni á
átta þeirra. Allar stöðvar voru
nokkuð djúpt miðað við almenn
veiðisvæði sæbjúgna og dýpri en
nálæg veiðisvæði. Botngerð var í
flestum tilfellum hörð. Þeir brim-
bútar sem veiddust voru frekar
stórir.
Meðafli var áberandi og fjöl-
breyttur og tilheyrði níu fylk-
ingum, þar með talið svömpum
sem eru á lista yfir vísitegundir
fyrir viðkvæm vistkerfi, segir í
skýrslunni.
Ekki nýtanleg brimbútamið
KÖNNUN NORÐVESTUR AF HORNI
Ljósmynd/Hafrannsóknastofnun
Á botninum Karfi kúrir á milli sæbjúgna eða brimbúta á sjávarbotni.