Morgunblaðið - 03.12.2020, Síða 64

64 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2020
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
„Ég fór að skrifa ljóð um svipað leyti
og ég byrjaði í frönsku og bók-
menntafræði í Háskóla Íslands. Ég
hef alltaf lesið mikið og leitað í bók-
menntir til að skilja heiminn, og
örugglega líka til að skilja manninn
og sjálfa mig. Ætli það sé ekki þess
vegna sem löngunin til að skrifa kom
upp,“ svarar Arndís Lóa Magnús-
dóttir þegar hún er spurð hvenær
hún fór að fást við ljóðagerð og hvað
hafi kveikt þá iðju, en Arndís Lóa
sendi nýlega frá sér sína fyrstu ljóða-
bók, Taugaboð á háspennulínu. Í bók-
inni fjallar hún um tjáningu, ein-
angrun og einmanaleika.
„Það tók mig smátíma að finna
rödd ljóðmælanda eða réttara sagt
ljóðmælenda, því þeir eru fleiri en
einn. „Þú“ í fyrri hlutanum og „ég“ í
seinni hlutanum. Hvatinn eða upp-
hafspunkturinn er áhugi minn á tján-
ingu og tungumálinu, en ég hef alltaf
verið tungumálanörd. Tungumál eru
mínar ær og kýr. Þegar maður lærir
nýtt tungumál kann maður í fyrstu
bara einföld orð og þá er svo erfitt að
vera maður sjálfur. Maður verður
eiginlega að barni á nýjan leik. Smám
saman eykst orðaforðinn og málfræð-
in verður flóknari og þá fer maður að
líkjast sjálfum sér.
Þetta var eiginlega kveikjan að
barninu í ljóðabókinni sem fæðist án
móðurmáls. Svo eru ýmis ljón á veg-
inum,“ segir Arndís Lóa og bætir við
að ljóðmælandi í bókinni hennar taki
sér það hlutverk að ljá þeim rödd sem
eiga erfitt með að gera sig skiljan-
lega.
„Þeir eru kallaðir hinir mállausu í
bókinni. Þótt ég eigi sjálf við málhelti
að stríða er ekki meira sjálfsævisögu-
legt í þessari ljóðabók en í ljóðabók-
um almennt. Maður vinnur með ein-
hverja tilfinningu, einangrar hana og
stækkar. Blæs hana upp og skekkir.
Hinn „mállausi“ í bókinni minni getur
alveg staðið fyrir alla þá sem af ein-
hverjum ástæðum hafa ekki rödd í
samfélaginu, í víðari skilningi, eða eru
á jaðrinum. Til dæmis innflytjendur,
eða fólk sem er ekki vant að tala sínu
máli.“
– Sum ljóðin eru meistaralega
meitluð, þar sem þér tekst að segja
mikið í fáum orðum. Liggur þú lengi
yfir ljóðunum og tálgar þau til, eða
renna þau fram?
„Bæði og. Sum komu strax, eins og
upphafsljóðið, en öðrum þurfti ég að
liggja lengi yfir og endurskrifa. Ljóð-
in voru upphaflega ekki hugsuð sem
samfelld saga, en þegar ég las þau
yfir þá sá ég að tungumálið var sam-
eiginlegi þráðurinn sem lá í gegnum
þau öll.“
Þess vegna les maður bækur
– Þú horfir þó nokkuð út í geim í
nýju bókinni og meðal annars kemur
fyrir þitt eigið skófar á tunglinu. Ertu
sérstaklega áhugasöm um geiminn,
eða ertu að leggja áherslu á að allir
geti ferðast hvert sem er í huganum?
„Góð spurning. Ég er engin sér-
stök áhugamanneskja um geiminn og
mér hefur alltaf fundist hann svolítið
stór og yfirþyrmandi. Það eru heldur
engar stjörnur í bókinni en það er
rétt að ljóðmælandi ferðast út í geim.
Kveikjan að því er sú að ég var áskrif-
andi að tímaritinu Lifandi vísindum
sem barn og þar var mikið fjallað um
geiminn og það að ferðast til fjar-
lægra hnatta, en líka um framfarir í
læknavísindum.
Síðari hluti ljóðabókarinnar dregur
nafn sitt af tímaritinu. Það er rétt að
það má ferðast hvert sem í huganum
og einmitt þess vegna les maður bæk-
ur.“
– Þú talar á einum stað í bókinni
um löngun til að endurforrita heim-
inn, er margt sem þér finnst að betur
mætti fara í veröldinni?
„Stundum væri ég alveg til í að
endurforrita heiminn, án þess að vita
nákvæmlega hvernig ég vildi hafa
hann.“
– Í fyrri hlutanum kemur kross-
gátusmiður oft við sögu, hver er hann
og fyrir hvað stendur hann?
„Krossgátusmiðurinn er tákn fyrir
eldri manneskju sem leysir bæði
krossgátur og tilvistarvandamál ljóð-
mælanda, en glatar svo sjálfur tungu-
málinu sínu. Ég hef svolítið gaman af
því hvað ég hef fengið margar hug-
myndir frá fólki um hver krossgátu-
smiðurinn sé. Það virðist sem allir
þekki að minnsta kosti einn kross-
gátusmið. Það er pínulítið eins og
bókin eigi í samtali við lesanda sem
mér finnst frábært.“
Ekki nóg að kunna bara ensku
– Nú ert þú í meistaranámi í þýð-
ingarfræði við Háskóla Íslands og
vinnur einnig við þýðingar. Hvað hef-
ur þú helst verið að þýða?
„Ég vann í sumar við að þýða
franska skáldsögu sem kemur út á
næsta ári. Ég er að byrja að þýða
aðra rosalega spennandi bók sem
verður jafnframt MA-verkefnið mitt í
þýðingarfræðinni. Hún heitir RU og
er skáldsaga eftir víetnamsk-kan-
adísku skáldkonuna Kim Thúy, en
hún kom til Kanada sem flóttamaður
þegar hún var 11 ára, árið 1979, með
hópi sem kenndur er við bátafólkið.
Titill skáldsögunnar RU merkir á
frönsku lítill lækur og er líka í óeig-
inlegri merkingu eitthvað sem renn-
ur, á borð við tár eða blóð. Á víet-
nömsku merkir orðið hins vegar „sú
sem svæfir eða huggar“ en getur
einnig merkt vögguvísa. Fyrir utan
að þýða bókina ætla ég að skoða text-
ann í samhengi við mun á innflytj-
endabókmenntum og flóttamanna-
bókmenntum. Franska gefur aðgang
að svo mörgum mismunandi menn-
ingarheimum. Það er eiginlega algjör
misskilningur að það sé bara nóg að
kunna eitt tungumál; ensku!“
– Lestu mikið ljóðabækur annarra
höfunda og áttu þér einhver uppá-
haldsljóðskáld? „Já, ég les mikið af
ljóðabókum. Gerður Kristný, Kristín
Svava, Þórdís Gísla, Sigurbjörg
Þrastar, Margrét Lóa og Kristín Óm-
ars eru í uppáhaldi hjá mér. Og auð-
vitað Meðgönguljóð, sem voru frábær
vettvangur á sínum tíma fyrir ung-
skáld eins og mig.“
Ég hef alltaf verið tungumálanörd
 Hinn „mállausi“ í bókinni getur alveg staðið fyrir alla þá sem af einhverjum ástæðum hafa ekki
rödd í samfélaginu  Arndís Lóa fjallar um tjáningu, einangrun og einmanaleika í nýrri ljóðabók
Morgunblaðið/Eggert
Arndís Lóa Í bókinni vinnur hún með einhverja tilfinningu, einangrar hana og stækkar. Blæs hana upp og skekkir.
á næturnar laumastu út
til að skrifa leyndarmál
heggur múrstein fyrir múrstein
með oddhvössum steini
ristir
sögu hinna þvoglumæltu
sögu hinna mállausu
í veggi heimsins
Eitt af ljóðum
Arndísar Lóu
Á vef uppboðshússins Gallerís Fold-
ar er hafið uppboð undir heitinu
„Jólaperlur – Íslensk gæðaverk“. Á
uppboðinu er úrval verka íslenkra
myndlistarmanna og lýkur því 9.
desember næstkomandi.
Boðin verða upp 70 verk sem und-
ir venjulegum kringumstæðum færu
á hefðbundið uppboð í sal uppboðs-
hússins en verða boðin upp á vefnum
www.uppbod.is vegna samkomu-
takmarkana.
Meðal verkanna eru fjögur eftir
Ásgrím Jónsson, þar af tvær vatns-
litamyndir og ein olíuuppstilling með
koparkrúsum en það verk hefur ver-
ið í sömu fjölskyldu frá 1937. Þá
verða boðin upp sex verk eftir Jó-
hannes Kjarval, meðal annars
„hausamynd“ í olíulitum og vatns-
litamynd af blómum.
Meðal annarra verka sem nefnd
eru í tilkynningu frá Fold eru bæði
uppstilling og landslagsverk eftir
Kristínu Jónsdóttur; nokkur eftir
Gunnlaug Blöndal, meðal annars
„erótísk módelmynd og afar falleg
uppstilling með rauðmögum“. Þá
eru nefnd olíumálverk eftir Jón Stef-
ánsson, Finn Jónsson, Jón Engil-
berts og bæði vatnslitamynd og olíu-
verk eftir Svavar Guðnason.
Úrval abstraktverka er sagt verða
boðið upp. Má þar nefna tvö olíu-
málverk eftir Þorvald Skúlason,
olíuverk eftir Kjartan Guðjónsson,
vatnslitamynd eftir Jóhannes Jó-
hannesson og gvassverk eftir Karl
Kvaran og Nínu Tryggvadóttur. Þá
eru á uppboðinu tvö olíumálverk eft-
ir Louisu og tvær vatnslitamyndir
eftir Karólínu Lárusdóttur, brons-
skúlptúr eftir Gerði Helgadóttur af
sellóleikara, textílverk eftir Ásgerði
Búadóttur og Barböru Árnason og
þrjú verk eftir Stefán Jónsson –
Stórval. Sýning á verkunum stendur
yfir í Fold á Rauðarárstíg 14.
Sjötíu fjölbreytileg
verk boðin upp
 „Jólaperlur“ á uppboði Foldar
Uppstiling Eitt verkanna eftir
Ásgrím Jónsson á uppboðinu.