BSRB blaðið - 01.04.1986, Blaðsíða 21

Hluti forystumanna VSÍ og ASÍ sem undirrituðu kjarasamninga eftir langar samninga-
viðræður.
Það er löngu viðurkennt að húsnæð-
iskerfið sem íslendingar búa við er
úrelt og þarf rækilegrar endurskoðunar
við. Fá málefni hafa fengið jafn mikla
umfjöllun í fjölmiðlum og allir virðast
sammála um að til einhverra aðgerða
verði að grípa til að leysa þann vanda
sem þegar hefur skapast. Eigi ekki að
úthýsa heilli kynslóð verður að aðlaga
húsnæðiskerfið að þeim aðstæðum
sem ríkja í þjóðfélaginu í dag.
Þetta er nokkuð sem flestir eru sam-
mála um hinsvegar greinir menn á um
hvernig það skuli gert. Vorið 1985 var
sett á laggirnar milliþinganefnd, skip-
uð fulltrúum allra stjómmálaflokk-
anna, sem hafði það hlutverk að móta
tillögur um hvernig núverandi hús-
næðiskerfi yrði breytt. Átti nefndin að
skila tillögum sínum sl. haust en enn
hefur ekkert bólað á þessum tillögum.
Það gerist svo í samningaviðræðun-
um I Garðastræti, að Alþýðusamband
íslands og atvinnurekendur semja sín á
milli um hvernig skipan þessara mála
skuli verða. Húsnæðispakkinn, en svo
hafa tillögur þessara aðila um skipan
húsnæðis- og lífeyrismála gjarnan ver-
ið kallaðar, er að mörgum álitinn einn
merkasti áfangi kjarasamninganna.
Hér á eftir verður reynt að rýna í
nokkra þætti þessa samkomulags og
skoðaðar bæði jákvæðar og neikvæðar
hliðar þess, auk þess sem viðbrögð
ýmissa aðila verða athuguð.
VIÐBRÖGÐ VIÐ SAMDRÆTTI
Töluverður samdráttur hefur átt sér
stað í nýbyggingum íbúðarhúsa und-
anfarið og eru menn sammála um að
ef ekki verður gripið til einhverra ráða
mun skapast vandræðaástand hjá iðn-
aðarmönnum nú í vor. Það þarf því
ekki að koma á óvart að aðilar vinnu-
markaðarins sáu að til einhverra ráða
várð að grípa.
Öðru megin við samningsborðið
sátu fulltrúar iðnaðarmanna en hinu
megin menn einsog Víglundur Þor-
steinsson steypustöðvarstjóri. í sam-
einingu bjuggu þessir menn til hús-
næðispakkann svokallaða.
Samkvæmt tillögum þessara aðila er
lífeyrissjóðunum ætlað að veita mun
meira fjármagni inn í húsnæðiskerfið
en hingað til. Framlög lífeyrissjóðanna
ákvarða svo rétt félaganna í lífeyris-
sjóðinum til lána hjá Húsnæðisstofn-
un. Til að sjóðfélagi öðlist lágmarks-
réttindi til lána úr Byggingarsjóði ríkis-
ins, verður lífeyrissjóðurinn að kaupa
skuldabréf af ríkissjóði fyrir 20% af
ráðstöfunarfé sínu. Réttindin fara svo
stigvaxandi eftir því sem sjóðurinn
kaupir ríkisskuldabréf fyrir stærri hlut
af ráðstöfunarfé sínu. Kaupi lífeyris-
sjóðurinn fyrir 55% af ráðstöfunarfé
sínu öðlast sjóðfélaginn hámarksrétt-
indi.
Hámarkslán til kaupa á nýrri íbúð
er 2,1 milljón króna, en til kaupa á
eldri íbúð 1,5 milljón, eða 70% af ný-
byggingarláni. Þetta miðast við að við-
komandi einstaklingar séu að kaupa í
fyrsta skipti. Séu hjón í sín hvorum líf-
eyrissjóðnum, sem eyða mismiklu af
ráðstöfunarfé sínu í kaup á ríkis-
skuldabréfum, er tekið meðaltal af
réttindum hjónanna, og þeim veitt lán
út frá því.
MANNRÉTTINDABROT
Þessar tillögur hafa verið umdeildar.
T.d. hafa skoðanir lífeyrissjóðanna
verið mjög skiptar á ágæti þessara
þeirra. Skiptir þar í tvö horn. Al-
mennu lífeyrissjóðirnir hafa lýst sig
hlynnta þessum hugmyndum, en
Samband almennra lífeyrissjóða, sem
lífeyrissjóður verslunarmanna er m.a.
aðili að finna þessum hugmyndum allt
til foráttu.
Það sem einkum fer fyrir brjóstið á
lífeyrissjóðunum er að þeir geta ekki
lengur ákveðið hverjum þeir lána,
þannig að bankastjórahlutverki þeirra
sem stjórna lífeyrissjóðunum er lokið.
Smákóngarnir hverfa, eins og einhver
benti á.
Þá verður þetta einnig til þess að
það dregur úr lánagetu lífeyrissjóð-
anna til atvinnulífsins. T.d. hefur líf-
eyrissjóður verslunarmanna lánað
verslun I landinu töluvert af ráðstöfun-
arfé sínu og Lífeyrissjóður Samvinnu-
manna Samvinnuhreyfingunni.
Lífeyrissjóðir á landsbyggðinni hafa
einnig þjónað sem fjárfestingasjóðir
fyrir atvinnulífið hver í sinni heima-
byggð, en með nýju reglunum munu
þeir eiga erfitt með það. Óttast menn
því að með þessum nýju reglum muni
fjármagn streyma frá Iandsþyggðinni
til höfuðborgarsvæðisins. Uppbygg-
ingin mun ekki eiga sér stað úti á landi
heldur fyrst og fremst á suðvesturhorn-
inu.
Lánin sem veitt eru eru til 40 ára og
eru 3,5% vextir af þeim. Ríkissjóður
þarf hinsvegar að greiða hæstu vexti af
skuldabréfunum sem hann hefur selt
lífeyrissjóðunum. Hámarksvextir eru
9% núna en búist er við að þeir lækki
fari verðbólgan niður og er talað um
að þeir verði um 7%. Þrátt fyrir það er
vaxtamunurinn gífurlegur sem ríkis-
sjóður þarf að greiða.
Af einni milljón borgar lánþegi því
35.000 krónur á ári í vexti en ríkissjóð-
ur 70.000. Af tveimur milljónum þarf
lánþeginn því að borga 70.000 á ári
plús verðbætur og afborganir af lán-
inu. Dæmið lítur því líklega þannig út
að íbúðarkaupandinn þarf að greiða
mánaðarlega sem samsvarar meðal-
leigukostnaði.
Eitt af því sem mönnum finnst mjög
umdeilanlegt við þetta nýja fyrir-
komulag, er að þeir sem ekki eru í
neinum lífeyrissjóðum, einsog t.d. þeir
sem eru heimávinnandi, námsmenn
eða aðrir sem af einhverjum ástæðum
taka ekki þátt í atvinnulífinu, munu
einungis eiga rétt á lágmarkslánum úr
Byggingarsjóðinum.
Er talið hæpið að I húsnæðislöggjöf-
unni séu ákvæði sem skylda menn til
að vera í lífeyrissjóðum og bent er á að
BSRB-blaðiö 21