Fiskifréttir - 08.06.2001, Qupperneq 39

FISKIFRETTIR 8. júní 2001
39
Hann hafði fengið á sig brotsjó
sem lagði skipið á hliðina og olli
miklum skemmdum á bátapallin-
um. Sögðu skipverjarnir að þeir
hefðu aldrei á ævi sinni lent í öðru
eins illviðri og var á þeim að heyra
að mikið þyrfti til að koma að þeir
hættu sér á íslandsmið aftur. Fór
ekki hjá því þegar þessar fréttir
bárust að menn gerðust uggandi
um togarana sem höfðu verið á
Halamiðum þar sem búast mátti
við því að þar hefði veðrið verið
miklu verra og auk þess þótti lík-
legt að þar hefði orðið mikil ísing
eftir að vindáttin varð norðanstæð.
Upp úr hádegi bárust fréttir frá
fyrsta togaranum. Gulltoppur
komst í loftskeytasamband við
Reykjavík og greindi frá því að
skipið hefði orðið fyrir áföllum og
á því hefðu orðið skemmdir.
Myndi það koma til Reykjavíkur til
viðgerðar. Um kvöldið kom síðan
fyrsti togarinn til hafnar á Reykja-
víkursvæðinu. Var það togarinn
Surprise sem sigldi inn á höfnina í
Hafnarfirði seint um kvöldið og á
næstu klukkustundum fóru togar-
arnir að koma inn eða láta vita af
sér, einn af öðrum. Varð þá Ijóst að
flestir þeirra höfðu lent í miklum
raunum og áhafnirnar orðið að
berjast upp á líf og dauða, jafnvel
svo tugum klukkustunda skipti.
Allir voru sjómennirnir sem voru á
þessum skipum sammála um að
slíkt voðaveður og sjólag hefðu
þeir aldrei upplifað fyrr. Að kvöldi
miðvikudagsins hafði frést frá öll-
um skipunum nema frá Leifi
heppna úr Reykjavík og Fieldmars-
hall Robertson frá útgerð Hellyers-
bræðra í Hafnarfirði. Báðir höfðu
togararnir verið á sömu slóðum og
hin skipin og til þeirra hafði sést
eftir að óveðrið skall á. í fyrstu
voru menn vissir um að þeir hefðu
orðið fyrir einhverjum áföllum og
leitað hafnar á Vestfjörðum, en litl-
ar sem engar fréttir var enn að hafa
þaðan þar sem símasambandslaust
var þangað.
Þegar kom fram á fimmtudag án
þess að nokkuð fréttist frá togurun-
um fóru menn að óttast um afdrif
þeirra. Þá var orðið fullvíst að þeir
væru hvergi í höfn eða landvari á
Vestfjörðum og talið líklegast að
þeir hefðu orðið fyrir vélarbilun í
ofviðrinu og væru einhvers staðar
að hrekjast á hafi úti. Enn trúðu
menn því vart að þessi stóru og
traustu skip hefðu farist. eða Leifur
heppni verið á ferð.
Þótt allir togararnir sem voru á
Halamiðum er ofviðrið brast á yrðu
fyrir áföllum og kæmust í hann
krappan var þó nokkuð mismun-
andi hvernig þeir urðu úti. Ljóst
þótti að ekki munaði nema hárs-
breidd að sumir færust og var það
fyrst og fremst vegna þrotlausrar
og ótrúlegrar þrautseigju áhafn-
anna að skipin björguðust. Urðu
þær að berjast upp á líf og dauða
svo jafnvel tugum klukkustunda
skipti við þær aðstæður að hvert
andartak gat verið hið síðasta.
Snæbjörn á Agli ætlaði
að halda sjó
Sennilega var ekkert þeirra skipa
sem af komust eins hætt komið og
Egill Skallagrímsson. Skipstjóri á
Gífurlegur brotsjór
skall á Agli Skalla-
grímssyni. Afl hans
var svo mikiö aö
báöir björgunarbát-
arnir fóru fyrir borö
og kipptu meö sér
bátsuglunum upp úr
stýringum á bátaþil-
farinu.
honum var Snæbjörn Stefánsson
og, eins og á öðrum togurum, var
einvalalið á skipinu, vanir og rösk-
ir sjómenn sem höfðu marga hildi
háð. Skipverjarnir á Agli höfðu það
á orði strax á sunnudagsmorgni að
von væri á miklu iliviðri og drógu
þá ályktun af því að Snæbjörn
skipstjóri var í óvenjulega úfnu
skapi. Það var haft fyrir satt að
hann fyndi það á sér þegar óveður
færi í hönd og það kæmi fram í
skapsmunum hans.
Egill Skallagrímsson var búinn
að vera alllengi úti á miðunum og
séð var fram á endi veiðiferðarinn-
ar. Ekki voru eftir kol nema til
nokkurra daga og mun það öðru
fremur hafa ráðið því að Snæbjörn
ákvað að halda sjó úti á miðunum,
fremur en að sigla í landvar eins og
hann gerði jafnan þegar von var á
illviðri. Um morguninn tók Hilmar
Norðfjörð loftskeytamaður á móti
veðurskeytum frá Veðurstofu Is-
lands. Hann skrifaði skeytin á til
þess gert eyðublað og fór síðan
með það fram í brú til Snæbjamar
og hafði á orði að von væri á versta
veðri. Það kom Snæbirni greinilega
ekki á óvart. Þó var tekið eitt kast
til viðbótar en afli sem fékkst var
lítill sem enginn þannig að aðgerð
tafði ekki mikið við að gera skipið
sjóklárt. Gaf Snæbjörn mönnum
sínum fyrirmæli um að ganga
tryggilega frá vörpunni og þegar
frágangi á þilfari var lokið var vél-
in stöðvuð og látið reka. Voru
menn vel á verði þar sem mörg
skip voru á slóðinni og skyggni var
að verða afleitt. Rak Egil rétt fram
hjá einu þeirra og sáu skipverjarnir
að það var Leifur heppni. Hann
hafði fengið ágætan afla og voru
skipverjar enn að gera að fiski á
þilfarinu.
Upp úr nóni brast norðaustanfár-
viðrið á nánast eins og hendi væri
veifað. Sjó stærði einnig á ótrúlega
skömmum tíma og skóf yfir skipið
sem fór að leggjast undan óveðr-
inu. Gaf þá Snæbjörn skipstjóri
fyrirmæli um að setja vélina aftur í
gang og ákvað að halda til lands.
Gekk ferðin vel í fyrstu en brátt
kom að því að særótið var orðið
svo ógurlegt að mikillar aðgæslu
þurfti við siglinguna. Frost fór
einnig harðnandi og fór þá ísing að
setjast á skipið og þyngja það á
sjónum. Eftir að hafa siglt í um það
bil klukkustund var ekki lengur
ferðaveður og ákvað Snæbjörn þá
að snúa skipinu upp í veðrið og
andæfa. Reyndist það hægara sagt
en gert og tókst ekki fyrr en búið
var að ná upp fullri ferð.
Það þotti mjög eftirsoknarvert að fa togaraplass, enda var það oftast
trygging fyrir sæmilegum tekjum. Yfirleitt voru um eða yfir 30 menn
í áhöfn, - einatt úrvalslið sem lét sér fátt fyrir brjósti brenna. Mynd-
in er af áhöfn togarans Skallagríms og var tekin árið 1924.
Sáu manninn hverfa
í löðrið
Skipinu var haldið þannig upp í
veðrið og bar ekkert til tíðinda um
sinn. Það varði sig vel en oft þurfti
að keyra vélina á fullu til þess eins
að halda í horfínu. Vaktaskipti áttu
að vera um miðnætti og upp úr
klukkan ellefu ákvað stýrimaður-
inn að senda einn hásetann fram á
til þess að ræsa þá sem voru
frammi á vaktina. Valdist Vilhjálm-
ur Þórarinsson háseti til þeirrar
ferðar og tókst honum að komast á-
fallalaust úr brúnni og niður að
spilinu á þilfarinu, en hann hafði
fengið fyrirmæli um að setja það í
gang og sprengja þannig af því ís-
inn. Var hann að því verki er brot-
sjór hvolfdist yfir togarann og sáu
félagar hans, sem voru í brúnni Vil-
hjálm hverfa í svelginn og voru
vissir um að honum hefði skolað
útbyrðis. Hugsuðu þeir sem svo að
þetta væri búið en þegar skipið
hreinsaði sjóinn af sér vildi svo til
að Vilhjálmi skolaði aftur um borð
og stöðvaðist hann við aftur-
gálgann. Brugðu þeir Guðmundur
Thorlacius og Þorgils Bjarnason,
hásetar sem voru í brúnni við og
stukku út. Tókst þeim með miklu
harðfylgi að ná Vilhjálmi og koma
honum upp í brúna. Var hann þá
orðinn meðvitundarlítill, mjög
kaldur og hafði auk þess hlotið
slæmt handleggsbrot en einnig var
óttast að hann hefði skaddast inn-
vortis. Var honum komið fyrir í ká-
etu aftur í og reynt að búa þar um
hann eins og best varð á kosið.
Leið hann þó miklar kvalir, enda
var skipið á mikill hreyfíngu og því
erfitt að skorða sig í kojunni.
Þótt vart væri fært milli hval-
baks og brúar tókst að koma á eðli-
legum vaktaskiptum og eins síðar
um nóttina. Höfðu menn ærinn
SORMEC kRANAR
BEyqjAST oq TEyqjAST tíI aUra verIía
BARlíEMEyER ÍUpSASTyRÍ
& STýRÍSVÉlAR
FyRÍR öll skip oq bÁTA frtAMlcidd eFtír
STRÖNCjum qÆÖAkRöFuM í ciqiN
VERksMÍðjUM í þýskAlANdÍ
UiMboðsAðili Á ÍsLancJí
cWariÍ/í ehf.
SKIPA OG VÉLAHLUTIR
Dalshraun 13 • 220 Hafnarfirði • Sími: 565 8584 • Fax: 565 8542 • marafl@centrum.is