Fiskifréttir


Fiskifréttir - 08.06.2001, Blaðsíða 47

Fiskifréttir - 08.06.2001, Blaðsíða 47
FISKIFRETTIR 8. júní 2001 47 skemmdir voru meiri en menn hugðu í fyrstu og því var ákveðið að halda til lands til að láta gera við þær. Þó réð það ef til vill mestu að mönnum fannst nauðsynlegt að láta vita að „forsetinn” hefði stað- ist áhlaup höfuðskepnanna og að á- höfnin væri heil á húfi. Enginn hafði upplifað slíkan ofsa áður Togarinn Gylfi, sem Einar Ein- arsson frá Flekkudal var skipstjóri á, slapp tiltölulega vel frá Hala- veðrinu. Hann hóf veiðar á Halan- um 5. febrúar hélt út fram undir há- degi á laugardegi. I síðasta halinu gauðrifnaði varpan og var ætlunin að slá nýrri undir en hætt var við það vegna ágjafar og veðurofsa og skipinu var síðan snúið upp í. Annar stýrimaður á Gylfa í þess- ari ferð var Sigurjón Einarsson frá Hafnarfirði, sem síðar var einn kunnasti togaraskipstjóri landsins, og segir hann frá veðri og viðburð- um í æviminningum sínum, „Sig- urjón á Garðari” m.a. á þessa leið: „Þegar hér var komið var veður orðið snarvitlaust, en . fram að þessu hefði mátt sigla upp og við þá verið komnir langt upp fyrir Halann, ef á það ráð hefði verið brugðið, þegar hætt var að toga. I stað þess vorum við nú á versta stað og ekki annað að gera en að reyna að haga skipinu sem best við sjó. Var því tekið til við að andæfa og látið horfa upp eða halla svo við vindi, að hann stæði á bakborðs- bóg. Vind og sjó hélt áfram að auka jafnt og þétt, en jafnframt herti frostið og snjókoman var svo mik- il, að varla sá út fyrir borðstokkinn. Um kvöldið var kominn slíkur ofsi, að enginn um borð minntist þess að hafa komið út í annað eins veður. Gylfi varðist þó svo vel, að hann duldi fyrir mönnum í hvílíku hafróti þeir voru staddir. Sjálfur hef ég aldrei komið út í annað eins veður. Þó hafði ég ekki á tilfmning- unni að við værum í beinni hættu af að sökkva eða í árekstrarhættu, þó að ekkert sæist til. Mikil ísing settist á skipið, þar sem hún tolldi, og við fréttum síð- ar, að hún hefði slitið niður loftnet og brotið loftskeytastengur á þeim skipum, sem þær höfðu. Á Gylfa voru siglutrén hærri en á öðrum skipum og loftnetið fest í siglu- toppana. Þeir héldu, en svo mikil ísing settist utan á loftnetið að það slitnaði fljótlega niður. Sjógangur var á hinn bóginn svo mikill, að hann sá fyrir því, að ís festi hvorki á síðum skipsins, dekki né neðan- verðum dekkhúsum. Á mörgum eða flestum skipum var ekki haldið uppi vöktum í þessu veðri, þar sem ekki var fært á milli, en við hlupum þó á milli eins og venjulega. Við vorum á vakt, þrír ungir menn - Pétur og Sæ- mundur hétu þeir, sem með mér voru - frá kl. níu til tólf þetta kvöld, og hygg ég, að veðrið hafi verið hvað harðast á því tínrabili. Um ell- efuleytið gerðist það, að aðra sól- ina sleit af ljósastaginu, en hún hékk þó föst í rafstrengnum. Eg álpaðist þá til að biðja strákana, sem með mér voru, að hlaupa fram og bjarga sólinni með því að grfpa hana og slíta af strengnum, um leið og þeir færu hjá. Það stóð ekki á því hjá þeim, þeir hlupu til og höfðu sólina með sér fram undir hvalbak. Þeir komu svo hlaupandi aftur að vörmu spori, að ég hélt á leið til mín upp í brú, en svo var þó ekki, því að þeir fóru þá að fást við að bjarga planka úr skilrúmi á dekki, sem ég hafði engan áhuga á, eins og sakir stóðu, og hafði því ekki beðið þá um. Mér varð ekki um sel, þegar ég varð þessa var og öskraði eins og ég gat til að fá þá til að hætta þessu, en hvernig svo sem það var, þá forðuðu þeir sér aftur um leið og yfir reið mesti sjórinn, sem á okkur braut í þessu veðri. Braut hann allar rúður í brúnni að framan og bakborðsmegin, og kom svo mikill sjór í brúna, að hann náði mönnum í klof. Mér varð nú um stund dálítið ó- rótt, því ég sá ekki gerla hvernig þeim Pétri og Sæmundi hafði reitt af, en þetta stóð aðeins skamma stund, því brátt komu þeir hlaup- andi framan að og upp til mín. Voru þeir þá orðnir hræddir um að eitt- hvað hefði komið fyrir mig því að þeir sáu að sjóinn braut aðallega á brúnni, og síðan sáu þeir þá áverka, sem hún hafði hlotið.” Eins og fram kemur hjá Sigur- jóni varð Gylfi ekki fyrir öðrum stóráföllum í óveðrinu. Andæft var fram á sunnudag, en þá var skipinu snúið á lens um stund en síðan aft- ur upp í veðrið. Þegar óveðrið gekk niður var Gylfa siglt til Patreks- fjarðar þar sem gert var við þær skemmdir sem hann hafði orðið fyrir þegar hann fékk áfallið. Surprise lensaði með stefnu í suðvestur Á laugardagsmorguninn var tog- arinn Surprise frá Hafnarfirði bú- inn að vera ellefu sólarhringa á veiðum og lengst af hafði skipið haldið sig á Halamiðum. Fiskirí var sæmilegt og því séð fyrir end- ann á túrnum. Skipstjóri á Surprise var Jón Sigurðsson og var hann einn þeirra sem varð þess fullviss þegar veður tók að harðna um morguninn að þótt það væri slæmt væri þetta aðeins forsmekkur þess sem verða vildi. Honum fannst hins vegar hart að þurfa að hætta veiðum þegar svona lítið var eftir af túrnum og hélt út fram undir nón, eða fram undir það að vindátt- in snerist til norðausturs og allt varð vitlaust. Bærilegur afli fékkst í síðasta halinu og meðan verið var að gera að og ganga frá, sem tók um klukkustund, hélt hann skipinu upp í, en sneri því síðan og hélt af stað áleiðis til lands. Sagði honum svo hugur að þessi veiðitúr væri á enda. Surprise var á siglingu þangað til um klukkan sex um kvöldið en þá var alls ekki ferðaveður lengur. Þá var skipið hins vegar komið drjúgan spöl frá Halanum þar sem sjórótið varð aldrei eins mikið og þar úti. Eigi að síður töldu reynd- ustu sjómennirnir á Surprise að þeir hefðu aldrei séð annað eins, en hafið var eitt rjúkandi löður og þeir sáu brotsjói rísa og falla skammt frá skipinu og á hverju andartaki mátti búast við því að skipið fengi einn slíkan á sig. Jón skipaði svo fyrir að hver og einn yrði að vera þar sem hann var niðurkominn í skipinu þannig að ekki var um nein vaktaskipti að ræða. Þegar honum fannst skipið slá of mikið undan gaf hann fyrir- mæli í vélarrúmið um meira gufu- afl, en fékk það svar að svo mikið væri gengið á kolabirgðirnar að lempa yrði langar leiðir og því erfitt að halda uppi fullum dampi. Sendi Jón þegar í stað liðsauka í lempunina og gekk betur eftir það að halda fullum þrýstingi. Þegar kom fram á nóttina tók mikil ísing að hlaðast á Surprise og virtist sem hver skvetta sem kom inn á skipið stokkfrysi þegar í stað. Eigi að síður varði skipið sig vel og varð ekki fyrir áföllum. Undir morgun breyttist sjólagið og varð krappara en áður. Taldi Jón þá líklegt að Surprise væri kontinn nálægt landi og lét lóða. Reyndist dýpið vera 25 faðmar. Ákvað hann þá að reyna að ná skipinu á lens en það reyndist hægara sagt en gert. Þegar verið var að snúa því lagðist það og lá um stund flatt fyrir veð- urofsanum. Gripu skipverjar til þess ráðs að slá í sundur lifrar- tunnur sem voru á bátaþilfarinu og láta sjóinn skola lýsinu fyrir borð. Myndaðist þá lygna við skipið og unnt var að snúa því. Strax og und- an horfði var vélin stöðvuð og lát- ið reka undan sjó og vindi með stefnu suðvestur í haf. Var drjúgur skriður á skipinu og þurfti öðru hverju að setja vélina í gang til þess að rétta stefnu þess. Með reglulegu millibili voru lifrartunn- ur brotnar og virtist það bera til- ætlaðan árangur. Skipið varð ekki fyrir neinu stóráfalli og komst heilu og höldnu til Hafnarfjarðar. Urðu menn þar hissa er þeir sáu Surprise koma þar sem ekki var von á skipinu fyrr en eftir nokkra daga. „Mikið má vera ef allir togararnir hafa það af” Togarinn Þórólfur, sem var eitt Leifur heppni. Fórst með allri áhöfn. Varðskipið Fylla. Það kom mikið við sögu í leitinni að togurunum. stærsta skipið í togaraflotanum, lagði úr höfn í Reykjavík á fimmtu- degi. Skipstjóri var Guðmundur Guðmundsson frá Nesi sem þótti mjög dugmikill en jafnframt varkár skipstjóri. Hafði hann m.a. þá reglu að taka ekki meira af salti og kol- um í skipið en hann áætlaði að þyrfti í veiðiferðina og vildi heldur skjótast til hafnar og losa afla held- ur en að hlaða skipið mikið. Á leiðinni vestur reyndi Guð- mundur fyrir sér á nokkrum stöð- um en þar sem aílinn var rýr ákvað hann að fara á Halamiðin og var skipið komið þangað snemma á laugardagsmorgun. Ekki mun Guðmundi hafa litist á veðurútlitið og ákvað hann að kasta aðeins stjórnborðsvörpunni en leysa ekki bakborðsvörpuna. Tók Þórólfur tvö höl en afli var nánast enginn. Þar sem veður og sjólag var tekið að versna ákvað Guðmundur að láta staðar numið við svo búið og taka stefnuna til lands. Voru menn fljótir að ganga frá á þilfari og var Þórólfur kominn nokkuð út af svæðinu er fárviðrið brast á. Þegar það var komið í ham þótti strax sýnt að ekki yrði hægt að komast í landvar og því var ákveðið að láta reka. Var Þórólfur vel búinn undir átökin við höfuðskepnurnar, stórt skip og auk þess hátt á sjónum. Þökkuðu menn líka sínum sæla að vera komnir út af svæðinu er ó- veðrið skall á og höfðu á orði að þeir sem væru á Halanum sjálfum myndu ekki eiga sjö dagana sæla. Þótt mikið gengi á var hægt að halda uppi eðlilegum vöktum á Þórólfi. Mikillar aðgæslu þurfti þó við þegar menn fóru á milli lúkars og brúar, enda fór ís að setjast á skipið og þilfarið var flughált. Kristján Hoffmann loftskeytamað- ur fylgdist með morsskeytum fé- laga sinna á hinum togurunum sem fóru að greina frá því að skip þeirra hefðu orðið fyrir miklum áföllum. Þegar leið á kvöldið og kom fram á nóttina hætti að heyrast frá skipun- um og var auðvelt að gera sér grein fyrir því að loftnet þeirra hlytu að hafa slitnað niður. Loftnetið á Þórólfi hélt hins vegar fram undir hádegi á sunnudag, en þá lét það undan þunga íssins sem á það hafði sest. Tókst skipverjum að forða því á síðustu stundu að það færi fyrir borð. Einhvern tímann aðfaranótt sunnudagsins, þegar lætin voru hvað mest í veðrinu, tóku þeir tal saman Guðmundur skipstjóri og Brynjólfur Jónsson, 2. stýrimaður, og hafði Guðmundur þá á orði að mikið mætti vera ef allir togararnir sem voru úti á Hala myndu koma aftur úr þessum veiðitúr. Annars sögðu menn fátt. Upp úr hádegi á sunnudegi á- kvað Guðmundur að hefja siglingu til lands. Hringt var á hæga ferð á- fram en þá kom í ljós að stýrið virkaði ekki sem skyldi og lagði á bakborða. Tókst þó nokkurn veg- inn að hafa stjórn á skipinu en þeg- ar veður var orðið skaplegra var vélin aftur stöðvuð og látið reka meðan hugað var að skemmdum. Þær reyndust ekki miklar en þó hafði margt gengið úr skorðum m.a. lifrartunnurnar sem voru á þil- farinu, en þeim hafði sjórinn sópað fyrir borð. Þegar landsýn fékkst lá fyrir að styst yrði að fara inn á Pat- reksfjörð en Guðmundur skipstjóri ákvað hins vegar að halda til Reykjavíkur og láta gera við stýrið áður en haldið yrði aftur út til veiða. Ása slapp án áfalla Togarinn Ása úr Reykjavík, sem var einn togaranna sem varð fyrir miklum áföllum og skemmdum á Halamiðum í jólaveðrinu 1924, var að koma á svæðið er veðurhæðin tók að magnast. Skipstjóri á Ásu í þessum túr var Bergþór Teitsson sem leysti Kolbein Sigurðsson af, en hann hafði farið til útlanda skömmu eftir áramótin til þess að huga að togarakaupum fyrir Duusverslunina sem átti Ásu. Þegar Ása kom á Halann voru mörg skipanna að hætta veiðum og ákvað Bergþór að reyna ekki að

x

Fiskifréttir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fiskifréttir
https://timarit.is/publication/1594

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.