Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.05.1946, Page 11

Aðfaraþáttur.
1. Sögulegt yfirlit um kornyrkju á Islandi.
Full vissa er um það, að allvíða á landi hér hafi verið stunduð korn,-
yrkja til forna. Landnemarnir komu frá þeim stöðum i Noregi og víðar
þar sem kornyrkja var viðhöfð í búrekstrinum, en flestir voru þeir
bændur og kunnu því til akuryrkjustarfa. Það er því mjög líklegt, að
kornyrkja hafi alls staðar verið reynd fyrslu áratugi landnámsaldar,
þó telja megi víst, að fljótlega hafi hún lagzt niður, þar sem skilyi'ði
til kornþroskunar voru verst. En í- öllum betri héruðum er talið, að
kornrækt hafi verið stunduð, með nokkrum undantekningum, fram
að Iokum 14. aldar. Um þetta bera bezt vitni frásagnir i fornsögum
vorum um kornyrkju, í sambandi við ýmsa atburði, svo og frásagnir í
fornbréfum, máldögum kirkna, annálum, biskupasögúm og lögbókum,
er benda til þess, að kornyrkja hafi verið stunduð, og auk þessa fjöldi
örnefna um land allt, sexn benda einnig til kornyi'kju. Eru því gild
gögn, sem sanna, að það er enginn hugarburður, að forfeður vorir,
landnámsmennirnir og afkomendur þeirra, hafi haft kornyi-kju með
höndum, samhliða öðrum búskap, og það hvorki meira né minna en
fullar 5 aldir, eða því sem næst helming þess tíma, sem þjóðin hefur
búið í landinu.
Um framkvæmd kornyrkjunnar til forna eru ekki til nákvæmar frá-
sagnir, að öðru en því að telja má víst, að hún hafi 'verið rekin með
svipuðum aðferðuxn og tíðkazt hefur í Noregi á þeim tíma, en þaðan
mun kornyrkjan vera komin hingað. Mun hér eigi verða skýrt nákvæm-
lega frá kornyrkju forfeðra vorra, því um það mál hefur verið ritað,
hæði i búnaðarsögu Þorvaldar Thoroddsen og i ritgerð eftir Dr. B. M.
óbsen í Búnaðarritinu 1910, bls. 81—167. Verður þess vegna aðeins
stiklað á því lielzta, samhengis vegna, en þeim, sem vilja fá sér nánari
þekkingu á þessu, má vísa til þessara bóka beggja.
Kornyi'jan til forna var allmikið útbreidd og almenn í mörgum
veðursælli héruðum lands vors.
Á Norðurlandi hefur kornyrkjan mest verið útbreidd i S.-Þing,- og
Eyjafjarðarsýslum, og víðar í veðursælli sveitum þessa landshluta, en
eigi er talið að kornyrkja hafi haldizt þar við lengur en fram að lokum
11. aldar. Á Austurlandi hefur kornyrkja verið einna minnst stunduð,