Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.05.1946, Qupperneq 13

7
akuryrkjunnar eru engav skýrar frásagnir í þeim ritum, þar sem getið
er kornyrkju. Þó má ráða það af ýmsu, að byggi hafi venjulega verið
sáð seinni hluta maí, eða nokkru síðar eftir árferði. Uppskeran á korn-
inu hefur sennilega farið fram með sigð, því að það var venja þá í
Noregi og er sums staðar enn, þar sein akrar eru litlir. Þroskun á korn-
inu hefur sennilega orðið síðasl í ágúst og fyrri hluta sept, eins og orðið
hefur í tilraunum siðari tíma. Um hirðingu kornsins, eftir að það var
skorið, eru engar beinar sagnir, annað en það að telja má víst, að korn-
stöngin hafi verið bundin í bindi og þurrkuð úti, eftir því sem hægt
hefur verið í hvert skipti, en vitað er, að eftir þreskingu hefur kornið
verið þurrkað við eld i svonefndum sofnhúsum Telja má alveg vist, að
líkt hafi verið farið að við byggræktina og meltekjuna i Skaftafells-
sýslum, en um mettekjuna þar hafa verið skrifaðar ýtarlegar lýsingaf
og verður það því ekki gert hér.1)
Það má segja, að eftir því, sem dró úr íslenzku þjóðinni í verk-
legum efnum hafi kornyrkjan orðið fátíðari og dregizt saman, þar til
hún var með öllu horfin í lok 14. aldar. Orsakirnar fyrir því, að korn-
yrkjan lagðist niður hér á landi, eftir 5 alda skeið, eru eflaust margar.
Náttúruskilyrðum hefur heldur hnignað, eftir því sem landið var meira
rányrkt. Skógar eyddust og hefur það eflausl gert skilyrðin verri fyrir
l.ággróðurinn, eins og korn, en jafnhliða eyðingu skóganna þvarr efni-
viður og eldiviður. ísár, eldgos og önnur hallæri hafa þá frekar en áður,
meðan landið var skógi klætt, torveldað venjuleg störf manna og komið
mest við það, sem næmast var fyrir slíkuni truflunum, og hafa þá ak-
uryrkjustörf lagzt viða niður, en erfitt reynzt aftur upp að taka þó
árferði skánaði. Hefur og hér valdið miklu um, hvað landið var af-
skekkt og eigi auðvelt að ná í gott útsæði, þegar það ísl. hafði brugðizt,
en telja má víst, að kornyrkja fornmanna hafi brugðizt öðru hvoru
og þá orðið að fá útsæði frá útlöndum.
Ófriður og óstjórn valdhafanna, einkum á 13. öld, hefur eflaust
dregið akuryrkjuna niður hér í afskekktu landi, fremur en annars stað-
ar. Þó telja megi, að þetta geti verið hliðstætt því, sem var í nágranna-
löndum vorum, þá hefur ófriður og óstjórn innanlands truílað frekar
þenna þátt islenzkrar jarðræktar hér en þar, vegna krappari kjara, er
liann hefúr átt við að búa frá náttúrunnar hendi.
En út yfir hefur þó lekið, þegar drepsóttir gengu og fólk féll unn-
vörpum, svo að eigi var hægt að vinna hin allra nauðsynlegustu heim-
ilisverk, er þá eigi undarlegt þó jarðrækt, er krafðist töluverðrar vinnu,
hyrfi smám saman af sjónarsviðinu, þar til yfir lauk. Þá er og einn
þáttur ótalinn, en hann var fólginn í því, að þegar leið á 14. og 15. öld
fóru siglingar að aukast, svo og fiskiveiðar og verzlun, og varð þá bæði
1) Sæm. Hólm: Um meltaldð í Skaftafellssýslu. Rit þess íslenzka Lærdóms-
listafélags, II. bindi. — fsl. þjóðhættir eftir Jónas Jónasson frá Hrafnagili, bls.
95—99, og síðast ritgerð í Búnaðarritinu 1940, bls. 54—68, eftir Pál Sigurðsson
frá Þykkvabæ.