Storð : heimur í öðru ljósi - 01.03.1985, Qupperneq 14

Skálholtsskóli, teiknaður
1971 (með Þorvaldi S.
Þorvaldssyni).
Arkitektarnir vildu umfram
allt ítreka hlutverk kirkjunnar,
í þessu landslagi sem og með
þjóðinni. Þess vegna endur-
speglast hlutföll kirkjubygg-
ingarinnar og fláinn á þakinu
í skólabyggingunum í kring.
En þótt kirkjan sé látin bera
ægishjálm yfir aðrar bygg-
ingar á staðnum, gefa þær
henni ekkert eftir
í forminu.
virðulegri blæ. Sem þýðir ekki að sú síðar-
nefnda megi ekki vera „opin“ og aðgengileg
innan dyra. Miðað við sambærileg bókasöfn
erlendis, verður Þjóðarbókhlaðan til fyrir-
myndar að því leyti.
Hið massífa og litsterka form
bókhlöðunnar skilur sig rækilega
frá því sem í kring er. Aflíðandi
stallarnir umhverfis gegna svip-
uðu hlutverki, þ.e. að marka sérstöðu bygg-
ingarinnar. Gestir geta svo ekki stokkið
beint inn um dyr bókhlöðunnar, heldur eru
þeir tilneyddir að nálgast hana með hæfilegri
andakt, eftir göngubrú og tröppum.“
Út um gluggann á teiknistofu Manfreðs
á Bergstaðastrætinu er Þjóðarbókhlaðan að
sjá eins og forskot á aftureldinguna. Við ber-
um hana saman við teikningar og módel fyrir
framan okkur.
„Bókhlaðan verður alls ekki eins þung-
lamaleg og núverandi ástand hennar gefur í
skyn. E.t.v. ættum við varla að ræða um
hana sem arkitektúr á þessu stigi. Öll steypa
verður t.d. máluð Ijósum litum og önnur
hæðin er bæði inndregin og öll úr gleri. Þá er
eins og rauður massinn hangi milli turnanna
fjögurra. Þegar vatn er svo komið allt um
kring, fer bókhlaðan að svífa fyrir alvöru.“
„Svif“ er þeim Manfreð og Þorvaldi
þýðingarmikið hugtak. Byggingar, þeirra
eigin sem annarra, eru gjarnan dregnar í
dilka eftir því hve vel þær „svífa“, þ.e. eftir
léttleika. Margir íslenskir kollegar þeirra
hugsa hins vegar í þyngdum.
„Rauðu skildirnir, já,“ segir Manfreð og
dæsir. „Ég skal fúslega viðurkenna, að fyrst
eftir að þeir voru settir upp, fórum við félag-
ar með veggjum um tíma, eða allt að því.
Þeir stungu ansi mikið í stúf, svona sterkir á
litinn. Skildirnir eru þannig til komnir, að
okkur langaði að láta bygginguna ríma við
hin litsterku hús gamla Sæjarins og greina
hana jafnframt frá litlausum blokkunum á
Melunum. Á endanum völdum við ryðrauð-
an lit, bæði vegna góðrar endingar og vegna
þess að hann er náttúrulitur. Þá lá beinast
við að kaupa álskildi með innbrenndum lit.
Japanir buðu slíka skildi lægstu verði, höfðu
raunar fundið upp þessa aðferð við að með-
höndla ál. Ef út í það er farið, eru japanskir
álskildir nokkuð óþjóðlegri en enskar báru-
járnsplötur? Hver veit nema við höfum sjálf-
ir framleitt álið í þessa skildi?“
Þótt Þjóðarbókhlaðan sé frábrugðin
flestum öðrum byggingum sem Manfreð
hefur teiknað um dagana, einn eða í samfloti
með Þorvaldi, þá er fangamark hans samt á
henni, ef grannt er skoðað. Hér á ég m.a. við
skírskotunina til náttúrunnar í mýrarrauðum
álskjöldunum og vatninu allt í kring og vöru-
merki Manfreðs, rákirnar í steypunni utan á
turnunum. Síðastnefnda einkennið hefur
fylgt byggingarstíl Manfreðs frá lokum
sjötta áratugarins. „Steypa er svo dauður
massi,“ segir hann. „Því reyni ég að létta
hana með teikningu.“ Stundum fer þessi
teikning af stað og myndar sérstaka hrynj-
andi í steypunni, sjá t.d. einbýlishús að
Blikanesi 2I. Eða þá að eigandi hússins fær
hugljómun við það að vinna með Manfreð og
býr til eigin mynstur á útveggi, eins og gerð-
ist þegar Barðavogur 13, hús Kristjáns Dav-
íðssonar listmálara, varð til fyrir röskum
fimmtán árum.
Nokkrir yngri arkitektar hafa fylgt í
fótspor Manfreðs hvað þetta varðar, en í
höndum þeirra hefur þetta stílbragð oft snú-