Storð : heimur í öðru ljósi - 01.03.1985, Side 22

þess. Ef við hins vegar sýnum ekki
fyrirhyggju og kjark til að taka erfiðar
ákvarðanir, þá lendum við í sömu
sjálfheldunni og aðrir.
Það er mikilvægt að bregða hart
við því við erum á kafi í erlendum
skuldum, sem munu rýra lífskjör
okkar í framtíðinni auk þess sem van-
hugsaðar fjárfestingar fyrri ára gera
okkur róðurinn enn þyngri. Sú kyn-
slóð sem nú er að koma út á vinnu-
markaðinn þarf ekki einungis að
greiða skuldir foreldra sinna, hún þarf
líka að sjá fyrir þeim í ellinni. Kyn-
slóðin sem hefur stjórnað landinu síð-
ustu tíu árin leit á það sem hún fékk
upp í hendurnar sem arf frá foreldrum
sínum. Hún eyddi lífeyrissjóðunum og
sparifé foreldra sinna og tók svo mörg
og há erlend lán að árlegir vextir af
þeim samsvara nú 10% af öllum launa-
greiðslum í landinu. Þetta er kynslóð
kunningjaþjóðfélagsins.
Velferðarríki nútímans
glíma við siðferðilegan
vanda. Á yfirborðinu lítur
út fyrir að velferðarríkið
sé í raun gott þjóðfélag og að verið sé
að hjálpa lítilmagnanum, en þrátt fyrir
það kemur fram siðferðileg þversögn
hjá einstaklingunum. Hjálpin til lítil-
magnanna er í æ ríkari mæli að verða
nauðungarhjálp. Fólk er neytt til að
greiða skatta, sem langflestir telja allt-
of háa, og skatttekjunum er síðan eytt
á þann hátt að nánast sérhver einstakl-
ingur telur sig geta bent á dæmi þar
sem illa er farið með peningana.
Einstaklingarnir í velferðarkerf-
inu virðast ekki hjálpa hvor öðrum af
fúsum' og frjálsum vilja, heldur nota
þeir sem ætla að skara eld að sinni
köku, ríkisvaldið til að skattleggja
aðra í nafni samhjálpar og samstöðu
og fleiri fínna hugtaka. í stað þess að
hjálpsemin einkenni samskipti fólks í
velferðarríkjunum er ásælnin orðin
ofaná. Mikið er talað um „rétt“ fólks
til svo og svo mikillar aðstoðar frá
ríkinu, en það vill gleymast að enginn
réttur er án skyldu og réttur til aðstoð-
ar er einskis virði nema einhver sé
skyldaður til að jreiða þá skatta sem
aðstoðin kostar. Aður fyrr byggðist að-
stoðin á því að einstaklingarnir töldu
sig siðferðilega skylduga til að standa
undir henni og rétturinn skapaðist af
skyldunni. Nú hefur þetta alveg snúist
við. Rétturinn er farinn að skapa
skylduna. Hin siðferðilega þversögn
velferðarríkisins felst í því að fólk er
ekki gott og hjálpsamt vegna þess að
það kýs svo sjálft, heldur vegna þess
að það er skyldugt eða neytt til þess.
Siðferðisbresturinn kemur líka
fram hjá einstaklingunum þegar ljóst
verður að það borgar sig að koma sér í
neyð og njóta aðstoðar. Hætt er við að
fólk kjósi atvinnuleysi ef það hefur úr
meiru að spila atvinnulaust en með því
að stunda vinnu. Þjóðfélag sem metur
iðjuleysið meira en vinnu sem skilar
verðmætum er líka komið út á hála
braut.
Þegar fólk á kost á því að eignast
íbúð með því að hætta að vinna, þá eru
líkur á að einhverjir taki þann kost.
Gallinn er bara sá að það kostar eftir
sem áður vinnu og fyrirhöfn að byggja
íbúðirnar. Þegar fólk nýtur rausnar-
legra réttinda í veikindum og lítið er
fylgst með því hvort um raunveru-
legan sjúkdóm sé að ræða, þá er
reynslan yfirleitt sú að veikindi stór-
aukast. Þegar hjón græða fjárhagslega
á því að skilja vegna rausnarlegrar að-
stoðar við einstæða foreldra og hárra
skatta á hjón, þá eru miklar líkur á að
hjónaskilnuðum fjölgi. Þannig mætti
lengi telja. Sérhver einstaklingur
stendur frammi fyrir freistingum vel-
ferðarríkisins. Þær eru margar og sið-
ferðisþrek fólks hefur sannarlega oft
ekki reynst nægilega mikið til þess að
standast þær.
Hætt er við að velferðarþjóðfé-
lagið gliðni í sundur ef ekki tekst að
ráða bót á vandamálum eins og minnk-
andi hagvexti, síaukinni skattheimtu
Verkamannabústaöir
Um síöustu áramót voru 2.477
íbúðir í verkamannabústööum í
Reykjavík og í ár bætast margar
íbúðir viö á Artúnsholti. Öðru hvoru
koma fram fullyröingar um þaö, aö
verkamannabústaðakerfiö sé mis-
notaö, og að fólk leigi út íbúðir sem
því hafa verið úthiutaöar.
Ríkaröur Steinbergsson verk-
fræöingur, framkvæmdastjóri stjórnar
Verkamannabústaöa í Reykjavík,
sagöi þegar hann var spuröur um
þetta, aö tvisvar sinnum heföi farið
fram könnun á þessum málum hér í
Reykjavík. „Þá kom í ljós,“ segir hann,
„aö þrjú til fjögur prósent íbúðanna
voru í leigu.“ Þetta samsvarar því að
um 80—100 íbúðir i verkamannabú-
stööum í Reykjavík séu leigöar út.
Er það heimilt
lögum samkvæmt?
Á síöasta sumri tóku gildi ný lög
um Húsnæðisstofnun ríkisins og í 48.
grein þeirra laga segir:
„Ekki er heimilt aö leigja íbúö í
verkamannabústað án samþykk-
is stjórnar verkamannabústaöa
og er leigusamningurinn ella
ógildur.“
Síðar í lagagreininni segir:
„Ef ekki er fariö eftir settum regl-
um er heimilt aö gjaldfella lán
... “ og síðar segir: „ Einnig skal
fella niöur veröbætur til húseig-
enda við sölu íbúðar, þann tíma
sem íbúðin er leigð án heimild-
ar.“
í gömlu lögunum var aðeins
kveðið á um aö óheimilt væri aö
leigja, en af fenginni reynslu þótti
löggjafanum ástæöa til að setja sér-
stök viðurlög, ef leigt er án heimildar.
Annað atriði sem rætt hefur veriö
um í sambandi viö íbúðirnar í verka-
mannabústööunum, eru tekjur þeirra
sem fá þar íbúðir og klíkuskapur viö
úthlutun. Ríkaröur segir aö 90 prósent
allra lánsumsókna fullnægi þeim kröf-
um sem settar séu varðandi tekjur.
Við umsóknir nú um áramótin var
tekjumarkiö 318 þúsund krónur að
viðbættum 29 þúsund krónum fyrir
hvert barn innan 16 ára. Hér er átt viö
meðaltekjur áranna 1981, 1982 og
1983 og eru tekjur tveggja fyrstu ár-
anna endurmetnar til verðlags 1983.
„Fólk veit aö viö erum mjög stífir á
tekjumarkinu, og þaö er aðeins í
hreinum undantekningartilfellum sem
við víkjum frá því,“ segir Ríkarður.
20