Strandapósturinn - 01.06.1976, Blaðsíða 80

niðri hafi hann ekki treyst sér til þess að bera brigður á sann-
leiksgildi ýmissa sagna, sem gengu um drauginn.
Afi minn sagði mér allra manna greinilegast söguna af Selja-
nessmóra, og birtist hún í Rauðskinnu III, bls. 101—106, 1. útg.
Sjónarvottar að atburði þeim, sem ég hef greint frá hér að
framan, voru a.m.k. þessir: Kristín Þorsteinsdóttir, f. 1867, látin
fyrir nokkrum árum í hárri elli; ég, Símon Ágústsson, þá 11 ára;
Sigríður Ágústsdóttir, þá 7 ára, og Sörli Ágústsson, þá 5 ára, öll
enn á lífi. Ekkert okkar varð hrætt, en ég varð að minnsta kosti
mjög forviða og ætlaði ekki að trúa mínum eigin augum. Hef ég
aldrei efast um, að ég hafi raunverulega séð þessa veru i för með
afa mínum. Hitt er svo annað mál, að menn getur greint á um,
hvaða skýring sé sennilegust á þessu fyrirbæri. Sálfræðingar
munu yfirleitt telja, að hér hafi verið um missýningu að ræða,
einkum sakir sefjunaráhrifa: Stína trúði statt og stöðugt á tilveru
draugsins, vissi, að hann fylgdi afa mínum, og að hún gæti
hvenær sem er átt von á því að sjá hann i för með honum. Um
okkur hin gegnir líku máli. Og þegar Stína segir: „Sjáið þið
helvítis drauginn!“ veldur þessi hugmynd misskynjun hjá okkur
krökkunum. Börn eru afar sefnæm á þessum aldri og sum auk
þess sjónmuna eða hugskyggn (eidetisk), þ.e. geta séð fyrir sér
það, sem þau hafa í huga, og hjá nokkrum þeirra taka hug-
myndirnar jafnvel stundum á sig form hlutskynjunar, svo að
ekki, eða tæplega verður á milli þessa tvenns greint. Af þessum
ástæðum hættir börnum við að rugla saman í góðri trú hug-
myndum sínum og skynjunum, og hið sama gildir um menn,
sem halda þessum hæfileika fram á fullorðins ár eða alla ævi.
Loks má benda á, að varla var orðið fullbjart, er við sáum sýnina,
fjarlægðin milli okkar og afa var nokkuð mikil, og ytri athug-
unarskilyrði voru því ekki sem best. — Margir munu þó sjálfsagt
fella sig betur við þá þjóðlegu og einföldu skýringu, að hér hafi
Móri gamli verið á ferð, og hafi hvorki verið til að dreifa hóp-
sefjun né missýningu af neinu tagi.
Ritað í apríl 1962
78